Хэнтий аймгийн ИТХ-ын 16 дугаар хуралдаанаас байгалийн өнгөт чулууг олборлох, худалдах, худалдан авах, хадгалах, тээвэрлэхийг хориглосон шийдвэр гаргасан байна. Тус аймгийн хэмжээнд Бор-Өндөр, Дархан, Галшар, Баянмөнх, Батноров, Биндэр сумдын нутгаар 2012 оноос хойш хууль бус аргаар өнгөт чулуу олборлож эхэлсэн байна.
Өнгөт чулуу нь байгальд хөрсөн дээр өөрийнхөө тогтоцоор байдаг үнэт эдлэлийг хийхэд хэрэглэдэг чулуу ч үүнийг эх орондоо хэрэглэх биш нууцаар хил давуулан худалдаалж байгаа нь хууль хяналтын байгууллагаар тогтоогджээ.
Ийнхүү хориглохгүй бол газар болон түүний хэвлийг сүйтгэх, түүнчлэн газрын гүнрүү ухаж чулууг олборлож байгаа нь малын бэлчээрийг талхлахаас эхлээд байгаль орчныг сүйтгэх маш их сөрөг үр дагавартай хэмээн аймгийн ИТХ болон Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах салбар зөвлөл дүгнэлт хийсэн байна.
Мөн өнгөт чулууг хууль бусаар олборлож, худалдаж, худалдан авч, хадгалж, тээвэрлэж байгаа иргэдийг мэдээлсэн иргэнийг ГХУСАЗСЗ-өөс гаргасан журмын дагуу урамшуулахаар болжээ.
Өнгөт чулуу нь байгальд хөрсөн дээр өөрийнхөө тогтоцоор байдаг үнэт эдлэлийг хийхэд хэрэглэдэг чулуу ч үүнийг эх орондоо хэрэглэх биш нууцаар хил давуулан худалдаалж байгаа нь хууль хяналтын байгууллагаар тогтоогджээ.
Ийнхүү хориглохгүй бол газар болон түүний хэвлийг сүйтгэх, түүнчлэн газрын гүнрүү ухаж чулууг олборлож байгаа нь малын бэлчээрийг талхлахаас эхлээд байгаль орчныг сүйтгэх маш их сөрөг үр дагавартай хэмээн аймгийн ИТХ болон Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах салбар зөвлөл дүгнэлт хийсэн байна.
Мөн өнгөт чулууг хууль бусаар олборлож, худалдаж, худалдан авч, хадгалж, тээвэрлэж байгаа иргэдийг мэдээлсэн иргэнийг ГХУСАЗСЗ-өөс гаргасан журмын дагуу урамшуулахаар болжээ.