Юуг яаж зооглодог вэ?

Хооллосны дараа мөн түр азнах үедээ баруун гартаа барьдаг халбагаа бариулаар нь ширээний тавцанг туулуулалгүй, харин тавган дээрээ тавагний хөвөөнд бариулаар нь түшүүлэн тавьдаг.
Хоолыг түр завсарлавал хутганы бариулыг баруун тал руу, сэрээний бариулыг зүүн тийш чиглүүлэн хэрж тавина.
Хоол идэж дууссан гэвэл хутга, сэрээний бариулыг баруун тийш нь чиглүүлэн зэрэгцүүлж тавьдаг.
Хуурай талхны зүсмийг зөвхөн гараар авч өөрийн тавганд тавих өгөөд гараар жижиглэн хугалж иддэг. Талхыг хутга сэрээгээр жижиглэн зүсэх, шүдээр хазаж таслан идэх, сэрээгээр авч иддэггүй байна.

Махан бүтээгдэхүүн
Гахайн утсан мах, хиам, хүйтэн мах зэргийг ширээн дээр урьдчилан хальснаас нь салган, хэрчим хэрчмээр нь зүсч тавагласан байдаг. Хэрэв гахайн утсан мах, хиам нь хальстайгаа байвал хутга сэрээ хэрэглэн салгах хэрэгтэй. Харин халуун хиамыг хальсалдаггүй ба идэх явцдаа бага багаар хуулдаг.
Шувууны махыг бусад махны адил хутга сэрээ хэрэглэн, бага багаар зүсч иддэг. Гэртээ, эсвэл дотно нөхдийнхөө дунд томхон хэсэг махыг зүүн гарын хурууны үзүүрээр барьж идэж болно. Баяр ёслолын хүлээн авалт, дайллаган дээр ингэх нь хориотой бөгөөд өөрийн тавганд буй яснаасаа салахгүй махыг ч гараар барилгүй зөвхөн хутга сэрээгээр л салгаж авах ёстой. Аманд орсон жижиг, эсвэл салгасан ясаа өөрийн тавганы хөвөөн дээр буюу шувуу, загасны мах өгөхдөө тавьдаг зориулалтын тавганд хаяна.
Загас идэхэд зориулсан хүрз маягийн хутга болон гурван шүдтэй сэрээ байдаг. Хэрэв байхгүй бол баруун гартаа сэрээ, зүүн гартаа талх аван эсвэл хоёр гартаа хоёр сэрээ барин /зүүн сэрээгээр идэж, баруун сэрээгээр загасыг хэсэглэн/ идэж болно.
Хясаа
-ёроолдоо үйрмэг мөсөөр жигд хучигдсан тавганд өрж тавьсан байх ба дөрвөн хэсэг хуваасан нимбэгтэй өгдөг. Хэд хэдэн хясаа аван хавтсыг нь нээгээд, нимбэгний шүүсийг дусаан амтлаад сэрээгээр махыг нь гарган авч иднэ. Заримдаа нээсэн ирэх тул зөвхөн шүүсээр амтлах хэрэгтэй.
Хавч
-богино сэрээ, зориулалтын нүхтэй хутга хэрэглэнэ. Хавчуурыг нь хутганы нүхэнд оруулан бага зэрэг дарж хугалаад, хажуунаас нь сэтлэн урд хэсгээс идэж болдог ганц махыг нь гаргаж иднэ. Дараа нь үлдсэн хавчаа дээш харуулан, урд хэсгийг хойд хэсгээс дундуур нь салган хувааж, сэрээгээр махыг нь гарган авч иднэ. Хэрэв зориулалтын хэрэгсэл байхгүй бол зориулалтын устай саванд хуруугаа зайлан хавчийг гараар авч идээд цаасан болон өөр амны алчуураар гараа цэвэрлэнэ.
Наймалж-зориулалтын хэрэгсэл байдаггүй бөгөөд зүүн гараар толгойноос нь бариад, баруун гараар сүүлний сэрвээг салгана. Сэрээгээр махыг нь гаргаж иднэ.
Түрс-
хар болон улаан түрсийг зориулалтын хүрз маягийн халбагаар өөрийн тавганд аваад, талхан дээр түрхэж нимбэгний шүүсээр амтлан иднэ. Хэрэв хайрсан талх байвал өөрөөр хэлбэл хачиртай зөвхөн том, эсвэл хайрсан тослог талхыг тавган дээрээ хутга сэрээгээр идэж болно.
Бяслаг-зориулалтын матмал сэрээгээр тавгандаа аваад хутга юм уу, сэрээгээрээ жижиглэн иднэ. Харин хайлмал бяслагийг талханд түрхэж иднэ.
Салат
-гол төлөв сэрээгээр, шаардлагатай бол талхаар хамжин, заримдаа хутга сэрээгээр иддэг. Нийтийн тавагнаас зориулалтын халбага, сэрээгээр авдаг.
Өндөг
-өндөгний жүнзэнд шүүрхий чанасан өндөг өгдөг. Хальсыг цайны халбагаар тоншин хагалаад, хэлтэрхийг нь хуруугаар авч жүнзний доорх дийзэнд хаяна. Дараа нь халбагаараа шарыг нь асгаруулалгүй зөвхөн дээд хэсгийг болгоомжтой хэсэглэн авна. Харин болгосон өндгийг хальснаас нь бүтэн салгаад, уртааш нь хоёр хэсэг хуваан, зулмыг нь хутга, эсвэл сэрээгээр салгана. Шарсан өндөг, гахайн жижиг утсан махтай өндгөн жаврайг баруун гартаа барьсан зөвхөн сэрээгээр иднэ. Пиццаг ч мөн адил зөвхөн хутга сэрээгээр. Харин хайрсан нүдэн өндгийг халбагаар иддэг.
Шөл
-зөвхөн халбагаар. Тослог гурил, пүнтүүз, гоймон, ногоог шөлтэй хоолонд халбагаар, шөлгүй хоолонд сэрээгээр хэсэглэн иднэ. Хэрэв махны зүсэм том байвал шөлөн дотор нь хутга сэрээ хэрэглэн жижиглэж болно. Бүх шөлийг халбагаараа шавхахыг хүсээд байвал зүүн гараараа тавгаа ширээний төв рүү өөрийн эсрэг хазайлгана.
Будааг чанамал жимсний хольцтой бол сэрээ, кашийг халбагаар иднэ.
Сүмс
-савнаас нь шууд мах, загасан дээр дусаахаас бус төмс, ногоон дээр дусааж болохгүй. Сүмсийг тавагт наалдуулан үлдээхгүйг хичээх хэрэгтэй. Сүмсний ба салатны шингэн үлдэцийг талхаар арчихгүй.
Давсны саванд зориулалтын халбага байхгүй бол цэвэр хутганы үзүүрээр авна. Гичийг зориулалтын халбагаар тавагны баруун талаас ирмэгт бус ёроолд нь хийнэ.

