Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш 10 гаруй жил өнгөрчээ. Эл хугацаанд нийслэлийн 98 мянган иргэн газар өмчилж авсан байдаг аж. Тэгвэл өнгөрсөн онд НИТХ-аас гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар иргэнд шинээр өмчлүүлэх 52 байршилд газар олгохоор болсон билээ. Энэ талаар Нийслэлийн өмчийн харилцааны газрын Газар өмчлөл, өмчийн менежментийн хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн Ц.Шижирээс дараах зүйлийг тодруулсан юм.
-Өнгөрсөн оны тавдугаар сарын 30-ны өдрийн НИТХ-ын тогтоолоор нийслэлийн иргэнд гэр бүлийн зориулалтаар өмчлүүлэх газрын байршил хэмжээг тогтоож, 15.2 мянган га газрыг ойролцоогоор 160 мянган иргэнд өмчлүүлэх шийдвэр гаргасан. Энэхүү ажил ямар шатандаа явж байна вэ?
-Бэлтгэл ажил хийгдэж байна. Нийслэлийн хэмжээнд 52 байршил газрыг сонгож нөөц судалгааг нь хийчихсэн. Иргэдэд ямар арга замаар, хэрхэн газар өмчлүүлэх вэ гэдгээ судлаад гаргачихсан. Энэхүү аргынхаа дагуу шаардлагатай бэлтгэлүүдийг хийж байна. Нөгөө талаар газар өмчлөлийн ажлыг зохион байгуулахдаа хэсэгчилсэн төлөвлөгөөгөө үндэслэн зохиох ёстой. Одоогийн байдлаар боловсруулагдах шатандаа явж байна. Гэхдээ шинээр өмчлүүлэх газарт хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулж, сургууль цэцэрлэг, зам, дэд бүтэц, ногоон байгууламж барих газраа хасаад үлдсэн газрыг нь өмчлүүлнэ гэдгийг иргэд маш сайн ойлгох хэрэгтэй.
-Иргэдэд 52 байршилд газар олгохоор болсон. Газар өмчилж авах хүсэлтэй иргэдийг цахимаар бүртгээд эхэлчихсэн гээд байх юм. Энэ үнэн үү?
-Цахим бүртгэл эхлээгүй байгаа. Бид иргэдэд 52 байршилд газар өмчлүүлэхдээ цахим хэлбэрээр зохион байгуулна. Онлайн орчинг ашиглаж, цахим систем боловсруулаад түүгээрээ иргэдээс өргөдөл, хүсэлт хүлээж авах болно. Ингэснээр иргэд тодорхой заасан байршилд хүссэн газраа өмчилж авах өргөдлөө өгөх эрхтэй. Харин тэр хүссэн байршлаас нийт өргөдөл гаргасан иргэдээс санамсаргүй байдлаар машин өөрөө автомат сонголт хийнэ. Ингэж газар өмчлөх иргэдийн нэрс тодрох юм.
-Иргэд яг хаана, аль дүүрэгт газар өмчлөх эрхтэй юм бэ?
-Нийслэлийн алслагдсан болон төвийн долоон дүүрэгт газар олгохоор төлөвлөж байна. Тодруулбал төвийн бүсийн Хан-Уул, Сонгинохайрхан, Баянзүрх, Сүхбаатар гэсэн дөрвөн дүүрэг. Алслагдсан гурван дүүрэгт газар олгоно.
-Харин хугацааны хувьд?
-Бид тухайн байршилд өргөдөл гаргах хугацааг хангалттай гаргаж өгнө. Хоёр долоо хоногийн хугацаанд өргөдөл, хүсэлт хүлээн авна. Өөрөөр хэлбэл тухайн байршилд өргөдөл гаргаж өгөх хугацаа эхэлснээс 14 хоногийн турш хүлээн авна гэсэн үг. Журмаараа хууль ёсны төлөөлөгчөөрөө дамжуулж өргөдөл, хүсэлтээ бөглүүлэх боломжтой. Энэ хугацаанд иргэд өргөдөлөө хангалттай өгөх байх гэж бодож байна.
