Ирэх 2019 оны төсөвт гишүүд болоод олон нийт их шүүмжлэлтэй хандаж байна. Яагаад гэвэл хэтэрхий их амбицтай, цатгалан төсөв болсон гэж шүүмжилж буй.
Үүнээс гадна улсын мөнгийг атгаж, захиран зарцуулах эрхээ гартаа авсан Сангийн сайд нь өөрийнхөө нутаг Увсдаа бүхэл бүтэн улс байгуулчих хэмжээний мөнгө төсөвлөсөн нь шүүмжлэлийн гол бай болов. Ерөнхийлөгч ч үүнийг нь эсэргүүцэж, улсын төсөвт хориг тавихаа мэдэгдсэн. Гишүүд гишүүнийхээ мөнгөнөөс татгалзаж, аж үйлдвэрийн комбинат байгуулъя гэсэн санаачлагыг ч дэвшүүлээд байгаа юм.
Ирэх оны төсвийн төөрөг зураглалыг харахад, УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар Монгол Улсын Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжсэн Монгол Улсын 2019 оны төсвийн тухай хуулийн төслийг өргөн барьсан.
Монгол Улсын 2019 оны төсвийн төсөлд нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлогыг 9 их наяд 676.5 тэрбум төгрөг буюу ДНБ-ий 27.4 хувь, нийт зарлагыг 11 их наяд 589.8 тэрбум төгрөг буюу ДНБ-ий 32.8 хувь, төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцлийг -1 их наяд 913.3 тэрбум төгрөг буюу ДНБ-ий -5.4 хувь байхаар тооцсон байна.
Гэвч эдийн засгаа боддоггүй, увайгүй үйлдэлтэй улсын сайд нар олон байгааг энэ төсөв батлаад харуулсан.
Гишүүдэд гурван тэрбум төгрөг төсөлсөн хэрнээ Увс аймагт 52 тэрбум төгрөг төсөвлөсөн байгаа юм. Ийм байж болох уу. Өмнөх Сангийн сайдууд ч ийм увайгүй үйлдэл гаргаж байсныг мэдэхгүй, санахгүй юм.
Улсынхаа эрх ашгийг нэгдүгээрт тавих ёстой байтал, өөрийнхөө хувийн амбицийг тэргүүнд тавьж байгаа Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатарт ичих нүүр, эмзэглэх сэтгэл гэж байна уу.
Жилийн төсөв хэлэлцэхэд манай, танай тойрогт гэж байгаад мөнгө хувааж иддэг арга нь нарийн болж. Цэцэрлэг сургууль барина гэсэн нэрийдлээр ч идэж уусан нь зөндөө. Өөрийнхөө эрх ашиг, идэлт уултын төлөө өөрсдөө зориулж төсөв баталдагаа хэзээ болих вэ.
Ийм байхад Монгол Улс хөгжихгүй байх, иргэдийг хөгжүүлэхгүй байх бодлого асар гүн гүнзгий орж ирсэн талаар УИХ-ын гишүүд ч өөрсдөө ичихгүй ярьж байх юм.
Тэгсэн хэрнээ жижиг дунд үйлдвэрлэлээ дэмжиж, айл өрхийг аж ахуй нэгжийг орлоготой болго. Үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжиж брэнд хийнэ гэж байнга ярьдаг хэрнээ, өнөө жилийн төсөвт ЖДҮ-ийг дэмжих санд 100 төгрөг ч төсөвлөөгүй байгаа нь зарим нэгнийг бухимдуулахад хүргэв. ЖДҮ-ийг хэтэрхий хааж боож боомилсон байгаа юм.
Өнгөрсөн жил гэхэд 70 тэрбум төгрөг төсөвлөж байжээ. Гэтэл өнөө жил хоосон шүү. Ийм байхад үйлдвэрлэл юугаар бизнесээ дэмжин явуулж, хөшүүрэг хийх юм бэ, Сангийн сайдаа. Яагаад энэ тал дээр анхаарч үзэж, асуудал тавьсангүй бэ. Улсынхаа эдийн засгийг ар нуруун дээрээ үүрч яваа жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийг төсвөөс жийчихээр цаашид яах юм бэ. Бодоод нэг үзээрэй.
