Л.Гүндалай итгэлийн мөнгө өгөхийг шаардаж, У.Хүрэлсүх үзэлцье гэв

Гишүүд өмнөх өдрүүдэд байнгын хороон дээр ярьж, асууж байсан зүйлээ бас л давтаж холбогдох сайд нар нь нөгөө л тайлбараа хийлээ.Үндсэн чиглэл мөрийн хө-төлбөрийн хуулсан байна, тоотой тооцоотой болгоё, төсвийн байгууллагын бүтцийг цомхон болгоход ажилгүй болох хүмүүсийг яах вэ, цалин тэтгэврийг нэмэх үү, тэтгэврийн зөрүүгяаж тэгшитгэх гэж байна, 40 мянган айлын орон сууц, архи пивомы онцгой албан татвар, ирэх онуудад ямар байгууллагуудыг хувьчлах юм бэ гээд байнгын хороогоор яригдсан асуудлыг асуусаар байв. Гишүүн Ж.Наранцацралт харин Төсвийг хэлэлцэх явцад он оны үндсэн чиглэлийг ярилцах боломж бий. Хайран цагаа алдаж нэг л зүйлээ үндсэн чиглэл, мөрийн хөтөлбөр, төсөв батлахдаа ярьж байхаар нэгтгэж боловсронгуй болгох цаг нь болжээ. Энэ гурван баримт бичгийг боловсронгуй болгох талаар Сангийн яам ямар бодлого барьж байна гэж зүйтэй асуулт асуусан. Түүний саналтай нэг байгаагаа Сангийн сайд Н.Алтанхуяг хэлээд Бид хэлэлцэх эсэхийг нь шийдэх гэж энд цугларсан. Одоо санал хураачихаад дараа нь ярилцаж болмоор. Гэхдээ бид хуулийн дагуу л хэлэлцэж байна гэж хариуллаа.
Л.Гүндалай гишүүн хүүхдийн итгэлийн мөнгө олгуулах талаар ярьсан нь олон удаа сонссон асуулт, хариултад залхаад хоорондоо маазарч байсан танхимын уур амьсгалыг эвдэж орхив. Гишүүн Монголын ирээдүй болсон хүүхдийн асуудлыг ярихын оронд хаа хамаагүи зүйл ярьж байна. 560 мянган хүүхдэд сар бүр 3000 төгрөг олгохыг зарим гишүүд эсэргүүцэж байх юм. Өнөөдөр Монгол Улсын хагас сая иргэн нэн ядуу, 800 гаруй мянга нь ядуу амьдарч байна. Түүний тал нь хүүхэд гээд боддоо. Эдгээр хүүхдийн 67 мянга нь амьдрахын тулд ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа бө-гөөд 9-12 насныхан ажил эрх-лэх болжээ. Энэ хүүхдүүдэд мөнгө олгох талаар яримаар байна. Үүнийг ярихгүй гишүүн, сайд, Ерөнхий сайдтай бай-мааргүй байна. Хөдөлмөрийн насанд хүрснииг нь орхие гэхэд тэр гэм зэмгүй хүүхдүүдийг бодмоор байна. Өнөөдөр 0-5 насны нийт хүүхдийн 12 хувь нь тураалтай байна. Тураалтай гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Хүүхдээ боддоггүй, хүүхдийнхээ төлөө санаа зовдоггүй хүн байхгүй байлтай. Бид энд ингэж худлаа ярьж байхад тэнд хүүхэд өлсч байна. Энэ бүх мэдээ баримтыг би Статистикийн газраас хэдхэн хоногийн өмнө авсан юм. Үндсэн чиглэл гэж худлаа ярихаа болиоч. Тэгж байгаад л батлагддаг. Батлагдсан зүйл нь хэрэгжихгүй шал өөр зүйл болдог шүү дээ. Тэгээд хэн хариуцлага тооцож байсан юм бэ. Хүүхдийн мөнгө өгөхгүй гээд байх юм. Эсэргүүцэж байгааг нь хүүхдийн ирээдүйн хулгайч гэж хэлье хэмээн ихэд бухимдангуй ярилаа. Түүнийг асуултаа асуухыг УИХ-ын даргаас анхааруулахад Г.Занданшатар, Д.