Норвеги улсын хэд хэдэн нэрт хуульч АНУ-ын Үндэсний аюулгүй байдлын агентлагийн ажилтан асан Эдвард Сноуденд Нобелийн шагнал олгох саналыг дэмжсэн талаар ИТАР-ТАСС өчигдөр мэдээллээ.
Бергений их сургуулийн профессор Терье Айнарсен өнгөрсөн нэгдүгээр сард Э.Сноуденийг Нобелийн энх тайвны шагналд нэр дэвшүүлэх саналыг анх тавьсан юм. Түүний саналыг Бергений их сургуулийн ректор асан, профессор Ян Фритьоф Бернт, Ослогийн их сургуулийн профессор Бернт Хагвет, Ж.Бейли болон Осло дахь Олон улсын хуульчдын комиссын захирал, өмгөөлөгч А.Кьерульф зэрэг хуульчид дэмжиж буйгаа мэдэгдлээ.
Норвегид байдаг Олон улсын хуульчдын комисс энэ саналыг дэмжсэн хуульчдын гарын үсгийг цуглуулж эхэлсэн байна. Норвеги улсын Нобелийн хүрээлэнд илгээсэн хуульчдын захидалд “Э.Сноуден ТТГ-ын нууц материалуудыг олон нийтэд илчилсэн нь улс орнуудын улстөрчид, сэтгүүлчид, жирийн иргэд тагнуулын болон цэргийн үйл ажиллагааны масштаб дэлхий дахинд ямар цар хүрээг өргөжин хамарч, тэдний амьдрал болоод нийгэмд оролцож байгаа талаар бодоход хүргэсэн” гэж бичжээ.
Профессор Ян Фритьоф Бернт “Нобелийн энх тайвны шагналыг Сноуденд олгох нь зөвхөн түүний эр зориг, зөв үйлдлийг үнэлсэн хэрэг биш тусгай албад нь нийгмийн болон хүмүүсийн хувийн амьдралыг хянаж ардчилалд заналхийлж байгаа гэдгийг мэдсэн явдал юм” хэмээн хэлсэн байна. Гэхдээ Нобелийн энх тайвны шагналд нэр дэвших эрхтэй байхын тулд зарим олон нийтийн байгууллагын шагнал авсан, Засгийн газрын гишүүн эсвэл парламентын гишүүнээр ажилласан байх, их дээд сургуулийн ректор, профессор, хүмүүнлэгийн байгууллагад ажилладаг байх хэрэгтэй гэнэ. Тиймээс энэхүү нэр хүндтэй шагналд нэр дэвшигчийг ямар нэгэн байгууллагаас санал болгодог аж.
Түүнээс гадна Герман улсын “Spiegel online” сайт Эдвард Сноуденээс авсан нууц материалыг өнгөрсөн долоо хоногт нийтэлсэн нь шуугиан дэгдээсэн. Нийтдээ 53 файл нууц материал нь АНУ-ын нууц албад Германы өндөр албан тушаалтнуудын утсыг чагнаж, тагнасан талаар төдийгүй Америкийн тусгай албад германчуудтай мэдээлэл солилцдог байсныг нийтэлсэн аж.
Германы Канцлер А.Меркелийн гар утсыг АНУ-ын тусгай албад чагнаж байсан нь ч илэрсэн. Сайтад мөн Германы тагнуулын байгууллагын ашиглаж байсан “XKeyscore” программ нь интернэт хэрэглэгчдийн мэдээлэл татаж авах боломжтой талаар бичжээ.
Долоо хоног тутмын “Spiegel” сэтгүүлд АНУ-ын Үндэсний аюулгүй байдлын агентлаг Европын аль ч улсад Германд явуулж байсан шиг идэвхтэй ажиллагаа явуулж байгаагүйг дурьдсан байна. Тус сэтгүүлийн ажилтнууд нууц баримт нийтэлсэн нь зөвхөн Герман улсын Засгийн газрын ашиг сонирхолд нийцсэн гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийлсэн аж. Сонирхуулахад Германы “Христианы социал холбоо” намын гишүүд энэ сарын эхээр ОХУ-д очиж, Э.Сноудентэй уулзах хүсэлтээ хэлж байсан.
Түүнчлэн Германы прокурор, шүүгч Фриц Бауэрийн нэрэмжит шагналыг өнгөрсөн пүрэв гарагт Э.Сноуденд олголоо. “Хүмүүнлэгийн холбоо” хүний эрхийг хамгаалах байгууллагын тэргүүн Вернер Кёп-Керстин “Хүний эрхийг зөрчсөн тагнуулын практикийг илчлэхийн тулд Сноуден эр зориг гаргасан” хэмээн хэлжээ.
Харин АНУ-ын хууль хяналтын байгууллагаас Э.Сноуденд Тагнуулын тухай хуулийн зүйл ангийн дагуу үндэсний батлан хамгаалахын болон тагнуулын нууц мэдээллийг задруулсан, Америкийн тагнуулын мэдээллийг авах эрхгүй этгээдэд нууц материал санаатайгаар дамжуулсан гэж буруутгаж байгаа юм.
АНУ-ын Засгийн газрын өмчийг хулгайлсан гэж үзсэн аж. Э.Сноуденийг буруутгаж байгаа хуулийн зүйл бүр нь түүнийг шоронд 10 хүртэл жил хорих ял оноох магадлалтай гэнэ.