Гурилан бүтээгдэхүүн
Торт, пирогийг ширээн дээр зүсч тавьдаг. Пяланд буй хүрз маягийн халбага, хавчуур, том сэрээгээр тавгандаа авдаг. Бялууг цайны болон десертний халбагаар, пирогийг хутга сэрээгээр, амтат боовыг зориулалтын сэрээ, цайны халбагаар иднэ.
Амархан үйрдэг хатуу амтат боовыг барьж идэж болно. Хэрэв амтат боов цаасан дийз суурьтай байвал тэр хэвээр нь тавган дээрээ авч болно. Дотроо чанамал жимс, цөцгий гэх мэттэй жижиг цагаан талхыг гартаа барьж иддэг.
Печенийг хэсэг хэсгээр нь хугалан, ихээхэн тослог болон жижигхэн печенийг амтат боовонд зориулсан сэрээгээр иднэ.
Цаастай чихрийг гараар авч тавгандаа тавьсны дараа л задалж иднэ. Ёотонг хавчуур болон гараар бусдад нь хүргэлгүйгээр авдаг.

Жимс, жимсгэнэ
Жимсийг зориулалтын ваан болон зохистой саванд хийж ширээн дээр тавьдаг.
Алим, лийрийг тавган дээрээ уртааш нь дөрөв юм уу, найман тэнцүү хэсэг болгон хэрчинэ. Хэрчмийн голыг арилган, хальсалж хазаж иднэ. Бүтэн хальстай жимснүүдийг нийтийн тавагнаас зүүн гараар авна.
Чавгыг хуруугаараа хагаслан хувааж, ясыг нь гаргана. Жижигийг нь нэг талаас шахаж ясыг нь гаргадаг. Ингээд ясыг хутганы үзүүрээр зайлуулдаг.
Тоор /персик/-ыг зүүн гартаа бариад ясыг нь хүртэл тойруулан огтлоод дэлгэнэ. Тэгээд ясыг хутгаар зайлуулан, тавган дээрээ тавьсан тал хэсгүүдээ идэх явцдаа жижиглэн зүснэ.
Чангаанз /абрикос/-ыг яг адилхан боловч тал хэсгүүдээ хувааж зүсэлгүй ам руугаа шууд хийдэг.
Амтат зүрж /апельсин/-ийг зүүн гартаа бариад 6-8 хэсэг уртааш нь, хуулахад од хэлбэр үүсэхээр зөвхөн хальсыг нь эсгэнэ. Хутгаараа хальсыг хуулан, цагаан зөөлөн эдийн цэвэрлээд, салдаг хэсгүүдээр нь салгана.
Бэржүүт зүрж /мандарин/-ийг мөн ингэж зүсэх боловч гараараа хальсыг хуулдаг. Ингээд од хэлбэртэй хальсаа тавгандаа хаяна.
Гадил-ёроолоос нь зүүн гараараа барьж дээд оройг нь огтлоод, идэх явцдаа хальсыг нь бага багаар хуулна. Гадилыг зүүн гартаа барьж идэх ба үлдсэн хальсыг тавган дээрээ тавина.
Усан үзмийг ишнээс нь хуруугаараа тасдан авна. Зүүн гараар ишийг барьж, баруун гараар жимсийг ширхэг ширхгээр нь амандаа хийх ба хатуу хальс, үрийг нь амнаасаа цайны халбага руу гарган өөрийнхөө тавганд тавина.
Тарвас, амтат гуаг зүсч хальстай нь тавагладаг. Нийтийн тавагнаас хоёр хуруугаараа зүсмэл хэсгийг авч өөрийн таваг дээр хальсаар нь, нимгэн зүсэм бол хажуугаар нь тавина. Жимсний хутга болон сэрээ хэрэглэн идэх ба үрийг нь хутгаар зайлуулна. Амтат гуаг үргүй өгдөг. Харин элсэн чихрийн нунтаг өгвөл цайны халбагаар хэрчим бүрд цацна.
Хан боргоцойг өрөөнд үнэрийг нь тархаахын тулд ширээн дээр цэвэрлэж, хөндлөнгөөр нь нарийхан зүсдэг. Зүссэн дугуйг зориулалтын сэрээгээр тавгандаа аваад жимсний хутга сэрээ, эсвэл цайны халбагаар иднэ.
Гүзээлзгэнэ, бөөрөлзгөнө, нэрс зэрэг жижиг жимс, жимсгэн.ийг тавгандаа том халбагаар овоолж аваад сахар цацан, эсвэл цөцгийтэй хутган цайны халбагаар иддэг. Хэрэв жимсийг цаанаас нь бэлтгэн өгвөл хутга сэрээгээр, компот маягаар өгвөл халбагаар жижиглэн иддэг.

