ШӨХТГ-ын дарга О.Магнай Сангийн сайд Ч.Улааныг Төрийн банкинд давуу эрх олгосон хэмээн өнгөрсөн наймдугаар сарын 28-ны өдөр 960 мянган төгрөгийн торгуулийн шийтгэл ногдуулсан нь улстөрийн хүрээнийхэн хийгээд зарим нэг нөлөө бүхий хүмүүсийн эгдүүцлийг хүргэж байсан.Тэгвэл О.Магнай дарга Ч.Улаан сайдыг сүрдүүлээд тусыг эс оллоо.
Ийн хэлэхийн учир нь тэрбээр “Сангийн сайд төрийн өмчит их дээд сургуулиудын захирлуудад санхүүгийн үйлчилгээгээ Төрийн банкаар түлхүү авах, тус банкинд байршуулах эх үүсвэрийн хэмжээг нэмэгдүүлэх чиглэл өгсөн нь хууль зөрчсөн хэрэг” гэж олон нийтэд мэдээлж байсан.
Тодруулбал өрсөлдөөний тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.2-т заасан “Төрийн захиргааны байгууллага, нутгийн өөрөө удирдах болон нутгийн захиргааны байгууллага хуульд зааснаас бусад тохиолдолд дараах үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно, 13.2.1 Аж ахуй эрхлэгчийг тодорхой төрлийн үйл ажиллагаа явуулах, бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулахыг хориглосон буюу хязгаарласан, 13.2.7 аль нэг аж ахуй эрхлэгчид давуу байдал олгоход чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно” гэсэн заалтуудыг зөрчсөн байна.
Тиймээс Сангийн сайдад торгууль оногдуулсан гэж хэлж байсан.
Тэгвэл түүний энэхүү гаргасан торгуулийн шийтгэлийг Сангийн сайд Ч.Улаан эрс эсэргүүцэж О.Магнайг энэхүү 960 мянган төгрөгийн торгуулийг ямар үндэслэлд тулгуурлаж ийнхүү торгох болов оо гэдгийг түүнээс асуусан албан бичгийг өөрт нь хүргүүлсэн байна.
Сангийн сайдын О.Магнайд хаягласан албан бичгээс нь цухасхан дурьдвал “ Төрийн банк нь Монгол Улсын засгийн газрын 2009 оны арваннэгдүгээр сарын 19-ний өдрийн 348 дугаар тогтоолоор үүсгэн байгуулагдсан, одоогоор цор ганц 100 хувь төрийн өмчит компани билээ. Банкны тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.1-т “Банкны эрх барих дээд байгууллага нь хувьцаа эзэмшигчдийн хурал бөгөөд нэг хувьцаа эзэмшигчтэй банкны хувьд хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын бүрэн эрхийг хувьцаа эзэмшигч өөрөө, төрийн өмчит банкны хувьд Засгийн газар, түүнээс эрх олгосон этгээд тус тус хэрэгжүүлнэ” гэж заасны дагуу Засгийн газрын 348 дугаар тогтоолоор Төрийн банкны үүсгэн байгуулагч, хувьцаа эзэмшигчийн эрх үүргийг Сангийн сайд хэрэгжүүлдэг болно.