Одхүү нарын гишүүд олон долоон юм ярихаар асуултаа асуу гэж загнаж харагдсан. Тэрээр хэлэх үгийг нь таслахгүй байхыг хүсээд Энэ хүүхдүүдэд яагаад мөнгө өгөхийг эсэргүүцээд байгаа юм бэ? Төсөвт мөнгө байгаа гэдгийг би мэдэж байна. Өнөөдөр Төрийн ордныг хүндэтгэлийн цогцолбор болгоё гээд 5.6 тэрбум төгрөг төсөвлөөд сууж байна шүү дээ. Би Чингис хааны ойг тэмдэглэхииг эсэргүүцэхгүй. Харин Төрийн ордноо өөрчилж, тамга энэ тэрд мөнгө үрэх хэрэггүй гэж хэлэх байна. Ерөнхийлөгчөөс өнөөдөр хориг тавьснаар энэ асуудлыг буцаалаа. Тансаг хэрэглээгээ танах хэрэгтэй. Дээр нь Скайтел, Мобиком байж байхад Төрийн холбоонд мөнгө зарах хэрэггүй санагдаж байна. Засгийн газраас мөнгө ольё гэвэл олно шүү дээ. Бонд гаргаад ОХУ-д өр төлсөн биз дээ. Яагаад бонд гаргаж болохгүй гэж. Яагаад Засгийн газарт нөөц байхгүй гээд байгаа юм бэ гэж асуув. Энэ үеэр Д.Одхүү гишүүн түүндярих ярихгүй юм ярилаа, хулгайч гэж бусдыг дором-жиллоо гэж хэлсэн бөгөөд танхимд байсан зарим гишүүд нь түүнийг дэмжиж, зарим нь үйл явц яаж өрнөхийг сонирхон ажиж байлаа. Удалгүй Д.Одхүү гишүүн хуралдааны орхиж гарснаар Л.Гүндалай гишүүн асуултаа үргэлжлүүлэв. Тэрээр Манай улс коррупцийн индекс (Тухайн улс хээл хахуульд хэр автсаныг судалгаагаар гар-гадаг)-ээр яагаад хойшлов. Өмнө нь гарсан судалгаагаар 45 дугаар байрт явж байсан улс яагаад 83 дугаар байрт орж хоёр дахин хойшлох болов. Хээл хахуультай тэмцэх талаар яагаад үндсэн чиглэлд тус-гагдаагүй байгаа юм бэ. Өнөөдөр эвслийн гэдэг нэрийн дор Засгийн газар нь хяналтгүй, УИХ нь сөрөг хүчингүй, хэвлэл мэдээлэл нь хяналттай болчихоод байна.
Гэтэл үүнтэй тэмцэх талаар ярихгүй байх юм. Төр засгийн удирдлага нь ноцтой зүйлд холбогдсоныг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлж байхад яагаад үүнийг шалгаж, ярихгүй байгаа юм бэ. Манайдаа нэр хүндтэй өдөр тутмын Өдрийн сонин-ы өнөөдрийн дугаарт энэ талаар баримт нотолгоотой зүйл нийтлэгдсэн байна гэхэд УИХ-ын дарга Өдрийн сонин-д гүжирдлэг гарсан байна лээ. Бид шалгуулах болно гээд бусдыгаа хүндэтгэх хэрэгтэйг түүнд зөвлөв. Гишүүний тавьсан асуултад Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Бонд гаргаж болохгүй юм байхгүй. Гэхдээ мөнгөндөө болоогүй юм. Хоёр тал ярьж байгаад гол нь ядуу өрхүүдэд дэмжлэг үзүүлэхээр сар бүр 3000 төгрөг олгохоор болсон. Тэгээд бонд гаргалгүй, төсвийн боломжоор үүнийг зохицуулах болсон юм. Бондын хувьд жилийн хүүтэй, тодорхой хугацааны дараа үндсэн зээлийг төлөх болдог хэцүү эд. ОХУ-ын өрийг төлөхдөө 50 саяыг Засгийн газраас, улд-сэнийг нь бонд гаргаж төлсөн. Одоо үндсэн мөнгийг төлөх хугацаа болж байгаа. Өрийн данс болгоно гэвэп болох юм. Нөөц бий гэвэл бий. Хүүхдийн төлөө санаа зовдоггүй хүн энэ танхимд байхгүй байх. Миний хувьд хүүхдэд мөнгө олгох асуудлыг хоёр гараа өргөж дэмждэг. Гэхдээ яаж, ямар замаар өгөх вэ гэдэг нь гол асуудал гэж тайлбарлав. Коррупцийн индексийн талаар одоохондоо Засгийн тазарт мэдээлэл ирээгүй байгаа гэж С.