УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг даваа гарагт хуралдсан билээ. Бүлгийн хуралдаанаар хэлэлцсэн асуудлын талаар бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат, дэд дарга С.Одонтуяа нар өчигдөр мэдээлэл хийлээ. Эдийн засгийг эрчимжүүлэх тогтоолын төсөлтэй холбоотойгоор 16 хуулийг батлах ёстой.
Түүнчлэн өнгөрсөн долоо хоногт эдийн засгийн ач холбогдол бүхий хэд хэдэн хуулийн төсөл өргөн баригдсантай холбоотойгоор АН-ын бүлгийн хуралдаан сунжирч байгаа талаар Д.Эрдэнэбат дарга мэдээллийн эхэнд онцолсон юм. Даваа гарагт хуралдсан бүлгийн хуралдаанаар таван асуудлыг хэлэлцэж гишүүд байр сууриа нэгтгэжээ. Эхлээд, Ерөнхий сайдын мэдээллийг сонсчээ. Сүүлийн үед “Чингис” бондтой холбоо эерэг сөрөг мэдээлэл гарах болсон. Тийм учраас энэ талаархи Ерөнхий сайдын мэдээллийг сонсч, бүлгийн гишүүд санал солилцсон байна. Ингээд Эдийн засгийн байнгын хороо, Төсвийн байнгын хороо хамтарч “Чингис” бондын зарцуулалтыг шалгах ажлын хэсэг байгуулахаар болжээ.
Уг асуудлын дараа Ашигт малтмалын тухай хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийн талаар бүлэг эхний мэдээллийг сонсч, геологи хайгуулын ажлыг цэгцлэх, хөрөнгө оруулалтыг нь дэмжих ёстой гэдэгт байр сууриа нэгтгэжээ. Бүлгээр хэлэлцсэн дараагийн асуудал нь Хяналтын тухай хуулийн төсөл. Мэргэжлийн хяналтын байгууллага хэт данхайснаас бол хяналт шалгалтын дарамт байгууллага аж ахуйн нэгжид хүндээр тусч байгаа. Аж ахуйн үйл ажиллагааг гацаах, зогсоох хавтгайрсан хяналтыг тулгаж буй хэвшмэл байдлыг зогсоох нь нийгмийн шаардлага болсон учраас анхаарах нь зүйтэй гэж бүлэг саналаа нэгтгэжээ. Мөн хуралдаанаар Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлогын шинэчлэлийн талаар ярилцаж, Боловсролын сайдын мэдээллийг сонссон байна. Харин төмөр замын шинэ шугам барих тухай УИХ-ын тогтоолыг Засгийн газраас өргөн барьсантай холбогдуулан тус бүлэг хаалттай хуралджээ. Улс орны эдийн засгийн асуудалтай холбоотойгоор хаалттай хуралдах шаардлага байсан гэдгийг бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат онцолж байсан юм.
Харин хаалттай хуралдаанаас гарсан гол шийдвэр төмөр замын асуудлаар холбогдох байгууллагууд болох Зам тээврийн яам болон Эдийн засгийн хөгжлийн яам хийж буй хэлэлцээрүүдийг эрчимжүүлж, гадны нутаг дэвсгэр дээгүүр эрдэс баялгаа ямар чиглэлд ямар үнээр тээвэрлэх, хэдий хэмжээгээр тээвэрлэх тухай хэлэлцээр удаан байгааг шүүмжилж, ойрын хугацаанд АН-ын бүлгийн хуралдаанд оруулж ирэхийг шаардсан байна. Харин ҮХАА-н сайд Х.Баттулга Засгийн газрын гишүүнээс чөлөөлөгдөх хүсэлт өгсөнтэй холбоотойгоор Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягт өргөдлийг хэлэлцэж, УИХ-д оруулж ирэх ёстой гэдгийг хэлсэн. УИХ Засгийн газрын гишүүнийг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөх ажлыг долоо хоногийн дотор хэлэлцэх ёстой. Хуулийн дагуу асуудал шийдэгдэнэ гэсэн байр суурийг тэрбээр илэрхийллээ.
Засгийн газрын бүтэц цомхон байх саналыг дэвшүүлж байгаа
Энэхүү мэдээллийн дараа бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат сэтгүүлчдийн асуултад хариулт өгсөн юм.