Бергений их сургуулийн профессор Терье Айнарсен өнгөрсөн нэгдүгээр сард Э.Сноуденийг Нобелийн энх тайвны шагналд нэр дэвшүүлэх саналыг анх тавьсан юм. Түүний саналыг Бергений их сургуулийн ректор асан, профессор Ян Фритьоф Бернт, Ослогийн их сургуулийн профессор Бернт Хагвет, Ж.Бейли болон Осло дахь Олон улсын хуульчдын комиссын захирал, өмгөөлөгч А.Кьерульф зэрэг хуульчид дэмжиж буйгаа мэдэгдлээ.
Норвегид байдаг Олон улсын хуульчдын комисс энэ саналыг дэмжсэн хуульчдын гарын үсгийг цуглуулж эхэлсэн байна. Норвеги улсын Нобелийн хүрээлэнд илгээсэн хуульчдын захидалд “Э.Сноуден ТТГ-ын нууц материалуудыг олон нийтэд илчилсэн нь улс орнуудын улстөрчид, сэтгүүлчид, жирийн иргэд тагнуулын болон цэргийн үйл ажиллагааны масштаб дэлхий дахинд ямар цар хүрээг өргөжин хамарч, тэдний амьдрал болоод нийгэмд оролцож байгаа талаар бодоход хүргэсэн” гэж бичжээ.
Профессор Ян Фритьоф Бернт “Нобелийн энх тайвны шагналыг Сноуденд олгох нь зөвхөн түүний эр зориг, зөв үйлдлийг үнэлсэн хэрэг биш тусгай албад нь нийгмийн болон хүмүүсийн хувийн амьдралыг хянаж ардчилалд заналхийлж байгаа гэдгийг мэдсэн явдал юм” хэмээн хэлсэн байна. Гэхдээ Нобелийн энх тайвны шагналд нэр дэвших эрхтэй байхын тулд зарим олон нийтийн байгууллагын шагнал авсан, Засгийн газрын гишүүн эсвэл парламентын гишүүнээр ажилласан байх, их дээд сургуулийн ректор, профессор, хүмүүнлэгийн байгууллагад ажилладаг байх хэрэгтэй гэнэ. Тиймээс энэхүү нэр хүндтэй шагналд нэр дэвшигчийг ямар нэгэн байгууллагаас санал болгодог аж.
Түүнээс гадна Герман улсын “Spiegel online” сайт Эдвард Сноуденээс авсан нууц материалыг өнгөрсөн долоо хоногт нийтэлсэн нь шуугиан дэгдээсэн. Нийтдээ 53 файл нууц материал нь АНУ-ын нууц албад Германы өндөр албан тушаалтнуудын утсыг чагнаж, тагнасан талаар төдийгүй Америкийн тусгай албад германчуудтай мэдээлэл солилцдог байсныг нийтэлсэн аж.
Германы Канцлер А.Меркелийн гар утсыг АНУ-ын тусгай албад чагнаж байсан нь ч илэрсэн. Сайтад мөн Германы тагнуулын байгууллагын ашиглаж байсан “XKeyscore” программ нь интернэт хэрэглэгчдийн мэдээлэл татаж авах боломжтой талаар бичжээ.
Долоо хоног тутмын “Spiegel” сэтгүүлд АНУ-ын Үндэсний аюулгүй байдлын агентлаг Европын аль ч улсад Германд явуулж байсан шиг идэвхтэй ажиллагаа явуулж байгаагүйг дурьдсан байна. Тус сэтгүүлийн ажилтнууд нууц баримт нийтэлсэн нь зөвхөн Герман улсын Засгийн газрын ашиг сонирхолд нийцсэн гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийлсэн аж. Сонирхуулахад Германы “Христианы социал холбоо” намын гишүүд энэ сарын эхээр ОХУ-д очиж, Э.Сноудентэй уулзах хүсэлтээ хэлж байсан.
Түүнчлэн Германы прокурор, шүүгч Фриц Бауэрийн нэрэмжит шагналыг өнгөрсөн пүрэв гарагт Э.Сноуденд олголоо. “Хүмүүнлэгийн холбоо” хүний эрхийг хамгаалах байгууллагын тэргүүн Вернер Кёп-Керстин “Хүний эрхийг зөрчсөн тагнуулын практикийг илчлэхийн тулд Сноуден эр зориг гаргасан” хэмээн хэлжээ.
Харин АНУ-ын хууль хяналтын байгууллагаас Э.Сноуденд Тагнуулын тухай хуулийн зүйл ангийн дагуу үндэсний батлан хамгаалахын болон тагнуулын нууц мэдээллийг задруулсан, Америкийн тагнуулын мэдээллийг авах эрхгүй этгээдэд нууц материал санаатайгаар дамжуулсан гэж буруутгаж байгаа юм.
АНУ-ын Засгийн газрын өмчийг хулгайлсан гэж үзсэн аж. Э.Сноуденийг буруутгаж байгаа хуулийн зүйл бүр нь түүнийг шоронд 10 хүртэл жил хорих ял оноох магадлалтай гэнэ.
Өглөөний сонин
Н.Тунгалаг
Н.Тунгалаг