Тус албан тоотыг Сангийн сайд нь Төрийн банкны хувь эзэмшигчийн эрх, үүргийг хэрэгжүүлэгчийн хувьд болон Засгийн газрын 2013 оны гуравдугаар сарын 07-ны өдрийн хуралдааны 12 дугаар тэмдэглэлээр “Төрийн сан, Засгийн газрын дансуудын байршилыг Төрийн банкинд зохистой хэмжээгээр нэмэгдүүлэх замаар зээлжүүлэлтийн эх үүсвэрийг дэмжих” арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхийг Сангийн яам, Эдийн засгийн хөгжлийн яамдад тус тус үүрэг болгосны дагуу Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 1 .1 дэх хэсэгт “Засгийн газрын шийдвэрийг биелүүлэх ажлыг Засгийн газрын өмнөөс эрхлэн гүйцэтгэж, зохих хүрээ, салбарын хөгжил, ажил хэргийн байдал, үр дүнг Ерөнхий сайд... өмнө дангаар... хариуцлага хүлээнэ...” гэж, 2-т “Засгийн газрын болон өөрийн шийдвэрийн биелэлтийг холбогдох байгууллага, аж ахуйн нэгжид шалган танилцаж, биелэлтийг нь бүрэн хангах талаар шуурхай даалгавар өгч гүйцэтгүүлнэ” гэж Монгол Улсын яамны эрх зүйн байдлын тухай хуулийн долоодугаар зүйлийн 7.1-д “Тайлан, тайлбар, тодорхойлт, бусад бичиг баримтыг холбогдох байгууллага, албан тушаалтан, аж ахуй эрхлэгчээс үнэ төлбөргүй гаргуулан авах” эрх, үүрэгтэй гэж заасан боловч албан тооттой холбогдуулан Сангийн яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын хүргүүлсэн тайлбарыг харгалзан үзэлгүй зөвхөн нэг талын гаргасан гомдолд үндэслэн шийдвэр гаргасан нь тус хуулийн 20.3.3-т “ Хийсэн хяналт шалгалтын үнэн зөвийг бүрэн хариуцах” гэж заасантай нийцэхгүй байна. Юутай ч таны ирүүлсэн тайлбар, үндэслэлээс дүгнэлт хийж Засгийн газрын бүтцийн байгууллагууд, тухайлбал, төрийн захиргааны төв байгууллага, агентлагийн ажлын уялдаа зохицуулалт, удирдлагын зарчим, хэм, хэмжээ, ёс зүйн асуудал, бодлого үйл ажиллагааг сайжруулах саналаа Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулах болно” хэмээжээ.
Түүнчлэн Сангийн сайд О.Магнайг Өрсөлдөөний тухай хуулийг зөрчсөнийг нотлох үндэслэл нь эргэлзээтэй байтал хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр шийтгэвэрийн хуудсыг тарааж олон нийтэд нэр төрийг минь гутаасан мэдээллийг хийлээ хэмээн ихэд ундууцсан байх юм.
Тэгэхээр сайдтан О.Магнайг энэхүү албан тоотоороо сүрдүүлж байна гэж хэлэх хүн ч олон байгаа юм. Эндээс харахад төрийн монопольчлол далдуур явагдаж байгаагийн нэг илрэл нь Сангийн сайдын О.Магнайд илгээсэн албан тоотоос тодорхой харагдаж байна.
Ямартай ч О.Магнай Өрсөлдөөний тухай хуулийн заалтыг үндэслэн Сангийн сайдыг торгосон хэдий ч үүний цаана хэн нэгэнд давуу эрх олгох байдлыг лобидож яваа нөхрийг О.Магнай харсан ч байж мэдэх магадлалтай юм. Гэхдээ л ШӨХТГ-аас ААН байгууллагад торгууль ногдуулдаг үнэн боловч арга хэмжээ авахуулсан гэх байгуулагууд үнэхээр иргэдийн эрх ашгийг зөрчиж байдаг нь гарцаагүй үнэн.
Сангийн сайд Ч.Улаан ШӨХТГ-аас оногдуулсан энэхүү мөнгөн торгуулийг хүлээн зөвшөөрч торгуулийг төлсөн хэрнээ яагаад одоо О.Магнай руу ийм албан тоот явуулах болов гэдэг нь анхаарал татаж буй юм.
Үнэндээ төр дэмжих ёстой газрууддаа хууль дүрэм баталж дэмждэг, хувиараа бизнес эрхлэж буй хүмүүсийн үйл ажиллагааг боогдуулж байдаг нь Ч.Улаан сайдын илгээсэн албан тоотоос харагдаж байна.
