Эдийн засаг “хэвтэрт” орлоо хэмээн хүн бүхэн ярьж байна. Амтай болгон шүү. Гэхдээ яаж хэвтэж, өвчилснийг тэд тайлбарлаж чадахгүй. Улстөрчид үргэлж л эдийн засаг хямарлаа гэж яриад байгаа учраас тэд тэгж л ойлгодог. Ард түмнийг өрөнд орууллаа хэмээн улстөрчид ярихаар иргэд ч тэгж ойлгоно. Бүтээн байгуулалт хийхгүй байна гэж шүүмжлэхээр нээрээ хийхгүй байгаа юм байна гэж ойлгоно. Улстөрч хүний үг ийм хорлонтой. Болж байгаа бүхнийг болохгүй байна гээд ярьчихвал болохгүй байгаа юм байна аа гэж тэд ойлгоно. Болохгүй байгааг болгочихсон гэж яривал нээрээ л болгоод байна гэж ойлгох жишээний. Учир нь тэд эдгээр эрхмүүдийг өөрсдийг нь төлөөлж төрд суу гэж явуулсан учраас үг үйлдэл болгонд нь итгээд байгаа юм.
Сайхныг харлуулж, харыг цагаан болгосон ч тэд итгэсээр л байх. Тиймдээ ч Э.Бат-Үүл баатрын хэлдэгчилэн хэвлэлээр үгээ бодож хэлэх хэрэгцээ шаардлага гишүүдэд байна. Яагаад гэвэл ард түмэн тэднийг чагнаж байгаа. Тэд итгээд явуулсан учраас тэр хүнийхээ үгэнд л итгэнэ. Буруу ч, зөв ч. УИХ-ын гишүүдийн нэр хүнд нь өдрөөс өдөрт унаж 76 хуц ухна гэж хэлэгдэх хүртлээ нэр хүнд нь унасан нь нарийндаа бол өөрсдийнх нь хэлсэн ярьсан үг, үйлдлээс болсон. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдоржийг хүн бүхэн хүндэлдэг хайрладаг байлаа. Гэтэл эрх баригчдад уурлахдаа хэлэх хэлэхгүй муу муухай үг хэлж, дайрч давшилдаг болсноос хойш тэр хүний талаархи нийгмийн ойлголт эрс өөрчлөгдөж, үглээ хэрүүлч, “яхир” гэх хачин муу тодотголууд дагадаг болсон байна. Өнөөдөр парламентын ордноос гараад л тэр хүн үнэ хүндгүй зүгээр нэг “өвгөн” болж хувирч байгаа юм. Уг нь тулхтай, буурьтай төрийн түшээ хэвээр үлдэх боломж байсан ч үг, үйлдэл нь түүнийг ингэж хорлосон хэрэг.
Үг гэдэг ийм л хүчтэй. Эдгээр эрхмүүдийн араас улс төрд бэлтгэгдэж байгаа маш олон залуус бий. Зарим нь цэвэр өөрийнхөө хичээл зүтгэл, мэдлэг чадвараар улс төрд бэлтгэгдэж байгаа бол нөгөө хэсэг нь яг ийм хоржинтой замаар урагшилж байна.
Хоосон алдар нэр хөөцөлдөж, амбийцална. Цахим ертөндөд ухаантай харагдах гэж хичээнэ. Бичиж байгаагаасаа эхлээд нэг л худлаа. Мэдэхгүй сэдэв гэж байхгүй ээ, тэдэнд. Байхгүй бэрхшээлийг байгаа болгож, нийгмийн эмзэг сэдвээр тоглолт хийчихвэл өөрийг нь мундаг улстөрч болох юм байна гэж хүмүүс харна гэх гэнэн ойлголттой. Түүндээ ч бүрэн автчихсан. Муухайгаа маш мэдрэмжтэй нууж чадна. Сайныг саар болгоход бүр гаршчихсан. Албан тушаалтанд өнгө засч, ард түмний өмнө худлаа дүр эсгэх аргад бүр гарамгай гэж жигтэйхэн. Яг л улс төрд ороод өөдөө дээшилдэггүй, өөрийгөө бодсоор дуусдаг бараан түүхтэй улстөрчдийн замаар урагшлахыг илүүд үзэж байгаа юм. Амар хялбар амьдрал, амархан дээшлэх замыг сонгосон нь тэр. Зарим нэг нь бүр энэ замаар урагшилсаар суудалд суучихсан. Мөнгө өгнө, мөнгөөр худалдаж авна. Дараа нь ард түмнээс сонгогдсон хэмээн бүлт үсэрнэ. Тэгээд худлаа ярина. Хуурамч инээд тодруулж ард түмнийг эвийлнэ. Хамгийн сүүлийн жишээг яръя.