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments

Юуг яаж зооглодог вэ?

Хооллосны дараа мөн түр азнах үедээ баруун гартаа барьдаг халбагаа бариулаар нь ширээний тавцанг туулуулалгүй, харин тавган дээрээ тавагний хөвөөнд бариулаар нь түшүүлэн тавьдаг.
Хоолыг түр завсарлавал хутганы бариулыг баруун тал руу, сэрээний бариулыг зүүн тийш чиглүүлэн хэрж тавина.
Хоол идэж дууссан гэвэл хутга, сэрээний бариулыг баруун тийш нь чиглүүлэн зэрэгцүүлж тавьдаг.
Хуурай талхны зүсмийг зөвхөн гараар авч өөрийн тавганд тавих өгөөд гараар жижиглэн хугалж иддэг. Талхыг хутга сэрээгээр жижиглэн зүсэх, шүдээр хазаж таслан идэх, сэрээгээр авч иддэггүй байна.

Махан бүтээгдэхүүн
Гахайн утсан мах, хиам, хүйтэн мах зэргийг ширээн дээр урьдчилан хальснаас нь салган, хэрчим хэрчмээр нь зүсч тавагласан байдаг. Хэрэв гахайн утсан мах, хиам нь хальстайгаа байвал хутга сэрээ хэрэглэн салгах хэрэгтэй. Харин халуун хиамыг хальсалдаггүй ба идэх явцдаа бага багаар хуулдаг.
Шувууны махыг бусад махны адил хутга сэрээ хэрэглэн, бага багаар зүсч иддэг. Гэртээ, эсвэл дотно нөхдийнхөө дунд томхон хэсэг махыг зүүн гарын хурууны үзүүрээр барьж идэж болно. Баяр ёслолын хүлээн авалт, дайллаган дээр ингэх нь хориотой бөгөөд өөрийн тавганд буй яснаасаа салахгүй махыг ч гараар барилгүй зөвхөн хутга сэрээгээр л салгаж авах ёстой. Аманд орсон жижиг, эсвэл салгасан ясаа өөрийн тавганы хөвөөн дээр буюу шувуу, загасны мах өгөхдөө тавьдаг зориулалтын тавганд хаяна.
Загас идэхэд зориулсан хүрз маягийн хутга болон гурван шүдтэй сэрээ байдаг. Хэрэв байхгүй бол баруун гартаа сэрээ, зүүн гартаа талх аван эсвэл хоёр гартаа хоёр сэрээ барин /зүүн сэрээгээр идэж, баруун сэрээгээр загасыг хэсэглэн/ идэж болно.
Хясаа
-ёроолдоо үйрмэг мөсөөр жигд хучигдсан тавганд өрж тавьсан байх ба дөрвөн хэсэг хуваасан нимбэгтэй өгдөг. Хэд хэдэн хясаа аван хавтсыг нь нээгээд, нимбэгний шүүсийг дусаан амтлаад сэрээгээр махыг нь гарган авч иднэ. Заримдаа нээсэн ирэх тул зөвхөн шүүсээр амтлах хэрэгтэй.
Хавч
-богино сэрээ, зориулалтын нүхтэй хутга хэрэглэнэ. Хавчуурыг нь хутганы нүхэнд оруулан бага зэрэг дарж хугалаад, хажуунаас нь сэтлэн урд хэсгээс идэж болдог ганц махыг нь гаргаж иднэ. Дараа нь үлдсэн хавчаа дээш харуулан, урд хэсгийг хойд хэсгээс дундуур нь салган хувааж, сэрээгээр махыг нь гарган авч иднэ. Хэрэв зориулалтын хэрэгсэл байхгүй бол зориулалтын устай саванд хуруугаа зайлан хавчийг гараар авч идээд цаасан болон өөр амны алчуураар гараа цэвэрлэнэ.
Наймалж-зориулалтын хэрэгсэл байдаггүй бөгөөд зүүн гараар толгойноос нь бариад, баруун гараар сүүлний сэрвээг салгана. Сэрээгээр махыг нь гаргаж иднэ.
Түрс-
хар болон улаан түрсийг зориулалтын хүрз маягийн халбагаар өөрийн тавганд аваад, талхан дээр түрхэж нимбэгний шүүсээр амтлан иднэ. Хэрэв хайрсан талх байвал өөрөөр хэлбэл хачиртай зөвхөн том, эсвэл хайрсан тослог талхыг тавган дээрээ хутга сэрээгээр идэж болно.
Бяслаг-зориулалтын матмал сэрээгээр тавгандаа аваад хутга юм уу, сэрээгээрээ жижиглэн иднэ. Харин хайлмал бяслагийг талханд түрхэж иднэ.
Салат
-гол төлөв сэрээгээр, шаардлагатай бол талхаар хамжин, заримдаа хутга сэрээгээр иддэг. Нийтийн тавагнаас зориулалтын халбага, сэрээгээр авдаг.
Өндөг
-өндөгний жүнзэнд шүүрхий чанасан өндөг өгдөг. Хальсыг цайны халбагаар тоншин хагалаад, хэлтэрхийг нь хуруугаар авч жүнзний доорх дийзэнд хаяна. Дараа нь халбагаараа шарыг нь асгаруулалгүй зөвхөн дээд хэсгийг болгоомжтой хэсэглэн авна. Харин болгосон өндгийг хальснаас нь бүтэн салгаад, уртааш нь хоёр хэсэг хуваан, зулмыг нь хутга, эсвэл сэрээгээр салгана. Шарсан өндөг, гахайн жижиг утсан махтай өндгөн жаврайг баруун гартаа барьсан зөвхөн сэрээгээр иднэ. Пиццаг ч мөн адил зөвхөн хутга сэрээгээр. Харин хайрсан нүдэн өндгийг халбагаар иддэг.
Шөл
-зөвхөн халбагаар. Тослог гурил, пүнтүүз, гоймон, ногоог шөлтэй хоолонд халбагаар, шөлгүй хоолонд сэрээгээр хэсэглэн иднэ. Хэрэв махны зүсэм том байвал шөлөн дотор нь хутга сэрээ хэрэглэн жижиглэж болно. Бүх шөлийг халбагаараа шавхахыг хүсээд байвал зүүн гараараа тавгаа ширээний төв рүү өөрийн эсрэг хазайлгана.
Будааг чанамал жимсний хольцтой бол сэрээ, кашийг халбагаар иднэ.
Сүмс
-савнаас нь шууд мах, загасан дээр дусаахаас бус төмс, ногоон дээр дусааж болохгүй. Сүмсийг тавагт наалдуулан үлдээхгүйг хичээх хэрэгтэй. Сүмсний ба салатны шингэн үлдэцийг талхаар арчихгүй.
Давсны саванд зориулалтын халбага байхгүй бол цэвэр хутганы үзүүрээр авна. Гичийг зориулалтын халбагаар тавагны баруун талаас ирмэгт бус ёроолд нь хийнэ.