-Эдийн засгийг эрчимжүүлэх тогтоолын төсөл хэлэлцэх үеэр МАН-аас яамдыг орон тоо бүтцийн хувьд цомхотгох асуудал яригдаж байгаа. Үүнд эрх баригч намын бүлэг ямар байр суурьтай байгаа вэ?
-Засгийн газар төсвийн тодотгол оруулж ирэх ёстой. Төсвийн тодотголд яамдын асуудлыг ямар байдлаар оруулж ирэх нь тэдний эрх. Ер нь манай гишүүдийн олонхи Засгийн газрын бүтэц зохион байгуулалт цомхон байлгах тал руу өөрчлөх ёстой гэсэн саналыг дэвшүүлж байгаа нь нууц биш. Үүнийг ярилцъя гэж буй гишүүдтэйгээ санал нэг байна. Гэхдээ ч цаг хугацааны хувьд хэзээ вэ гэдгийг мөн тооцох ёстой.
-Төмөр замтай холбоотойгоор өргөн нарийн царигийн асуудал яригдах болсон. Олонхийн бүлэг энэ талаар байр сууриа нэгтгэсэн үү?
-Төмөр замын цариг ямар байх вэ гэдгийг шийднэ. Цаг хугацаа хүлээхгүй байгаа гэдгийг хаа хаанаа ойлгож байгаа.
-ҮХАА-н салбарт хийгдэж буй шинэчлэлийг Х.Баттулга сайд үргэлжлүүлэн явуулах нь зөв үү. Аль эсхүл хувь хүний асуудлыг хүндэтгэж үзэх шаардлагатай юу?
-Үйлдвэр хөдөө аж ахуйн салбарт гарч буй ололт, шинэчлэл олон. Гэхдээ Х.Баттулга өөрийн хүсэлтээр чөлөөлөгдөх өргөдлөө өгсөн учраас эхлээд Засгийн газар нухацтай авч үзэх шаардлагатай. Аливаа нэгэн шинэчлэл, хүсэл эрмэлзэл байгаа эсэхийг Х.Баттулга сайдаас өөрөөс нь асуух ёстой болов уу.
-Дараагийн ҮХАА-н сайд хэн байх вэ гэдэг асуудал яригдаж байна. Учир нь Х.Баттулга сайдыг намынхан нь хүчээр аваад үлдчих вий гэсэн хардлага байна. Өмнө Р.Амаржаргал гишүүнийг өргөдлөө өгөхөд хүчээр авч үлдэж байсан. Хүчээр авч үлдсэн хүмүүс ажил хийдэггүйн жишээ энэ болсон. Энэ талаар та байр сууриа илэрхийлээч?
-Дараагийн ҮХАА-н сайд хэн байх талаар эхний асуудлаа цэгцэлж байж ярих ёстой. Хүчээр барьж үлдэх вий гэсэн болгоомжлол байх шиг байна. Сайдын тухайд Засгийн газар эхлээд ярих ёстой. Х.Баттулга сайд Засгийн газарт өргөдлөө өгсөн. Тиймээс Ерөнхий сайд асуудлаа оруулж ирсний дараа УИХ хэлэлцэн шийдвэрлэнэ.
-Өнгөрсөн долоо хоногт болсон үйл явдлуудад АН-ын бүлэг байр сууриа нэгтгэсэн гэж мэдээлсэн. Үр дүн нь эсрэг гарсан. Үүнээс үүдэн нам дотроо хагаралдаад, фракци хооронд зөрчил их байгаа мэт анзаарагдаж байна?