-Хэдийгээр газар өмчлөх хүсэлтийг цахим хэлбэрээр авч байгаа нь сайшаалтай ч өнөөх хүнд суртал, танил тал, арын хаалганы асуудал алга болно гэж үү?
-Бидний хамгийн гол зорилго бол наадах чинь юм. Цахим хэлбэрээр газар өмчлөх хүсэлт авснаар наад зах нь иргэд биеэрээ очиж, бичиг цаас бүрдүүлэхгүй. Хэд хэдэн удаа очиж, дараалал үүсгэхгүй болно. Нөгөөтэйгүүр танил тал, эрх мэдлээ ашиглах ч гэдэг юм уу ялгавартайгаар хандах хандлага байдаг. Эсвэл өргөдлөө өгч чадахгүй хоцрох ч юм уу. Бид үүнийг л арилгахыг зорьж байна. Нэг үгээр хэлбэл газар өмчлөлийн харилцаанд иргэд нийтээрээ дарга, цэрэг гэж ялгалгүй тэгш оролцуулахыг зорьж байна.
-Ингэхэд нэг байршилд хэчнээн ч иргэн газар өмчлөх хүсэлтээ илгээж болох юм байна шүү дээ?
-Тийм ээ. Нэг байршилд 300 хүний газар өмчлөлийн асуудал шийдэгдэх боломжтой гэж үзье л дээ. Тэгвэл тэр газарт 30 мянган хүн өргөдөл, хүсэлтээ илгээж болно. Гагцхүү энэ 30 мянган хүнээс л 300-г нь сонгох юм. Хамгийн гол тэр 30 мянган иргэн дараалал, хүндрэл чирэгдэл үүсгэхгүйгээр газар өмчлөх хүсэлтээ өгнө л гэсэн үг.
Дээр хэлсэнчлэн тэгш эрхээ эдлээд өргөдлөө гаргачихсан хүн хүмүүсээс боломжтой талбайд дүйцэх хүний тоогоор газар олголт явагдана л гэсэн үг. Ингэж сонгохдоо өнөөх л тэгш, шударга байдлаа ашиглана. Программ уншуулаад л автоматаар сонгоно гэж төлөвлөөд ийм байдлаар хийх нь зөв юм байна гэж шийдсэн. Бид газар өмчлөлийн цахим сүлжээгээ боловсруулаад туршилтын шатандаа явна.
Өглөөний сонин
Б.Төрбат
-Өнгөрсөн оны тавдугаар сарын 30-ны өдрийн НИТХ-ын тогтоолоор нийслэлийн иргэнд гэр бүлийн зориулалтаар өмчлүүлэх газрын байршил хэмжээг тогтоож, 15.2 мянган га газрыг ойролцоогоор 160 мянган иргэнд өмчлүүлэх шийдвэр гаргасан. Энэхүү ажил ямар шатандаа явж байна вэ?
-Бэлтгэл ажил хийгдэж байна. Нийслэлийн хэмжээнд 52 байршил газрыг сонгож нөөц судалгааг нь хийчихсэн. Иргэдэд ямар арга замаар, хэрхэн газар өмчлүүлэх вэ гэдгээ судлаад гаргачихсан. Энэхүү аргынхаа дагуу шаардлагатай бэлтгэлүүдийг хийж байна. Нөгөө талаар газар өмчлөлийн ажлыг зохион байгуулахдаа хэсэгчилсэн төлөвлөгөөгөө үндэслэн зохиох ёстой. Одоогийн байдлаар боловсруулагдах шатандаа явж байна. Гэхдээ шинээр өмчлүүлэх газарт хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулж, сургууль цэцэрлэг, зам, дэд бүтэц, ногоон байгууламж барих газраа хасаад үлдсэн газрыг нь өмчлүүлнэ гэдгийг иргэд маш сайн ойлгох хэрэгтэй.
-Иргэдэд 52 байршилд газар олгохоор болсон. Газар өмчилж авах хүсэлтэй иргэдийг цахимаар бүртгээд эхэлчихсэн гээд байх юм. Энэ үнэн үү?