Үүнээс гадна улсын мөнгийг атгаж, захиран зарцуулах эрхээ гартаа авсан Сангийн сайд нь өөрийнхөө нутаг Увсдаа бүхэл бүтэн улс байгуулчих хэмжээний мөнгө төсөвлөсөн нь шүүмжлэлийн гол бай болов. Ерөнхийлөгч ч үүнийг нь эсэргүүцэж, улсын төсөвт хориг тавихаа мэдэгдсэн. Гишүүд гишүүнийхээ мөнгөнөөс татгалзаж, аж үйлдвэрийн комбинат байгуулъя гэсэн санаачлагыг ч дэвшүүлээд байгаа юм.
Ирэх оны төсвийн төөрөг зураглалыг харахад, УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар Монгол Улсын Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжсэн Монгол Улсын 2019 оны төсвийн тухай хуулийн төслийг өргөн барьсан.
Монгол Улсын 2019 оны төсвийн төсөлд нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлогыг 9 их наяд 676.5 тэрбум төгрөг буюу ДНБ-ий 27.4 хувь, нийт зарлагыг 11 их наяд 589.8 тэрбум төгрөг буюу ДНБ-ий 32.8 хувь, төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцлийг -1 их наяд 913.3 тэрбум төгрөг буюу ДНБ-ий -5.4 хувь байхаар тооцсон байна.
Гэвч эдийн засгаа боддоггүй, увайгүй үйлдэлтэй улсын сайд нар олон байгааг энэ төсөв батлаад харуулсан.
Гишүүдэд гурван тэрбум төгрөг төсөлсөн хэрнээ Увс аймагт 52 тэрбум төгрөг төсөвлөсөн байгаа юм. Ийм байж болох уу. Өмнөх Сангийн сайдууд ч ийм увайгүй үйлдэл гаргаж байсныг мэдэхгүй, санахгүй юм.
Улсынхаа эрх ашгийг нэгдүгээрт тавих ёстой байтал, өөрийнхөө хувийн амбицийг тэргүүнд тавьж байгаа Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатарт ичих нүүр, эмзэглэх сэтгэл гэж байна уу.
Жилийн төсөв хэлэлцэхэд манай, танай тойрогт гэж байгаад мөнгө хувааж иддэг арга нь нарийн болж. Цэцэрлэг сургууль барина гэсэн нэрийдлээр ч идэж уусан нь зөндөө. Өөрийнхөө эрх ашиг, идэлт уултын төлөө өөрсдөө зориулж төсөв баталдагаа хэзээ болих вэ.
Ийм байхад Монгол Улс хөгжихгүй байх, иргэдийг хөгжүүлэхгүй байх бодлого асар гүн гүнзгий орж ирсэн талаар УИХ-ын гишүүд ч өөрсдөө ичихгүй ярьж байх юм.
Тэгсэн хэрнээ жижиг дунд үйлдвэрлэлээ дэмжиж, айл өрхийг аж ахуй нэгжийг орлоготой болго. Үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжиж брэнд хийнэ гэж байнга ярьдаг хэрнээ, өнөө жилийн төсөвт ЖДҮ-ийг дэмжих санд 100 төгрөг ч төсөвлөөгүй байгаа нь зарим нэгнийг бухимдуулахад хүргэв. ЖДҮ-ийг хэтэрхий хааж боож боомилсон байгаа юм.
Өнгөрсөн жил гэхэд 70 тэрбум төгрөг төсөвлөж байжээ. Гэтэл өнөө жил хоосон шүү. Ийм байхад үйлдвэрлэл юугаар бизнесээ дэмжин явуулж, хөшүүрэг хийх юм бэ, Сангийн сайдаа. Яагаад энэ тал дээр анхаарч үзэж, асуудал тавьсангүй бэ. Улсынхаа эдийн засгийг ар нуруун дээрээ үүрч яваа жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийг төсвөөс жийчихээр цаашид яах юм бэ. Бодоод нэг үзээрэй.
О.Сайхан
Оллоо.mn