-Давхар дээл гэж яригдаж байгаа Засгийн газрын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд Ерөнхийлөгчийн анхны өргөн барисан хувилбарыг дэмжинэ гэдэгт Ардчилсан намын бүлэг байр сууриа нэгтгэсэн. Харамсалтай нь хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлэг болоход анхны өргөн барьсан хувилбар 180 градус эргэсэн. Ерөнхийлөгчийн өргөн барьсан хуулийн төсөлд зөвхөн Ерөнхий сайд УИХ-ын гишүүн байж болно гэсэн байсан бол үндсэн чиг үүргийн яамдын сайдууд байж болно гэж өөрчлөгдсөн. Мөн 2016 оноос мөрдөнө гэж заасан нь 2014 он болж өөрчлөгдсөн. Тиймээс эцсийн хэлэлцүүлгийн үед Ардчилсан намын бүлэг Ерөнхийлөгчийн анх өргөн барьсан төслийг дэмжинэ гэсэн байр сууриндаа хатуу зогссон гэж ойлгож болно. Бид аливаа зүйлийг мушгиж болохгүй. Үүгээр далимдуулж Засгийн газрыг унагах хөндлөнгийн өдөөлтөд орохгүй гэдгээ ч илэрхийлсэн. Цаашид ч орох ёсгүй. Өөрийн үнэт зүйл олон байдаг. Өмнө нь хэлж байсанчлан Ардчилсан нам нэг асуудлыг хэзээ ч 100 хувийн дэмжлэгтэйгээр шийдэж байгаагүй. Тиймээс манай бүлгийн зарим гишүүд өөрсдийн үзэл бодлоор саналаа өгснийг буруутгахгүй. Гэхдээ Ардчилсан намын бүлгийн гаргасан эцсийн байр суурь цаашид шийдвэр болж явах ёстой гэдгийг бүгдээрээ ойлгох ёстой.
-Р.Бурмаа гишүүн намын нөхдөөсөө эсрэг санал өгснийхөө төлөө намаасаа хөөгдөх шахсан. З.Энхболд дарга мөн адил үйлдэл гаргасан. Түүнийг намаас хөөх тухай асуудал яригдах уу?
-Намын асуудлыг бүлэг рүү оруулж ярих ёсгүй. Хяналтын ерөнхий хорооны шийдвэр нь дүгнэлт гэдгийг өмнө нь хэлж байсан. Нэгдүгээрт “намаас хөө” гэсэн шийдвэр биш. Хоёрдугаарт эцсийн шийдвэрийг намын удирдах байгууллага буюу Үндэсний зөвлөлдөх хороо гаргана. Бид нэгэндээ ял тулгах гэж Засгийн эрхийг бариагүй. Үнэхээр намын үндсэн суурь зарчмаа хүндэтгэдэг байх улс төрийн ноён нуруу байх ёстой. Цаашид манай бүлгийн гишүүд ямар байр суурь илэрхийлэх нь тэдний асуудал болж үлдэнэ. Гэхдээ асуудал үргэлж Ардчилсан намын шийдвэрээс гажихгүй байх гэж бодож байна.Бидэнд ойлголцох зүйл байгаа нь нууц биш. Үүнийг бидний дунд эвлэж болохооргүй хагарал үүссэн гэж ойлговол дэндүү өрөөсгөл.
Түүнчлэн өнгөрсөн долоо хоногт эдийн засгийн ач холбогдол бүхий хэд хэдэн хуулийн төсөл өргөн баригдсантай холбоотойгоор АН-ын бүлгийн хуралдаан сунжирч байгаа талаар Д.Эрдэнэбат дарга мэдээллийн эхэнд онцолсон юм. Даваа гарагт хуралдсан бүлгийн хуралдаанаар таван асуудлыг хэлэлцэж гишүүд байр сууриа нэгтгэжээ. Эхлээд, Ерөнхий сайдын мэдээллийг сонсчээ. Сүүлийн үед “Чингис” бондтой холбоо эерэг сөрөг мэдээлэл гарах болсон. Тийм учраас энэ талаархи Ерөнхий сайдын мэдээллийг сонсч, бүлгийн гишүүд санал солилцсон байна. Ингээд Эдийн засгийн байнгын хороо, Төсвийн байнгын хороо хамтарч “Чингис” бондын зарцуулалтыг шалгах ажлын хэсэг байгуулахаар болжээ.
Уг асуудлын дараа Ашигт малтмалын тухай хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийн талаар бүлэг эхний мэдээллийг сонсч, геологи хайгуулын ажлыг цэгцлэх, хөрөнгө оруулалтыг нь дэмжих ёстой гэдэгт байр сууриа нэгтгэжээ. Бүлгээр хэлэлцсэн дараагийн асуудал нь Хяналтын тухай хуулийн төсөл. Мэргэжлийн хяналтын байгууллага хэт данхайснаас бол хяналт шалгалтын дарамт байгууллага аж ахуйн нэгжид хүндээр тусч байгаа. Аж ахуйн үйл ажиллагааг гацаах, зогсоох хавтгайрсан хяналтыг тулгаж буй хэвшмэл байдлыг зогсоох нь нийгмийн шаардлага болсон учраас анхаарах нь зүйтэй гэж бүлэг саналаа нэгтгэжээ. Мөн хуралдаанаар Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлогын шинэчлэлийн талаар ярилцаж, Боловсролын сайдын мэдээллийг сонссон байна. Харин төмөр замын шинэ шугам барих тухай УИХ-ын тогтоолыг Засгийн газраас өргөн барьсантай холбогдуулан тус бүлэг хаалттай хуралджээ. Улс орны эдийн засгийн асуудалтай холбоотойгоор хаалттай хуралдах шаардлага байсан гэдгийг бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат онцолж байсан юм.