Энэ мэтээр ард олноо алагчилан үзэхгүй гэдгийг Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан байдаг. Хэрэв төрийн далдуур монопольчлол цааш үргэлжилбэл хэдхэн эрх мэдэлтнүүд Монгол Улсын хувь заяаг гартаа атгаж суух бололтой.
Ийн хэлэхийн учир нь тэрбээр “Сангийн сайд төрийн өмчит их дээд сургуулиудын захирлуудад санхүүгийн үйлчилгээгээ Төрийн банкаар түлхүү авах, тус банкинд байршуулах эх үүсвэрийн хэмжээг нэмэгдүүлэх чиглэл өгсөн нь хууль зөрчсөн хэрэг” гэж олон нийтэд мэдээлж байсан.
Тодруулбал өрсөлдөөний тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.2-т заасан “Төрийн захиргааны байгууллага, нутгийн өөрөө удирдах болон нутгийн захиргааны байгууллага хуульд зааснаас бусад тохиолдолд дараах үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно, 13.2.1 Аж ахуй эрхлэгчийг тодорхой төрлийн үйл ажиллагаа явуулах, бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулахыг хориглосон буюу хязгаарласан, 13.2.7 аль нэг аж ахуй эрхлэгчид давуу байдал олгоход чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно” гэсэн заалтуудыг зөрчсөн байна.
Тиймээс Сангийн сайдад торгууль оногдуулсан гэж хэлж байсан.
Тэгвэл түүний энэхүү гаргасан торгуулийн шийтгэлийг Сангийн сайд Ч.Улаан эрс эсэргүүцэж О.Магнайг энэхүү 960 мянган төгрөгийн торгуулийг ямар үндэслэлд тулгуурлаж ийнхүү торгох болов оо гэдгийг түүнээс асуусан албан бичгийг өөрт нь хүргүүлсэн байна.
Сангийн сайдын О.Магнайд хаягласан албан бичгээс нь цухасхан дурьдвал “ Төрийн банк нь Монгол Улсын засгийн газрын 2009 оны арваннэгдүгээр сарын 19-ний өдрийн 348 дугаар тогтоолоор үүсгэн байгуулагдсан, одоогоор цор ганц 100 хувь төрийн өмчит компани билээ. Банкны тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.1-т “Банкны эрх барих дээд байгууллага нь хувьцаа эзэмшигчдийн хурал бөгөөд нэг хувьцаа эзэмшигчтэй банкны хувьд хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын бүрэн эрхийг хувьцаа эзэмшигч өөрөө, төрийн өмчит банкны хувьд Засгийн газар, түүнээс эрх олгосон этгээд тус тус хэрэгжүүлнэ” гэж заасны дагуу Засгийн газрын 348 дугаар тогтоолоор Төрийн банкны үүсгэн байгуулагч, хувьцаа эзэмшигчийн эрх үүргийг Сангийн сайд хэрэгжүүлдэг болно.