Гурилан бүтээгдэхүүн
Торт, пирогийг ширээн дээр зүсч тавьдаг. Пяланд буй хүрз маягийн халбага, хавчуур, том сэрээгээр тавгандаа авдаг. Бялууг цайны болон десертний халбагаар, пирогийг хутга сэрээгээр, амтат боовыг зориулалтын сэрээ, цайны халбагаар иднэ.
Амархан үйрдэг хатуу амтат боовыг барьж идэж болно. Хэрэв амтат боов цаасан дийз суурьтай байвал тэр хэвээр нь тавган дээрээ авч болно. Дотроо чанамал жимс, цөцгий гэх мэттэй жижиг цагаан талхыг гартаа барьж иддэг.
Печенийг хэсэг хэсгээр нь хугалан, ихээхэн тослог болон жижигхэн печенийг амтат боовонд зориулсан сэрээгээр иднэ.
Цаастай чихрийг гараар авч тавгандаа тавьсны дараа л задалж иднэ. Ёотонг хавчуур болон гараар бусдад нь хүргэлгүйгээр авдаг.

Жимс, жимсгэнэ
Жимсийг зориулалтын ваан болон зохистой саванд хийж ширээн дээр тавьдаг.
Алим, лийрийг тавган дээрээ уртааш нь дөрөв юм уу, найман тэнцүү хэсэг болгон хэрчинэ. Хэрчмийн голыг арилган, хальсалж хазаж иднэ. Бүтэн хальстай жимснүүдийг нийтийн тавагнаас зүүн гараар авна.
Чавгыг хуруугаараа хагаслан хувааж, ясыг нь гаргана. Жижигийг нь нэг талаас шахаж ясыг нь гаргадаг. Ингээд ясыг хутганы үзүүрээр зайлуулдаг.
Тоор /персик/-ыг зүүн гартаа бариад ясыг нь хүртэл тойруулан огтлоод дэлгэнэ. Тэгээд ясыг хутгаар зайлуулан, тавган дээрээ тавьсан тал хэсгүүдээ идэх явцдаа жижиглэн зүснэ.
Чангаанз /абрикос/-ыг яг адилхан боловч тал хэсгүүдээ хувааж зүсэлгүй ам руугаа шууд хийдэг.
Амтат зүрж /апельсин/-ийг зүүн гартаа бариад 6-8 хэсэг уртааш нь, хуулахад од хэлбэр үүсэхээр зөвхөн хальсыг нь эсгэнэ. Хутгаараа хальсыг хуулан, цагаан зөөлөн эдийн цэвэрлээд, салдаг хэсгүүдээр нь салгана.
Бэржүүт зүрж /мандарин/-ийг мөн ингэж зүсэх боловч гараараа хальсыг хуулдаг. Ингээд од хэлбэртэй хальсаа тавгандаа хаяна.
Гадил-ёроолоос нь зүүн гараараа барьж дээд оройг нь огтлоод, идэх явцдаа хальсыг нь бага багаар хуулна. Гадилыг зүүн гартаа барьж идэх ба үлдсэн хальсыг тавган дээрээ тавина.
Усан үзмийг ишнээс нь хуруугаараа тасдан авна. Зүүн гараар ишийг барьж, баруун гараар жимсийг ширхэг ширхгээр нь амандаа хийх ба хатуу хальс, үрийг нь амнаасаа цайны халбага руу гарган өөрийнхөө тавганд тавина.
Тарвас, амтат гуаг зүсч хальстай нь тавагладаг. Нийтийн тавагнаас хоёр хуруугаараа зүсмэл хэсгийг авч өөрийн таваг дээр хальсаар нь, нимгэн зүсэм бол хажуугаар нь тавина. Жимсний хутга болон сэрээ хэрэглэн идэх ба үрийг нь хутгаар зайлуулна. Амтат гуаг үргүй өгдөг. Харин элсэн чихрийн нунтаг өгвөл цайны халбагаар хэрчим бүрд цацна.
Хан боргоцойг өрөөнд үнэрийг нь тархаахын тулд ширээн дээр цэвэрлэж, хөндлөнгөөр нь нарийхан зүсдэг. Зүссэн дугуйг зориулалтын сэрээгээр тавгандаа аваад жимсний хутга сэрээ, эсвэл цайны халбагаар иднэ.
Гүзээлзгэнэ, бөөрөлзгөнө, нэрс зэрэг жижиг жимс, жимсгэн.ийг тавгандаа том халбагаар овоолж аваад сахар цацан, эсвэл цөцгийтэй хутган цайны халбагаар иддэг. Хэрэв жимсийг цаанаас нь бэлтгэн өгвөл хутга сэрээгээр, компот маягаар өгвөл халбагаар жижиглэн иддэг.