Саяхан цахим ертөнцөөр тал талх авдаг, нохойн мах худалдаж авч иддэг, ургамлын тос граммаар авдаг талаар баахан улстөржив. Бичлэгийг нь цацаад л энэ чинь юу болж байна хэмээн гайхсан хүмүүс дүүрэн байлаа. Шинэчлэлийн Засгийн газар ингэж ард түмнийг аллаа хэмээн улстөржүүлэв. Бүр нэг нөхөр /улс төрд бэлтгэгдэж байгаа намын залуу боловсон хүчин/ 1000 төгрөгөөр ийм мах авч байна, арай ч дээ хэмээн зураг хөргийг нь оруулан сүржигнэв. Уг нь жинхэнэ улстөрч болох гэж яваа, ард түмний амьдрал мэддэг байсан бол ингэхгүй. Ичнэ. Ийм байлгаж байгаа даа, ийм амьдрал өгсөндөө, үүнийг засч чадахгүй дээ. Ийм амьдрал байсан. Цаашдаа ч байх болно. Байсаар ч ирсэн. Ардын нам засаг барьж байхад ч Ардчилсан нам халааг нь авахад ч байсан. Цаашдаа ч аль ч улстөрийн хүчин гарсан хэн нэгэн, хэсэг бүлэг нь талхаа таллаж, нохойн махаар хоол хийж иднэ. Зөв сэтгэлтэй, зөв бодолтой улстөрч гарч ирэхгүй бол шүү.
Нарантуулын гадуур нохойн махаар хоол хийдэг газар хэдэн арваараа бий. Намайг оюутан байхад ч талхаа талладаг, ургамлын тосыг граммаар авдаг байлаа. Нэг өглөө босоод ирэхэд, Н.Алтанхуяг засаг бариад ийм болчихсон юм биш. Гал дээр гурил хайрч идээд бор хоногийг өнгөрүүлж байсан нийгэм дөрвөн жилийн өмнө ч байсан, өнөөдөр ч байсаар байна. Ганцхан тэд үзээгүй учраас өнөөдөр ингэтлээ гайхаж байгаа хэрэг. Өмнө нь амьдралаас тасархай, ард түмэн яаж туйлдаж байгааг хараагүй учраас махаа граммаар авч, талхаа хувааж байгаа тэр нийгэм гайхшийг нь төрүүлээд байгаа юм.
Туслахаа явуулаад хамгийн чанартайгаас нь шилж сонгуулан мах авчихдаг, гаднаас тосоо зөөчихдөг улстөрчид, “хурган” дарга залууст бол энэ бүхэн шинэхэн сонихон байх нь мэдээж.
Өнөөдөр тэд хөрсөн дээр бууж ирсэн юм байна. Үүнд нь харин талархая. Ийм амьдрал байдаг юм гэдгийг хожуу ч гэсэн олж харж байгаад нь алга ташин баяр хүргэе. Өөрсдийг нь эрх барьж байхад өлөн зэлмүүн амьдралтай иргэд байгаагүй гэвэл түүн шиг шилдэг онигоо энэ зуунд лав дахиж гарахгүй биз. Үүнийг гайхширч, өнөөдөр бий болсон юм шигээр бодох нь аргагүй, зайлуул. Одоо л тэд амьдрал ямар гашуун юм бэ гэдгийг мэдэж байна.