Баярцогт сайд хэлээд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, үндсэн чиглэлд авилгал, хээл хахуультай тэмцэх заалт орсон байгаа. Үүнтэй Засгийн газар эрс тууштай тэмцэх болно гэлээ. Харин нэмж хэриулт өгөхөөр зөвшөөрөл авсан Хүрэлсүх сайд Л.Гүндалай гишүүнтэй өмнө нь би дөрвөн жил хэрэлдсэн. Одоо хэрэлдэхгүй байя гэтэл янз бүрийн юм яриад байх юм. Энэ танхимд номхон зогсч байгаад шанаадуулах хүн байхгүй л байх. Зодолдвол зодолдож, үзвэл адилхан л үзнэ шүү. Бодолтойхон л яриарай. Таныг яах нь вэ гээд би соёлтой л хараад суугаад байна. Аав нь орж ирээд загнаж байгаа юм уу. Чи азарга юм уу, эсвэл загалмайлсан эцэг юм уу? гэж гудамжинд явж байгаа аятай давшлав. Дараа нь тайвшрав бололтой Миний хөгшин бодолцох хэрэгтэй. Битгий хүн загнаж бай. Энд ч сууж байгаа дарга луу дайраад, тэнд ч хэвтэж байгаа сайд руу дэйраад байх юм. Та нарын л сонгож тавьсан Ерөнхий сайд чинь шүү дээ. Загнамаар байгаа бол дэргэдээ суугаа хоёр сайддаа хэлээч гэж зөвлөлөө. Байдал хурцадсан тул УИХ-ын даргаас Та бүхэн ямар ч хурц зсуудлаар ярьж болно. Гэхдээ тайван байх хэрэгтэй гэж байлаа. Ингээд дараагийн гишүүнд асуултаа асууна уу гэж хүссэнээр хуралдаан хуучнаараа үргэлжилсэн.

40 МЯНГАН ОРОН СУУЦ ХӨТӨЛБӨР ХӨДӨӨ ОРОН НУТАГТ
Эх орон-Ардчилал эвсэл сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө дэвшүүлж Засгийн газрын уйл ажиллагааны үндсэн чиглэлд тусгагдсан 40 мянган орон сууцны 10 хувь нь хөдөө орон нутагт сүндэрлэн босох гэнэ. Энэ нь нэг аймагт дор хаяж 200 өрхийн орон сууцтай болно гэсэн үг. Ингэхдээ өмнө нь баригдсан барилгуудыг нэгдсэн эрчим хүчний сүлжээнд холбох асуудлыг цуг хийгээд явах аж. Өдгөө бэлэн мөнгөтэй нь л байр, орон сууц авдаг бол гэр бүлүүдэд үл хөдлөх хөрөнгөөр барьцаалсан зээл олгох хөтөлбөрийг мэн хэрэгжүүлэх аж. Үүнд орон сууцныхаа зохих урьдчилгааг төлөөд 20-30 жилийн дотор хугацаанд нийт төлбөрөө төлөх боломжуудыг судлах юм байна.

ТЭТГЭВРИЙН ЗӨРҮҮГ ТООЦООЛНО
Үнийн өсөлттэй уялдуулан цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй гэсэн шаардлагыг гишүүд тавьж буй. Өмнөх Засгийн газар тэтгэврийг дунджаар хоёр дахин нэмсэн гэж үзэж байгаа юм байна. Өдгөө ч бага хувь хэмжээгээр тогтоогдсон тэтгэврийн зөрүүг арилгахын тулд тэтгэвэр авагч бүрийн хувийн хэргүүдтэй танилцаж судалгаа хийх аж. Мэн эрүүл мэндийн салбарт ажиллагчдын хөдөлмөрийн үнэлэмжийг сайжруулахын тулд стандартыг боловсруулах шаардлагатай байгаа юм. Төрийн сангийн зээлийн санхүүжилтийг сайжруулахад ч мэн л судалгаа хэрэгтэй. Ер нь олон л асуудал дээр судалгаа хийж, боловсруулах шаардлага байгаа юм гэнэ.