Харин хаалттай хуралдаанаас гарсан гол шийдвэр төмөр замын асуудлаар холбогдох байгууллагууд болох Зам тээврийн яам болон Эдийн засгийн хөгжлийн яам хийж буй хэлэлцээрүүдийг эрчимжүүлж, гадны нутаг дэвсгэр дээгүүр эрдэс баялгаа ямар чиглэлд ямар үнээр тээвэрлэх, хэдий хэмжээгээр тээвэрлэх тухай хэлэлцээр удаан байгааг шүүмжилж, ойрын хугацаанд АН-ын бүлгийн хуралдаанд оруулж ирэхийг шаардсан байна. Харин ҮХАА-н сайд Х.Баттулга Засгийн газрын гишүүнээс чөлөөлөгдөх хүсэлт өгсөнтэй холбоотойгоор Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягт өргөдлийг хэлэлцэж, УИХ-д оруулж ирэх ёстой гэдгийг хэлсэн. УИХ Засгийн газрын гишүүнийг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөх ажлыг долоо хоногийн дотор хэлэлцэх ёстой. Хуулийн дагуу асуудал шийдэгдэнэ гэсэн байр суурийг тэрбээр илэрхийллээ.
Засгийн газрын бүтэц цомхон байх саналыг дэвшүүлж байгаа
Энэхүү мэдээллийн дараа бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат сэтгүүлчдийн асуултад хариулт өгсөн юм.
-Эдийн засгийг эрчимжүүлэх тогтоолын төсөл хэлэлцэх үеэр МАН-аас яамдыг орон тоо бүтцийн хувьд цомхотгох асуудал яригдаж байгаа. Үүнд эрх баригч намын бүлэг ямар байр суурьтай байгаа вэ?
-Засгийн газар төсвийн тодотгол оруулж ирэх ёстой. Төсвийн тодотголд яамдын асуудлыг ямар байдлаар оруулж ирэх нь тэдний эрх. Ер нь манай гишүүдийн олонхи Засгийн газрын бүтэц зохион байгуулалт цомхон байлгах тал руу өөрчлөх ёстой гэсэн саналыг дэвшүүлж байгаа нь нууц биш. Үүнийг ярилцъя гэж буй гишүүдтэйгээ санал нэг байна. Гэхдээ ч цаг хугацааны хувьд хэзээ вэ гэдгийг мөн тооцох ёстой.
-Төмөр замтай холбоотойгоор өргөн нарийн царигийн асуудал яригдах болсон. Олонхийн бүлэг энэ талаар байр сууриа нэгтгэсэн үү?
-Төмөр замын цариг ямар байх вэ гэдгийг шийднэ. Цаг хугацаа хүлээхгүй байгаа гэдгийг хаа хаанаа ойлгож байгаа.
-ҮХАА-н салбарт хийгдэж буй шинэчлэлийг Х.Баттулга сайд үргэлжлүүлэн явуулах нь зөв үү. Аль эсхүл хувь хүний асуудлыг хүндэтгэж үзэх шаардлагатай юу?
-Үйлдвэр хөдөө аж ахуйн салбарт гарч буй ололт, шинэчлэл олон. Гэхдээ Х.Баттулга өөрийн хүсэлтээр чөлөөлөгдөх өргөдлөө өгсөн учраас эхлээд Засгийн газар нухацтай авч үзэх шаардлагатай. Аливаа нэгэн шинэчлэл, хүсэл эрмэлзэл байгаа эсэхийг Х.Баттулга сайдаас өөрөөс нь асуух ёстой болов уу.
-Дараагийн ҮХАА-н сайд хэн байх вэ гэдэг асуудал яригдаж байна. Учир нь Х.Баттулга сайдыг намынхан нь хүчээр аваад үлдчих вий гэсэн хардлага байна. Өмнө Р.Амаржаргал гишүүнийг өргөдлөө өгөхөд хүчээр авч үлдэж байсан. Хүчээр авч үлдсэн хүмүүс ажил хийдэггүйн жишээ энэ болсон. Энэ талаар та байр сууриа илэрхийлээч?