Улстөрч болно гэдэг үргэлж цэцэн цэлмэг ярих бус нохойн махтай хоолноос нь амсч гашууныг нь мэдэрч, граммын тос авч байгаа иргэн бүтэн тос авах боломжийг бий болгох явдал. Үүнийг хожуу ч гэсэн мэдэрсэн бол, ийм байдлаас гаргах гэж явж чадах бол сайшаах байна. Дөрвөн хананы дунд компьютерийн ард суучихаад хэн нэгний шэйрлэсэн бичлэг, авсан зургийг тавих өөр хэрэг. Ингэж улстөрч болдоггүй юм. Гэр хорооллын захын хороололд очоод нулимс дуслуулан уйлж суугаа эмээ, өвөө, эгэл иргэний амьдралыг сонсч түүнийг өөрчлөхийн төлөө явах бүр өөр асуудал. Харамсалтай нь очиж уулзах бус өрөөлийн үгийг өөрийн болгож ярих сонирхолтой залуус цахим ертөнцөөр дүүрэн байна. Ийм улстөрчид хэдэн арваараа тоологдож байгаа нь эмгэнэлтэй.
Ийм замаар бэлтгэгдэж байгаа залуус ч олон болчихож. Телевизийн камер харахаараа ухаантай дүр эсгэж, граммын тос, мах ярихаар улстөрч болчихдог гэж бодож байгаа бол хол эндүүрчээ. Тал талхтай амьдарч байгаагаас долоон дор амьдарч байгаа хүмүүс хар мянга байгаа. Хоногийн хоол олж чадахгүй гудамжинд гуйлга гуйж суугаа хүмүүс захаар дүүрэн байна. Хархорин, Нарантуул захын гадуур хуучин хувцсаа зарж хоногийн хоолоо залгуулж байгаа Дорж, Дулмаатай очоод уулз. Гэхдээ үүнийгээ юм үзээгүй юм шиг зарлах хэрэггүй, залуусаа. Энэ үйлдэл чинь эргээд та нарыг инээдэмтэй харагдуулаад байна.
Юм үзсэн юм шиг аашил. Уулз, үз дотроо хадгал. Зүрх сэтгэлдээ тэдний зовлонг мэдэрч үүнийг өөрчлөхийн төлөө явах сэтгэлээ бэлтгэ.
Монголын мэдээ
Б.Өнөртогтох
Сайхныг харлуулж, харыг цагаан болгосон ч тэд итгэсээр л байх. Тиймдээ ч Э.Бат-Үүл баатрын хэлдэгчилэн хэвлэлээр үгээ бодож хэлэх хэрэгцээ шаардлага гишүүдэд байна. Яагаад гэвэл ард түмэн тэднийг чагнаж байгаа. Тэд итгээд явуулсан учраас тэр хүнийхээ үгэнд л итгэнэ. Буруу ч, зөв ч. УИХ-ын гишүүдийн нэр хүнд нь өдрөөс өдөрт унаж 76 хуц ухна гэж хэлэгдэх хүртлээ нэр хүнд нь унасан нь нарийндаа бол өөрсдийнх нь хэлсэн ярьсан үг, үйлдлээс болсон. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдоржийг хүн бүхэн хүндэлдэг хайрладаг байлаа. Гэтэл эрх баригчдад уурлахдаа хэлэх хэлэхгүй муу муухай үг хэлж, дайрч давшилдаг болсноос хойш тэр хүний талаархи нийгмийн ойлголт эрс өөрчлөгдөж, үглээ хэрүүлч, “яхир” гэх хачин муу тодотголууд дагадаг болсон байна. Өнөөдөр парламентын ордноос гараад л тэр хүн үнэ хүндгүй зүгээр нэг “өвгөн” болж хувирч байгаа юм. Уг нь тулхтай, буурьтай төрийн түшээ хэвээр үлдэх боломж байсан ч үг, үйлдэл нь түүнийг ингэж хорлосон хэрэг.
Үг гэдэг ийм л хүчтэй. Эдгээр эрхмүүдийн араас улс төрд бэлтгэгдэж байгаа маш олон залуус бий. Зарим нь цэвэр өөрийнхөө хичээл зүтгэл, мэдлэг чадвараар улс төрд бэлтгэгдэж байгаа бол нөгөө хэсэг нь яг ийм хоржинтой замаар урагшилж байна.