-Цахим бүртгэл эхлээгүй байгаа. Бид иргэдэд 52 байршилд газар өмчлүүлэхдээ цахим хэлбэрээр зохион байгуулна. Онлайн орчинг ашиглаж, цахим систем боловсруулаад түүгээрээ иргэдээс өргөдөл, хүсэлт хүлээж авах болно. Ингэснээр иргэд тодорхой заасан байршилд хүссэн газраа өмчилж авах өргөдлөө өгөх эрхтэй. Харин тэр хүссэн байршлаас нийт өргөдөл гаргасан иргэдээс санамсаргүй байдлаар машин өөрөө автомат сонголт хийнэ. Ингэж газар өмчлөх иргэдийн нэрс тодрох юм.
-Иргэд яг хаана, аль дүүрэгт газар өмчлөх эрхтэй юм бэ?
-Нийслэлийн алслагдсан болон төвийн долоон дүүрэгт газар олгохоор төлөвлөж байна. Тодруулбал төвийн бүсийн Хан-Уул, Сонгинохайрхан, Баянзүрх, Сүхбаатар гэсэн дөрвөн дүүрэг. Алслагдсан гурван дүүрэгт газар олгоно.
-Харин хугацааны хувьд?
-Бид тухайн байршилд өргөдөл гаргах хугацааг хангалттай гаргаж өгнө. Хоёр долоо хоногийн хугацаанд өргөдөл, хүсэлт хүлээн авна. Өөрөөр хэлбэл тухайн байршилд өргөдөл гаргаж өгөх хугацаа эхэлснээс 14 хоногийн турш хүлээн авна гэсэн үг. Журмаараа хууль ёсны төлөөлөгчөөрөө дамжуулж өргөдөл, хүсэлтээ бөглүүлэх боломжтой. Энэ хугацаанд иргэд өргөдөлөө хангалттай өгөх байх гэж бодож байна.
-Хэдийгээр газар өмчлөх хүсэлтийг цахим хэлбэрээр авч байгаа нь сайшаалтай ч өнөөх хүнд суртал, танил тал, арын хаалганы асуудал алга болно гэж үү?
-Бидний хамгийн гол зорилго бол наадах чинь юм. Цахим хэлбэрээр газар өмчлөх хүсэлт авснаар наад зах нь иргэд биеэрээ очиж, бичиг цаас бүрдүүлэхгүй. Хэд хэдэн удаа очиж, дараалал үүсгэхгүй болно. Нөгөөтэйгүүр танил тал, эрх мэдлээ ашиглах ч гэдэг юм уу ялгавартайгаар хандах хандлага байдаг. Эсвэл өргөдлөө өгч чадахгүй хоцрох ч юм уу. Бид үүнийг л арилгахыг зорьж байна. Нэг үгээр хэлбэл газар өмчлөлийн харилцаанд иргэд нийтээрээ дарга, цэрэг гэж ялгалгүй тэгш оролцуулахыг зорьж байна.
-Ингэхэд нэг байршилд хэчнээн ч иргэн газар өмчлөх хүсэлтээ илгээж болох юм байна шүү дээ?
-Тийм ээ. Нэг байршилд 300 хүний газар өмчлөлийн асуудал шийдэгдэх боломжтой гэж үзье л дээ. Тэгвэл тэр газарт 30 мянган хүн өргөдөл, хүсэлтээ илгээж болно. Гагцхүү энэ 30 мянган хүнээс л 300-г нь сонгох юм. Хамгийн гол тэр 30 мянган иргэн дараалал, хүндрэл чирэгдэл үүсгэхгүйгээр газар өмчлөх хүсэлтээ өгнө л гэсэн үг.
Дээр хэлсэнчлэн тэгш эрхээ эдлээд өргөдлөө гаргачихсан хүн хүмүүсээс боломжтой талбайд дүйцэх хүний тоогоор газар олголт явагдана л гэсэн үг. Ингэж сонгохдоо өнөөх л тэгш, шударга байдлаа ашиглана. Программ уншуулаад л автоматаар сонгоно гэж төлөвлөөд ийм байдлаар хийх нь зөв юм байна гэж шийдсэн. Бид газар өмчлөлийн цахим сүлжээгээ боловсруулаад туршилтын шатандаа явна.
Өглөөний сонин
Б.Төрбат