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments

Юуг яаж зооглодог вэ?

Хооллосны дараа мөн түр азнах үедээ баруун гартаа барьдаг халбагаа бариулаар нь ширээний тавцанг туулуулалгүй, харин тавган дээрээ тавагний хөвөөнд бариулаар нь түшүүлэн тавьдаг.
Хоолыг түр завсарлавал хутганы бариулыг баруун тал руу, сэрээний бариулыг зүүн тийш чиглүүлэн хэрж тавина.
Хоол идэж дууссан гэвэл хутга, сэрээний бариулыг баруун тийш нь чиглүүлэн зэрэгцүүлж тавьдаг.
Хуурай талхны зүсмийг зөвхөн гараар авч өөрийн тавганд тавих өгөөд гараар жижиглэн хугалж иддэг. Талхыг хутга сэрээгээр жижиглэн зүсэх, шүдээр хазаж таслан идэх, сэрээгээр авч иддэггүй байна.

Махан бүтээгдэхүүн
Гахайн утсан мах, хиам, хүйтэн мах зэргийг ширээн дээр урьдчилан хальснаас нь салган, хэрчим хэрчмээр нь зүсч тавагласан байдаг. Хэрэв гахайн утсан мах, хиам нь хальстайгаа байвал хутга сэрээ хэрэглэн салгах хэрэгтэй. Харин халуун хиамыг хальсалдаггүй ба идэх явцдаа бага багаар хуулдаг.
Шувууны махыг бусад махны адил хутга сэрээ хэрэглэн, бага багаар зүсч иддэг. Гэртээ, эсвэл дотно нөхдийнхөө дунд томхон хэсэг махыг зүүн гарын хурууны үзүүрээр барьж идэж болно. Баяр ёслолын хүлээн авалт, дайллаган дээр ингэх нь хориотой бөгөөд өөрийн тавганд буй яснаасаа салахгүй махыг ч гараар барилгүй зөвхөн хутга сэрээгээр л салгаж авах ёстой. Аманд орсон жижиг, эсвэл салгасан ясаа өөрийн тавганы хөвөөн дээр буюу шувуу, загасны мах өгөхдөө тавьдаг зориулалтын тавганд хаяна.
Загас идэхэд зориулсан хүрз маягийн хутга болон гурван шүдтэй сэрээ байдаг. Хэрэв байхгүй бол баруун гартаа сэрээ, зүүн гартаа талх аван эсвэл хоёр гартаа хоёр сэрээ барин /зүүн сэрээгээр идэж, баруун сэрээгээр загасыг хэсэглэн/ идэж болно.
Хясаа
-ёроолдоо үйрмэг мөсөөр жигд хучигдсан тавганд өрж тавьсан байх ба дөрвөн хэсэг хуваасан нимбэгтэй өгдөг. Хэд хэдэн хясаа аван хавтсыг нь нээгээд, нимбэгний шүүсийг дусаан амтлаад сэрээгээр махыг нь гарган авч иднэ. Заримдаа нээсэн ирэх тул зөвхөн шүүсээр амтлах хэрэгтэй.
Хавч
-богино сэрээ, зориулалтын нүхтэй хутга хэрэглэнэ. Хавчуурыг нь хутганы нүхэнд оруулан бага зэрэг дарж хугалаад, хажуунаас нь сэтлэн урд хэсгээс идэж болдог ганц махыг нь гаргаж иднэ. Дараа нь үлдсэн хавчаа дээш харуулан, урд хэсгийг хойд хэсгээс дундуур нь салган хувааж, сэрээгээр махыг нь гарган авч иднэ. Хэрэв зориулалтын хэрэгсэл байхгүй бол зориулалтын устай саванд хуруугаа зайлан хавчийг гараар авч идээд цаасан болон өөр амны алчуураар гараа цэвэрлэнэ.
Наймалж-зориулалтын хэрэгсэл байдаггүй бөгөөд зүүн гараар толгойноос нь бариад, баруун гараар сүүлний сэрвээг салгана. Сэрээгээр махыг нь гаргаж иднэ.
Түрс-
хар болон улаан түрсийг зориулалтын хүрз маягийн халбагаар өөрийн тавганд аваад, талхан дээр түрхэж нимбэгний шүүсээр амтлан иднэ. Хэрэв хайрсан талх байвал өөрөөр хэлбэл хачиртай зөвхөн том, эсвэл хайрсан тослог талхыг тавган дээрээ хутга сэрээгээр идэж болно.
Бяслаг-зориулалтын матмал сэрээгээр тавгандаа аваад хутга юм уу, сэрээгээрээ жижиглэн иднэ. Харин хайлмал бяслагийг талханд түрхэж иднэ.
Салат
-гол төлөв сэрээгээр, шаардлагатай бол талхаар хамжин, заримдаа хутга сэрээгээр иддэг. Нийтийн тавагнаас зориулалтын халбага, сэрээгээр авдаг.
Өндөг
-өндөгний жүнзэнд шүүрхий чанасан өндөг өгдөг. Хальсыг цайны халбагаар тоншин хагалаад, хэлтэрхийг нь хуруугаар авч жүнзний доорх дийзэнд хаяна. Дараа нь халбагаараа шарыг нь асгаруулалгүй зөвхөн дээд хэсгийг болгоомжтой хэсэглэн авна. Харин болгосон өндгийг хальснаас нь бүтэн салгаад, уртааш нь хоёр хэсэг хуваан, зулмыг нь хутга, эсвэл сэрээгээр салгана. Шарсан өндөг, гахайн жижиг утсан махтай өндгөн жаврайг баруун гартаа барьсан зөвхөн сэрээгээр иднэ. Пиццаг ч мөн адил зөвхөн хутга сэрээгээр. Харин хайрсан нүдэн өндгийг халбагаар иддэг.
Шөл
-зөвхөн халбагаар. Тослог гурил, пүнтүүз, гоймон, ногоог шөлтэй хоолонд халбагаар, шөлгүй хоолонд сэрээгээр хэсэглэн иднэ. Хэрэв махны зүсэм том байвал шөлөн дотор нь хутга сэрээ хэрэглэн жижиглэж болно. Бүх шөлийг халбагаараа шавхахыг хүсээд байвал зүүн гараараа тавгаа ширээний төв рүү өөрийн эсрэг хазайлгана.
Будааг чанамал жимсний хольцтой бол сэрээ, кашийг халбагаар иднэ.
Сүмс
-савнаас нь шууд мах, загасан дээр дусаахаас бус төмс, ногоон дээр дусааж болохгүй. Сүмсийг тавагт наалдуулан үлдээхгүйг хичээх хэрэгтэй. Сүмсний ба салатны шингэн үлдэцийг талхаар арчихгүй.
Давсны саванд зориулалтын халбага байхгүй бол цэвэр хутганы үзүүрээр авна. Гичийг зориулалтын халбагаар тавагны баруун талаас ирмэгт бус ёроолд нь хийнэ.