Хоосон алдар нэр хөөцөлдөж, амбийцална. Цахим ертөндөд ухаантай харагдах гэж хичээнэ. Бичиж байгаагаасаа эхлээд нэг л худлаа. Мэдэхгүй сэдэв гэж байхгүй ээ, тэдэнд. Байхгүй бэрхшээлийг байгаа болгож, нийгмийн эмзэг сэдвээр тоглолт хийчихвэл өөрийг нь мундаг улстөрч болох юм байна гэж хүмүүс харна гэх гэнэн ойлголттой. Түүндээ ч бүрэн автчихсан. Муухайгаа маш мэдрэмжтэй нууж чадна. Сайныг саар болгоход бүр гаршчихсан. Албан тушаалтанд өнгө засч, ард түмний өмнө худлаа дүр эсгэх аргад бүр гарамгай гэж жигтэйхэн. Яг л улс төрд ороод өөдөө дээшилдэггүй, өөрийгөө бодсоор дуусдаг бараан түүхтэй улстөрчдийн замаар урагшлахыг илүүд үзэж байгаа юм. Амар хялбар амьдрал, амархан дээшлэх замыг сонгосон нь тэр. Зарим нэг нь бүр энэ замаар урагшилсаар суудалд суучихсан. Мөнгө өгнө, мөнгөөр худалдаж авна. Дараа нь ард түмнээс сонгогдсон хэмээн бүлт үсэрнэ. Тэгээд худлаа ярина. Хуурамч инээд тодруулж ард түмнийг эвийлнэ. Хамгийн сүүлийн жишээг яръя.
Саяхан цахим ертөнцөөр тал талх авдаг, нохойн мах худалдаж авч иддэг, ургамлын тос граммаар авдаг талаар баахан улстөржив. Бичлэгийг нь цацаад л энэ чинь юу болж байна хэмээн гайхсан хүмүүс дүүрэн байлаа. Шинэчлэлийн Засгийн газар ингэж ард түмнийг аллаа хэмээн улстөржүүлэв. Бүр нэг нөхөр /улс төрд бэлтгэгдэж байгаа намын залуу боловсон хүчин/ 1000 төгрөгөөр ийм мах авч байна, арай ч дээ хэмээн зураг хөргийг нь оруулан сүржигнэв. Уг нь жинхэнэ улстөрч болох гэж яваа, ард түмний амьдрал мэддэг байсан бол ингэхгүй. Ичнэ. Ийм байлгаж байгаа даа, ийм амьдрал өгсөндөө, үүнийг засч чадахгүй дээ. Ийм амьдрал байсан. Цаашдаа ч байх болно. Байсаар ч ирсэн. Ардын нам засаг барьж байхад ч Ардчилсан нам халааг нь авахад ч байсан. Цаашдаа ч аль ч улстөрийн хүчин гарсан хэн нэгэн, хэсэг бүлэг нь талхаа таллаж, нохойн махаар хоол хийж иднэ. Зөв сэтгэлтэй, зөв бодолтой улстөрч гарч ирэхгүй бол шүү.
...Сайхныг хардуудж, харыг цагаан болгосон ч тэд итгэсээр л байх. Тиймдээ ч Э.Бат-Үүл баатрын хэлдэгчилэн хэвлэлээр үгээ бодож хэлэх хэрэгцээ шаардлага гишүүдэд байна. Яагаад гэвэл ард түмэн тэднийг чагнаж байгаа. Тэд итгээд явуулсан учраас тэр хүнийхээ үгэнд л итгэнэ. Буруу ч, зөв ч. УИХ-ын гишүүдийн нэр хүнд нь өдрөөс өдөрт унаж 76 хуц ухна гэж хэлэгдэх хүртлээ нэр хүнд нь унасан нь нарийндаа бол өөрсдийнх нь хэлсэн ярьсан үг, үйлдлээс болсон. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн ШНямдоржийг хүн бүхэн хүндэлдэг хайрладаг байлаа...