Тус албан тоотыг Сангийн сайд нь Төрийн банкны хувь эзэмшигчийн эрх, үүргийг хэрэгжүүлэгчийн хувьд болон Засгийн газрын 2013 оны гуравдугаар сарын 07-ны өдрийн хуралдааны 12 дугаар тэмдэглэлээр “Төрийн сан, Засгийн газрын дансуудын байршилыг Төрийн банкинд зохистой хэмжээгээр нэмэгдүүлэх замаар зээлжүүлэлтийн эх үүсвэрийг дэмжих” арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхийг Сангийн яам, Эдийн засгийн хөгжлийн яамдад тус тус үүрэг болгосны дагуу Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 1 .1 дэх хэсэгт “Засгийн газрын шийдвэрийг биелүүлэх ажлыг Засгийн газрын өмнөөс эрхлэн гүйцэтгэж, зохих хүрээ, салбарын хөгжил, ажил хэргийн байдал, үр дүнг Ерөнхий сайд... өмнө дангаар... хариуцлага хүлээнэ...” гэж, 2-т “Засгийн газрын болон өөрийн шийдвэрийн биелэлтийг холбогдох байгууллага, аж ахуйн нэгжид шалган танилцаж, биелэлтийг нь бүрэн хангах талаар шуурхай даалгавар өгч гүйцэтгүүлнэ” гэж Монгол Улсын яамны эрх зүйн байдлын тухай хуулийн долоодугаар зүйлийн 7.1-д “Тайлан, тайлбар, тодорхойлт, бусад бичиг баримтыг холбогдох байгууллага, албан тушаалтан, аж ахуй эрхлэгчээс үнэ төлбөргүй гаргуулан авах” эрх, үүрэгтэй гэж заасан боловч албан тооттой холбогдуулан Сангийн яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын хүргүүлсэн тайлбарыг харгалзан үзэлгүй зөвхөн нэг талын гаргасан гомдолд үндэслэн шийдвэр гаргасан нь тус хуулийн 20.3.3-т “ Хийсэн хяналт шалгалтын үнэн зөвийг бүрэн хариуцах” гэж заасантай нийцэхгүй байна. Юутай ч таны ирүүлсэн тайлбар, үндэслэлээс дүгнэлт хийж Засгийн газрын бүтцийн байгууллагууд, тухайлбал, төрийн захиргааны төв байгууллага, агентлагийн ажлын уялдаа зохицуулалт, удирдлагын зарчим, хэм, хэмжээ, ёс зүйн асуудал, бодлого үйл ажиллагааг сайжруулах саналаа Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулах болно” хэмээжээ.
Түүнчлэн Сангийн сайд О.Магнайг Өрсөлдөөний тухай хуулийг зөрчсөнийг нотлох үндэслэл нь эргэлзээтэй байтал хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр шийтгэвэрийн хуудсыг тарааж олон нийтэд нэр төрийг минь гутаасан мэдээллийг хийлээ хэмээн ихэд ундууцсан байх юм.
Тэгэхээр сайдтан О.Магнайг энэхүү албан тоотоороо сүрдүүлж байна гэж хэлэх хүн ч олон байгаа юм. Эндээс харахад төрийн монопольчлол далдуур явагдаж байгаагийн нэг илрэл нь Сангийн сайдын О.Магнайд илгээсэн албан тоотоос тодорхой харагдаж байна.
Ямартай ч О.Магнай Өрсөлдөөний тухай хуулийн заалтыг үндэслэн Сангийн сайдыг торгосон хэдий ч үүний цаана хэн нэгэнд давуу эрх олгох байдлыг лобидож яваа нөхрийг О.Магнай харсан ч байж мэдэх магадлалтай юм. Гэхдээ л ШӨХТГ-аас ААН байгууллагад торгууль ногдуулдаг үнэн боловч арга хэмжээ авахуулсан гэх байгуулагууд үнэхээр иргэдийн эрх ашгийг зөрчиж байдаг нь гарцаагүй үнэн.
Сангийн сайд Ч.Улаан ШӨХТГ-аас оногдуулсан энэхүү мөнгөн торгуулийг хүлээн зөвшөөрч торгуулийг төлсөн хэрнээ яагаад одоо О.Магнай руу ийм албан тоот явуулах болов гэдэг нь анхаарал татаж буй юм.
Үнэндээ төр дэмжих ёстой газрууддаа хууль дүрэм баталж дэмждэг, хувиараа бизнес эрхлэж буй хүмүүсийн үйл ажиллагааг боогдуулж байдаг нь Ч.Улаан сайдын илгээсэн албан тоотоос харагдаж байна.
Энэ мэтээр ард олноо алагчилан үзэхгүй гэдгийг Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан байдаг. Хэрэв төрийн далдуур монопольчлол цааш үргэлжилбэл хэдхэн эрх мэдэлтнүүд Монгол Улсын хувь заяаг гартаа атгаж суух бололтой.
Өглөөний сонин
Р.Саруул
Р.Саруул