Гурилан бүтээгдэхүүн
Торт, пирогийг ширээн дээр зүсч тавьдаг. Пяланд буй хүрз маягийн халбага, хавчуур, том сэрээгээр тавгандаа авдаг. Бялууг цайны болон десертний халбагаар, пирогийг хутга сэрээгээр, амтат боовыг зориулалтын сэрээ, цайны халбагаар иднэ.
Амархан үйрдэг хатуу амтат боовыг барьж идэж болно. Хэрэв амтат боов цаасан дийз суурьтай байвал тэр хэвээр нь тавган дээрээ авч болно. Дотроо чанамал жимс, цөцгий гэх мэттэй жижиг цагаан талхыг гартаа барьж иддэг.
Печенийг хэсэг хэсгээр нь хугалан, ихээхэн тослог болон жижигхэн печенийг амтат боовонд зориулсан сэрээгээр иднэ.
Цаастай чихрийг гараар авч тавгандаа тавьсны дараа л задалж иднэ. Ёотонг хавчуур болон гараар бусдад нь хүргэлгүйгээр авдаг.

Жимс, жимсгэнэ
Жимсийг зориулалтын ваан болон зохистой саванд хийж ширээн дээр тавьдаг.
Алим, лийрийг тавган дээрээ уртааш нь дөрөв юм уу, найман тэнцүү хэсэг болгон хэрчинэ. Хэрчмийн голыг арилган, хальсалж хазаж иднэ. Бүтэн хальстай жимснүүдийг нийтийн тавагнаас зүүн гараар авна.
Чавгыг хуруугаараа хагаслан хувааж, ясыг нь гаргана. Жижигийг нь нэг талаас шахаж ясыг нь гаргадаг. Ингээд ясыг хутганы үзүүрээр зайлуулдаг.
Тоор /персик/-ыг зүүн гартаа бариад ясыг нь хүртэл тойруулан огтлоод дэлгэнэ. Тэгээд ясыг хутгаар зайлуулан, тавган дээрээ тавьсан тал хэсгүүдээ идэх явцдаа жижиглэн зүснэ.
Чангаанз /абрикос/-ыг яг адилхан боловч тал хэсгүүдээ хувааж зүсэлгүй ам руугаа шууд хийдэг.
Амтат зүрж /апельсин/-ийг зүүн гартаа бариад 6-8 хэсэг уртааш нь, хуулахад од хэлбэр үүсэхээр зөвхөн хальсыг нь эсгэнэ. Хутгаараа хальсыг хуулан, цагаан зөөлөн эдийн цэвэрлээд, салдаг хэсгүүдээр нь салгана.
Бэржүүт зүрж /мандарин/-ийг мөн ингэж зүсэх боловч гараараа хальсыг хуулдаг. Ингээд од хэлбэртэй хальсаа тавгандаа хаяна.
Гадил-ёроолоос нь зүүн гараараа барьж дээд оройг нь огтлоод, идэх явцдаа хальсыг нь бага багаар хуулна. Гадилыг зүүн гартаа барьж идэх ба үлдсэн хальсыг тавган дээрээ тавина.
Усан үзмийг ишнээс нь хуруугаараа тасдан авна. Зүүн гараар ишийг барьж, баруун гараар жимсийг ширхэг ширхгээр нь амандаа хийх ба хатуу хальс, үрийг нь амнаасаа цайны халбага руу гарган өөрийнхөө тавганд тавина.
Тарвас, амтат гуаг зүсч хальстай нь тавагладаг. Нийтийн тавагнаас хоёр хуруугаараа зүсмэл хэсгийг авч өөрийн таваг дээр хальсаар нь, нимгэн зүсэм бол хажуугаар нь тавина. Жимсний хутга болон сэрээ хэрэглэн идэх ба үрийг нь хутгаар зайлуулна. Амтат гуаг үргүй өгдөг. Харин элсэн чихрийн нунтаг өгвөл цайны халбагаар хэрчим бүрд цацна.
Хан боргоцойг өрөөнд үнэрийг нь тархаахын тулд ширээн дээр цэвэрлэж, хөндлөнгөөр нь нарийхан зүсдэг. Зүссэн дугуйг зориулалтын сэрээгээр тавгандаа аваад жимсний хутга сэрээ, эсвэл цайны халбагаар иднэ.
Гүзээлзгэнэ, бөөрөлзгөнө, нэрс зэрэг жижиг жимс, жимсгэн.ийг тавгандаа том халбагаар овоолж аваад сахар цацан, эсвэл цөцгийтэй хутган цайны халбагаар иддэг. Хэрэв жимсийг цаанаас нь бэлтгэн өгвөл хутга сэрээгээр, компот маягаар өгвөл халбагаар жижиглэн иддэг.