Нарантуулын гадуур нохойн махаар хоол хийдэг газар хэдэн арваараа бий. Намайг оюутан байхад ч талхаа талладаг, ургамлын тосыг граммаар авдаг байлаа. Нэг өглөө босоод ирэхэд, Н.Алтанхуяг засаг бариад ийм болчихсон юм биш. Гал дээр гурил хайрч идээд бор хоногийг өнгөрүүлж байсан нийгэм дөрвөн жилийн өмнө ч байсан, өнөөдөр ч байсаар байна. Ганцхан тэд үзээгүй учраас өнөөдөр ингэтлээ гайхаж байгаа хэрэг. Өмнө нь амьдралаас тасархай, ард түмэн яаж туйлдаж байгааг хараагүй учраас махаа граммаар авч, талхаа хувааж байгаа тэр нийгэм гайхшийг нь төрүүлээд байгаа юм.
Туслахаа явуулаад хамгийн чанартайгаас нь шилж сонгуулан мах авчихдаг, гаднаас тосоо зөөчихдөг улстөрчид, “хурган” дарга залууст бол энэ бүхэн шинэхэн сонихон байх нь мэдээж.
Өнөөдөр тэд хөрсөн дээр бууж ирсэн юм байна. Үүнд нь харин талархая. Ийм амьдрал байдаг юм гэдгийг хожуу ч гэсэн олж харж байгаад нь алга ташин баяр хүргэе. Өөрсдийг нь эрх барьж байхад өлөн зэлмүүн амьдралтай иргэд байгаагүй гэвэл түүн шиг шилдэг онигоо энэ зуунд лав дахиж гарахгүй биз. Үүнийг гайхширч, өнөөдөр бий болсон юм шигээр бодох нь аргагүй, зайлуул. Одоо л тэд амьдрал ямар гашуун юм бэ гэдгийг мэдэж байна.
Улстөрч болно гэдэг үргэлж цэцэн цэлмэг ярих бус нохойн махтай хоолноос нь амсч гашууныг нь мэдэрч, граммын тос авч байгаа иргэн бүтэн тос авах боломжийг бий болгох явдал. Үүнийг хожуу ч гэсэн мэдэрсэн бол, ийм байдлаас гаргах гэж явж чадах бол сайшаах байна. Дөрвөн хананы дунд компьютерийн ард суучихаад хэн нэгний шэйрлэсэн бичлэг, авсан зургийг тавих өөр хэрэг. Ингэж улстөрч болдоггүй юм. Гэр хорооллын захын хороололд очоод нулимс дуслуулан уйлж суугаа эмээ, өвөө, эгэл иргэний амьдралыг сонсч түүнийг өөрчлөхийн төлөө явах бүр өөр асуудал. Харамсалтай нь очиж уулзах бус өрөөлийн үгийг өөрийн болгож ярих сонирхолтой залуус цахим ертөнцөөр дүүрэн байна. Ийм улстөрчид хэдэн арваараа тоологдож байгаа нь эмгэнэлтэй.
Ийм замаар бэлтгэгдэж байгаа залуус ч олон болчихож. Телевизийн камер харахаараа ухаантай дүр эсгэж, граммын тос, мах ярихаар улстөрч болчихдог гэж бодож байгаа бол хол эндүүрчээ. Тал талхтай амьдарч байгаагаас долоон дор амьдарч байгаа хүмүүс хар мянга байгаа. Хоногийн хоол олж чадахгүй гудамжинд гуйлга гуйж суугаа хүмүүс захаар дүүрэн байна. Хархорин, Нарантуул захын гадуур хуучин хувцсаа зарж хоногийн хоолоо залгуулж байгаа Дорж, Дулмаатай очоод уулз. Гэхдээ үүнийгээ юм үзээгүй юм шиг зарлах хэрэггүй, залуусаа. Энэ үйлдэл чинь эргээд та нарыг инээдэмтэй харагдуулаад байна.
Юм үзсэн юм шиг аашил. Уулз, үз дотроо хадгал. Зүрх сэтгэлдээ тэдний зовлонг мэдэрч үүнийг өөрчлөхийн төлөө явах сэтгэлээ бэлтгэ.
Монголын мэдээ
Б.Өнөртогтох