ОНЦГОЙ АЛБАН ТАТВАРЫГ НЭМНЭ
Ийнхүү нэмснээр төсөвт 10 тэрбум төгрөг нэмж орж ирэх боломжтой аж. Тиймээс архи, тамхи гэх мэт онцгой | бүтээгдэхүүнүүдийн татвар хоёр дахин хүртэл нэмэгдэх нь. Түүнээс гадна өмнө нь онцгой татваргүй байсан дотоодын шар айрганд имфортын шар айрагны ижил татвар оногдуулах аж. 1998 онд дотооддоо тэр бүр шар айраг үйлдвэрлэдэггүй байсан учир онцгой татвар ногдуулаагүй байсан аж. Онцгой албан татварын дийлэнхийг 2-3 том компани бүрдүүлдэг. Харин энэ удаад татварт баригддаггүй, тэгсэн мөртлөө хямдхан, чанар муутай хор үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүдийн татвараас зугтах, нуугдах оролдпогыгзогсоох талаар дорвитой арга хэмжээ авна гэнэ.

Н.АЛТАНХУЯГ ХАМААГҮЙ ХАССАН ЮМ БАЙХГҮЙ
ОХУ-д төлсөн их өрийн зээл эдүгээгийн Засгийн газарт тээг болж байгаа талаар өмнө нь зарим гишүүн өгүүлж байсан. Энэ онд л гэхэд Айвонхоу майнз компанид 30 сая ам.долларын зээлийг Монголын Засгийн газар төлөх ёстой. Мэн ОХУ-д төлөх урсгал өрийг бүтээгдэхүүнээр төлж болох эсэх тухай асуудлыг судлаж байгаа аж. Ирэх жилийн төсөвт Дулааны үр ашгийн төсөл гэх мэт эрчим хүчний салбараас долоон тэрбум төгрөгийг хассан байна гэсэн шүүмжлэлийг гишүүн Ц.Цэнгэл гаргав. Харин Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Хамаа намаагүй хассан юм байхгүй гээд байгууллагууд төсөл хэрэгжүүлэхдээ Монголын талаас гаргах хөрөнгийн тодорхой хувийн байгууллагаасаа гаргах боломж байна уу гэдгийг судлах, төсөл хэрэгжүүлснээр яг ямар үр дүнд хүрэх вэ гэдгээ тооцоолж нотол гэсэн шаардлагыг тавьж байгаа гэж байв.
(өдрийн сонин 2004.11.12 279)

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments

Л.Гүндалай итгэлийн мөнгө өгөхийг шаардаж, У.Хүрэлсүх үзэлцье гэв

Гишүүд өмнөх өдрүүдэд байнгын хороон дээр ярьж, асууж байсан зүйлээ бас л давтаж холбогдох сайд нар нь нөгөө л тайлбараа хийлээ.Үндсэн чиглэл мөрийн хө-төлбөрийн хуулсан байна, тоотой тооцоотой болгоё, төсвийн байгууллагын бүтцийг цомхон болгоход ажилгүй болох хүмүүсийг яах вэ, цалин тэтгэврийг нэмэх үү, тэтгэврийн зөрүүгяаж тэгшитгэх гэж байна, 40 мянган айлын орон сууц, архи пивомы онцгой албан татвар, ирэх онуудад ямар байгууллагуудыг хувьчлах юм бэ гээд байнгын хороогоор яригдсан асуудлыг асуусаар байв. Гишүүн Ж.Наранцацралт харин Төсвийг хэлэлцэх явцад он оны үндсэн чиглэлийг ярилцах боломж бий. Хайран цагаа алдаж нэг л зүйлээ үндсэн чиглэл, мөрийн хөтөлбөр, төсөв батлахдаа ярьж байхаар нэгтгэж боловсронгуй болгох цаг нь болжээ. Энэ гурван баримт бичгийг боловсронгуй болгох талаар Сангийн яам ямар бодлого барьж байна гэж зүйтэй асуулт асуусан. Түүний саналтай нэг байгаагаа Сангийн сайд Н.Алтанхуяг хэлээд Бид хэлэлцэх эсэхийг нь шийдэх гэж энд цугларсан. Одоо санал хураачихаад дараа нь ярилцаж болмоор. Гэхдээ бид хуулийн дагуу л хэлэлцэж байна гэж хариуллаа.