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments

Юуг яаж зооглодог вэ?

Хооллосны дараа мөн түр азнах үедээ баруун гартаа барьдаг халбагаа бариулаар нь ширээний тавцанг туулуулалгүй, харин тавган дээрээ тавагний хөвөөнд бариулаар нь түшүүлэн тавьдаг.
Хоолыг түр завсарлавал хутганы бариулыг баруун тал руу, сэрээний бариулыг зүүн тийш чиглүүлэн хэрж тавина.
Хоол идэж дууссан гэвэл хутга, сэрээний бариулыг баруун тийш нь чиглүүлэн зэрэгцүүлж тавьдаг.
Хуурай талхны зүсмийг зөвхөн гараар авч өөрийн тавганд тавих өгөөд гараар жижиглэн хугалж иддэг. Талхыг хутга сэрээгээр жижиглэн зүсэх, шүдээр хазаж таслан идэх, сэрээгээр авч иддэггүй байна.

Махан бүтээгдэхүүн
Гахайн утсан мах, хиам, хүйтэн мах зэргийг ширээн дээр урьдчилан хальснаас нь салган, хэрчим хэрчмээр нь зүсч тавагласан байдаг. Хэрэв гахайн утсан мах, хиам нь хальстайгаа байвал хутга сэрээ хэрэглэн салгах хэрэгтэй. Харин халуун хиамыг хальсалдаггүй ба идэх явцдаа бага багаар хуулдаг.
Шувууны махыг бусад махны адил хутга сэрээ хэрэглэн, бага багаар зүсч иддэг. Гэртээ, эсвэл дотно нөхдийнхөө дунд томхон хэсэг махыг зүүн гарын хурууны үзүүрээр барьж идэж болно. Баяр ёслолын хүлээн авалт, дайллаган дээр ингэх нь хориотой бөгөөд өөрийн тавганд буй яснаасаа салахгүй махыг ч гараар барилгүй зөвхөн хутга сэрээгээр л салгаж авах ёстой. Аманд орсон жижиг, эсвэл салгасан ясаа өөрийн тавганы хөвөөн дээр буюу шувуу, загасны мах өгөхдөө тавьдаг зориулалтын тавганд хаяна.
Загас идэхэд зориулсан хүрз маягийн хутга болон гурван шүдтэй сэрээ байдаг. Хэрэв байхгүй бол баруун гартаа сэрээ, зүүн гартаа талх аван эсвэл хоёр гартаа хоёр сэрээ барин /зүүн сэрээгээр идэж, баруун сэрээгээр загасыг хэсэглэн/ идэж болно.
Хясаа
-ёроолдоо үйрмэг мөсөөр жигд хучигдсан тавганд өрж тавьсан байх ба дөрвөн хэсэг хуваасан нимбэгтэй өгдөг. Хэд хэдэн хясаа аван хавтсыг нь нээгээд, нимбэгний шүүсийг дусаан амтлаад сэрээгээр махыг нь гарган авч иднэ. Заримдаа нээсэн ирэх тул зөвхөн шүүсээр амтлах хэрэгтэй.
Хавч
-богино сэрээ, зориулалтын нүхтэй хутга хэрэглэнэ. Хавчуурыг нь хутганы нүхэнд оруулан бага зэрэг дарж хугалаад, хажуунаас нь сэтлэн урд хэсгээс идэж болдог ганц махыг нь гаргаж иднэ. Дараа нь үлдсэн хавчаа дээш харуулан, урд хэсгийг хойд хэсгээс дундуур нь салган хувааж, сэрээгээр махыг нь гарган авч иднэ. Хэрэв зориулалтын хэрэгсэл байхгүй бол зориулалтын устай саванд хуруугаа зайлан хавчийг гараар авч идээд цаасан болон өөр амны алчуураар гараа цэвэрлэнэ.
Наймалж-зориулалтын хэрэгсэл байдаггүй бөгөөд зүүн гараар толгойноос нь бариад, баруун гараар сүүлний сэрвээг салгана. Сэрээгээр махыг нь гаргаж иднэ.
Түрс-
хар болон улаан түрсийг зориулалтын хүрз маягийн халбагаар өөрийн тавганд аваад, талхан дээр түрхэж нимбэгний шүүсээр амтлан иднэ. Хэрэв хайрсан талх байвал өөрөөр хэлбэл хачиртай зөвхөн том, эсвэл хайрсан тослог талхыг тавган дээрээ хутга сэрээгээр идэж болно.
Бяслаг-зориулалтын матмал сэрээгээр тавгандаа аваад хутга юм уу, сэрээгээрээ жижиглэн иднэ. Харин хайлмал бяслагийг талханд түрхэж иднэ.
Салат
-гол төлөв сэрээгээр, шаардлагатай бол талхаар хамжин, заримдаа хутга сэрээгээр иддэг. Нийтийн тавагнаас зориулалтын халбага, сэрээгээр авдаг.
Өндөг
-өндөгний жүнзэнд шүүрхий чанасан өндөг өгдөг. Хальсыг цайны халбагаар тоншин хагалаад, хэлтэрхийг нь хуруугаар авч жүнзний доорх дийзэнд хаяна. Дараа нь халбагаараа шарыг нь асгаруулалгүй зөвхөн дээд хэсгийг болгоомжтой хэсэглэн авна. Харин болгосон өндгийг хальснаас нь бүтэн салгаад, уртааш нь хоёр хэсэг хуваан, зулмыг нь хутга, эсвэл сэрээгээр салгана. Шарсан өндөг, гахайн жижиг утсан махтай өндгөн жаврайг баруун гартаа барьсан зөвхөн сэрээгээр иднэ. Пиццаг ч мөн адил зөвхөн хутга сэрээгээр. Харин хайрсан нүдэн өндгийг халбагаар иддэг.
Шөл
-зөвхөн халбагаар. Тослог гурил, пүнтүүз, гоймон, ногоог шөлтэй хоолонд халбагаар, шөлгүй хоолонд сэрээгээр хэсэглэн иднэ. Хэрэв махны зүсэм том байвал шөлөн дотор нь хутга сэрээ хэрэглэн жижиглэж болно. Бүх шөлийг халбагаараа шавхахыг хүсээд байвал зүүн гараараа тавгаа ширээний төв рүү өөрийн эсрэг хазайлгана.
Будааг чанамал жимсний хольцтой бол сэрээ, кашийг халбагаар иднэ.
Сүмс
-савнаас нь шууд мах, загасан дээр дусаахаас бус төмс, ногоон дээр дусааж болохгүй. Сүмсийг тавагт наалдуулан үлдээхгүйг хичээх хэрэгтэй. Сүмсний ба салатны шингэн үлдэцийг талхаар арчихгүй.
Давсны саванд зориулалтын халбага байхгүй бол цэвэр хутганы үзүүрээр авна. Гичийг зориулалтын халбагаар тавагны баруун талаас ирмэгт бус ёроолд нь хийнэ.