-Дараагийн ҮХАА-н сайд хэн байх талаар эхний асуудлаа цэгцэлж байж ярих ёстой. Хүчээр барьж үлдэх вий гэсэн болгоомжлол байх шиг байна. Сайдын тухайд Засгийн газар эхлээд ярих ёстой. Х.Баттулга сайд Засгийн газарт өргөдлөө өгсөн. Тиймээс Ерөнхий сайд асуудлаа оруулж ирсний дараа УИХ хэлэлцэн шийдвэрлэнэ.
-Өнгөрсөн долоо хоногт болсон үйл явдлуудад АН-ын бүлэг байр сууриа нэгтгэсэн гэж мэдээлсэн. Үр дүн нь эсрэг гарсан. Үүнээс үүдэн нам дотроо хагаралдаад, фракци хооронд зөрчил их байгаа мэт анзаарагдаж байна?
-Давхар дээл гэж яригдаж байгаа Засгийн газрын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд Ерөнхийлөгчийн анхны өргөн барисан хувилбарыг дэмжинэ гэдэгт Ардчилсан намын бүлэг байр сууриа нэгтгэсэн. Харамсалтай нь хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлэг болоход анхны өргөн барьсан хувилбар 180 градус эргэсэн. Ерөнхийлөгчийн өргөн барьсан хуулийн төсөлд зөвхөн Ерөнхий сайд УИХ-ын гишүүн байж болно гэсэн байсан бол үндсэн чиг үүргийн яамдын сайдууд байж болно гэж өөрчлөгдсөн. Мөн 2016 оноос мөрдөнө гэж заасан нь 2014 он болж өөрчлөгдсөн. Тиймээс эцсийн хэлэлцүүлгийн үед Ардчилсан намын бүлэг Ерөнхийлөгчийн анх өргөн барьсан төслийг дэмжинэ гэсэн байр сууриндаа хатуу зогссон гэж ойлгож болно. Бид аливаа зүйлийг мушгиж болохгүй. Үүгээр далимдуулж Засгийн газрыг унагах хөндлөнгийн өдөөлтөд орохгүй гэдгээ ч илэрхийлсэн. Цаашид ч орох ёсгүй. Өөрийн үнэт зүйл олон байдаг. Өмнө нь хэлж байсанчлан Ардчилсан нам нэг асуудлыг хэзээ ч 100 хувийн дэмжлэгтэйгээр шийдэж байгаагүй. Тиймээс манай бүлгийн зарим гишүүд өөрсдийн үзэл бодлоор саналаа өгснийг буруутгахгүй. Гэхдээ Ардчилсан намын бүлгийн гаргасан эцсийн байр суурь цаашид шийдвэр болж явах ёстой гэдгийг бүгдээрээ ойлгох ёстой.
-Р.Бурмаа гишүүн намын нөхдөөсөө эсрэг санал өгснийхөө төлөө намаасаа хөөгдөх шахсан. З.Энхболд дарга мөн адил үйлдэл гаргасан. Түүнийг намаас хөөх тухай асуудал яригдах уу?
-Намын асуудлыг бүлэг рүү оруулж ярих ёсгүй. Хяналтын ерөнхий хорооны шийдвэр нь дүгнэлт гэдгийг өмнө нь хэлж байсан. Нэгдүгээрт “намаас хөө” гэсэн шийдвэр биш. Хоёрдугаарт эцсийн шийдвэрийг намын удирдах байгууллага буюу Үндэсний зөвлөлдөх хороо гаргана. Бид нэгэндээ ял тулгах гэж Засгийн эрхийг бариагүй. Үнэхээр намын үндсэн суурь зарчмаа хүндэтгэдэг байх улс төрийн ноён нуруу байх ёстой. Цаашид манай бүлгийн гишүүд ямар байр суурь илэрхийлэх нь тэдний асуудал болж үлдэнэ. Гэхдээ асуудал үргэлж Ардчилсан намын шийдвэрээс гажихгүй байх гэж бодож байна.Бидэнд ойлголцох зүйл байгаа нь нууц биш. Үүнийг бидний дунд эвлэж болохооргүй хагарал үүссэн гэж ойлговол дэндүү өрөөсгөл.