Л.Гүндалай гишүүн хүүхдийн итгэлийн мөнгө олгуулах талаар ярьсан нь олон удаа сонссон асуулт, хариултад залхаад хоорондоо маазарч байсан танхимын уур амьсгалыг эвдэж орхив. Гишүүн Монголын ирээдүй болсон хүүхдийн асуудлыг ярихын оронд хаа хамаагүи зүйл ярьж байна. 560 мянган хүүхдэд сар бүр 3000 төгрөг олгохыг зарим гишүүд эсэргүүцэж байх юм. Өнөөдөр Монгол Улсын хагас сая иргэн нэн ядуу, 800 гаруй мянга нь ядуу амьдарч байна. Түүний тал нь хүүхэд гээд боддоо. Эдгээр хүүхдийн 67 мянга нь амьдрахын тулд ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа бө-гөөд 9-12 насныхан ажил эрх-лэх болжээ. Энэ хүүхдүүдэд мөнгө олгох талаар яримаар байна. Үүнийг ярихгүй гишүүн, сайд, Ерөнхий сайдтай бай-мааргүй байна. Хөдөлмөрийн насанд хүрснииг нь орхие гэхэд тэр гэм зэмгүй хүүхдүүдийг бодмоор байна. Өнөөдөр 0-5 насны нийт хүүхдийн 12 хувь нь тураалтай байна. Тураалтай гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Хүүхдээ боддоггүй, хүүхдийнхээ төлөө санаа зовдоггүй хүн байхгүй байлтай. Бид энд ингэж худлаа ярьж байхад тэнд хүүхэд өлсч байна. Энэ бүх мэдээ баримтыг би Статистикийн газраас хэдхэн хоногийн өмнө авсан юм. Үндсэн чиглэл гэж худлаа ярихаа болиоч. Тэгж байгаад л батлагддаг. Батлагдсан зүйл нь хэрэгжихгүй шал өөр зүйл болдог шүү дээ. Тэгээд хэн хариуцлага тооцож байсан юм бэ. Хүүхдийн мөнгө өгөхгүй гээд байх юм. Эсэргүүцэж байгааг нь хүүхдийн ирээдүйн хулгайч гэж хэлье хэмээн ихэд бухимдангуй ярилаа. Түүнийг асуултаа асуухыг УИХ-ын даргаас анхааруулахад Г.Занданшатар, Д.Одхүү нарын гишүүд олон долоон юм ярихаар асуултаа асуу гэж загнаж харагдсан. Тэрээр хэлэх үгийг нь таслахгүй байхыг хүсээд Энэ хүүхдүүдэд яагаад мөнгө өгөхийг эсэргүүцээд байгаа юм бэ? Төсөвт мөнгө байгаа гэдгийг би мэдэж байна. Өнөөдөр Төрийн ордныг хүндэтгэлийн цогцолбор болгоё гээд 5.6 тэрбум төгрөг төсөвлөөд сууж байна шүү дээ. Би Чингис хааны ойг тэмдэглэхииг эсэргүүцэхгүй. Харин Төрийн ордноо өөрчилж, тамга энэ тэрд мөнгө үрэх хэрэггүй гэж хэлэх байна. Ерөнхийлөгчөөс өнөөдөр хориг тавьснаар энэ асуудлыг буцаалаа. Тансаг хэрэглээгээ танах хэрэгтэй. Дээр нь Скайтел, Мобиком байж байхад Төрийн холбоонд мөнгө зарах хэрэггүй санагдаж байна. Засгийн газраас мөнгө ольё гэвэл олно шүү дээ. Бонд гаргаад ОХУ-д өр төлсөн биз дээ. Яагаад бонд гаргаж болохгүй гэж. Яагаад Засгийн газарт нөөц байхгүй гээд байгаа юм бэ гэж асуув. Энэ үеэр Д.Одхүү гишүүн түүндярих ярихгүй юм ярилаа, хулгайч гэж бусдыг дором-жиллоо гэж хэлсэн бөгөөд танхимд байсан зарим гишүүд нь түүнийг дэмжиж, зарим нь үйл явц яаж өрнөхийг сонирхон ажиж байлаа. Удалгүй Д.Одхүү гишүүн хуралдааны орхиж гарснаар Л.Гүндалай гишүүн асуултаа үргэлжлүүлэв. Тэрээр Манай улс коррупцийн индекс (Тухайн улс хээл хахуульд хэр автсаныг судалгаагаар гар-гадаг)-ээр яагаад хойшлов. Өмнө нь гарсан судалгаагаар 45 дугаар байрт явж байсан улс яагаад 83 дугаар байрт орж хоёр дахин хойшлох болов. Хээл хахуультай тэмцэх талаар яагаад үндсэн чиглэлд тус-гагдаагүй байгаа юм бэ. Өнөөдөр эвслийн гэдэг нэрийн дор Засгийн газар нь хяналтгүй, УИХ нь сөрөг хүчингүй, хэвлэл мэдээлэл нь хяналттай болчихоод байна.