Гурилан бүтээгдэхүүн
Торт, пирогийг ширээн дээр зүсч тавьдаг. Пяланд буй хүрз маягийн халбага, хавчуур, том сэрээгээр тавгандаа авдаг. Бялууг цайны болон десертний халбагаар, пирогийг хутга сэрээгээр, амтат боовыг зориулалтын сэрээ, цайны халбагаар иднэ.
Амархан үйрдэг хатуу амтат боовыг барьж идэж болно. Хэрэв амтат боов цаасан дийз суурьтай байвал тэр хэвээр нь тавган дээрээ авч болно. Дотроо чанамал жимс, цөцгий гэх мэттэй жижиг цагаан талхыг гартаа барьж иддэг.
Печенийг хэсэг хэсгээр нь хугалан, ихээхэн тослог болон жижигхэн печенийг амтат боовонд зориулсан сэрээгээр иднэ.
Цаастай чихрийг гараар авч тавгандаа тавьсны дараа л задалж иднэ. Ёотонг хавчуур болон гараар бусдад нь хүргэлгүйгээр авдаг.

Жимс, жимсгэнэ
Жимсийг зориулалтын ваан болон зохистой саванд хийж ширээн дээр тавьдаг.
Алим, лийрийг тавган дээрээ уртааш нь дөрөв юм уу, найман тэнцүү хэсэг болгон хэрчинэ. Хэрчмийн голыг арилган, хальсалж хазаж иднэ. Бүтэн хальстай жимснүүдийг нийтийн тавагнаас зүүн гараар авна.
Чавгыг хуруугаараа хагаслан хувааж, ясыг нь гаргана. Жижигийг нь нэг талаас шахаж ясыг нь гаргадаг. Ингээд ясыг хутганы үзүүрээр зайлуулдаг.
Тоор /персик/-ыг зүүн гартаа бариад ясыг нь хүртэл тойруулан огтлоод дэлгэнэ. Тэгээд ясыг хутгаар зайлуулан, тавган дээрээ тавьсан тал хэсгүүдээ идэх явцдаа жижиглэн зүснэ.
Чангаанз /абрикос/-ыг яг адилхан боловч тал хэсгүүдээ хувааж зүсэлгүй ам руугаа шууд хийдэг.
Амтат зүрж /апельсин/-ийг зүүн гартаа бариад 6-8 хэсэг уртааш нь, хуулахад од хэлбэр үүсэхээр зөвхөн хальсыг нь эсгэнэ. Хутгаараа хальсыг хуулан, цагаан зөөлөн эдийн цэвэрлээд, салдаг хэсгүүдээр нь салгана.
Бэржүүт зүрж /мандарин/-ийг мөн ингэж зүсэх боловч гараараа хальсыг хуулдаг. Ингээд од хэлбэртэй хальсаа тавгандаа хаяна.
Гадил-ёроолоос нь зүүн гараараа барьж дээд оройг нь огтлоод, идэх явцдаа хальсыг нь бага багаар хуулна. Гадилыг зүүн гартаа барьж идэх ба үлдсэн хальсыг тавган дээрээ тавина.
Усан үзмийг ишнээс нь хуруугаараа тасдан авна. Зүүн гараар ишийг барьж, баруун гараар жимсийг ширхэг ширхгээр нь амандаа хийх ба хатуу хальс, үрийг нь амнаасаа цайны халбага руу гарган өөрийнхөө тавганд тавина.
Тарвас, амтат гуаг зүсч хальстай нь тавагладаг. Нийтийн тавагнаас хоёр хуруугаараа зүсмэл хэсгийг авч өөрийн таваг дээр хальсаар нь, нимгэн зүсэм бол хажуугаар нь тавина. Жимсний хутга болон сэрээ хэрэглэн идэх ба үрийг нь хутгаар зайлуулна. Амтат гуаг үргүй өгдөг. Харин элсэн чихрийн нунтаг өгвөл цайны халбагаар хэрчим бүрд цацна.
Хан боргоцойг өрөөнд үнэрийг нь тархаахын тулд ширээн дээр цэвэрлэж, хөндлөнгөөр нь нарийхан зүсдэг. Зүссэн дугуйг зориулалтын сэрээгээр тавгандаа аваад жимсний хутга сэрээ, эсвэл цайны халбагаар иднэ.
Гүзээлзгэнэ, бөөрөлзгөнө, нэрс зэрэг жижиг жимс, жимсгэн.ийг тавгандаа том халбагаар овоолж аваад сахар цацан, эсвэл цөцгийтэй хутган цайны халбагаар иддэг. Хэрэв жимсийг цаанаас нь бэлтгэн өгвөл хутга сэрээгээр, компот маягаар өгвөл халбагаар жижиглэн иддэг.

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments
Back to top button