Гэтэл үүнтэй тэмцэх талаар ярихгүй байх юм. Төр засгийн удирдлага нь ноцтой зүйлд холбогдсоныг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлж байхад яагаад үүнийг шалгаж, ярихгүй байгаа юм бэ. Манайдаа нэр хүндтэй өдөр тутмын Өдрийн сонин-ы өнөөдрийн дугаарт энэ талаар баримт нотолгоотой зүйл нийтлэгдсэн байна гэхэд УИХ-ын дарга Өдрийн сонин-д гүжирдлэг гарсан байна лээ. Бид шалгуулах болно гээд бусдыгаа хүндэтгэх хэрэгтэйг түүнд зөвлөв. Гишүүний тавьсан асуултад Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Бонд гаргаж болохгүй юм байхгүй. Гэхдээ мөнгөндөө болоогүй юм. Хоёр тал ярьж байгаад гол нь ядуу өрхүүдэд дэмжлэг үзүүлэхээр сар бүр 3000 төгрөг олгохоор болсон. Тэгээд бонд гаргалгүй, төсвийн боломжоор үүнийг зохицуулах болсон юм. Бондын хувьд жилийн хүүтэй, тодорхой хугацааны дараа үндсэн зээлийг төлөх болдог хэцүү эд. ОХУ-ын өрийг төлөхдөө 50 саяыг Засгийн газраас, улд-сэнийг нь бонд гаргаж төлсөн. Одоо үндсэн мөнгийг төлөх хугацаа болж байгаа. Өрийн данс болгоно гэвэп болох юм. Нөөц бий гэвэл бий. Хүүхдийн төлөө санаа зовдоггүй хүн энэ танхимд байхгүй байх. Миний хувьд хүүхдэд мөнгө олгох асуудлыг хоёр гараа өргөж дэмждэг. Гэхдээ яаж, ямар замаар өгөх вэ гэдэг нь гол асуудал гэж тайлбарлав. Коррупцийн индексийн талаар одоохондоо Засгийн тазарт мэдээлэл ирээгүй байгаа гэж С.Баярцогт сайд хэлээд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, үндсэн чиглэлд авилгал, хээл хахуультай тэмцэх заалт орсон байгаа. Үүнтэй Засгийн газар эрс тууштай тэмцэх болно гэлээ. Харин нэмж хэриулт өгөхөөр зөвшөөрөл авсан Хүрэлсүх сайд Л.Гүндалай гишүүнтэй өмнө нь би дөрвөн жил хэрэлдсэн. Одоо хэрэлдэхгүй байя гэтэл янз бүрийн юм яриад байх юм. Энэ танхимд номхон зогсч байгаад шанаадуулах хүн байхгүй л байх. Зодолдвол зодолдож, үзвэл адилхан л үзнэ шүү. Бодолтойхон л яриарай. Таныг яах нь вэ гээд би соёлтой л хараад суугаад байна. Аав нь орж ирээд загнаж байгаа юм уу. Чи азарга юм уу, эсвэл загалмайлсан эцэг юм уу? гэж гудамжинд явж байгаа аятай давшлав. Дараа нь тайвшрав бололтой Миний хөгшин бодолцох хэрэгтэй. Битгий хүн загнаж бай. Энд ч сууж байгаа дарга луу дайраад, тэнд ч хэвтэж байгаа сайд руу дэйраад байх юм. Та нарын л сонгож тавьсан Ерөнхий сайд чинь шүү дээ. Загнамаар байгаа бол дэргэдээ суугаа хоёр сайддаа хэлээч гэж зөвлөлөө. Байдал хурцадсан тул УИХ-ын даргаас Та бүхэн ямар ч хурц зсуудлаар ярьж болно. Гэхдээ тайван байх хэрэгтэй гэж байлаа. Ингээд дараагийн гишүүнд асуултаа асууна уу гэж хүссэнээр хуралдаан хуучнаараа үргэлжилсэн.

40 МЯНГАН ОРОН СУУЦ ХӨТӨЛБӨР ХӨДӨӨ ОРОН НУТАГТ
Эх орон-Ардчилал эвсэл сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө дэвшүүлж Засгийн газрын уйл ажиллагааны үндсэн чиглэлд тусгагдсан 40 мянган орон сууцны 10 хувь нь хөдөө орон нутагт сүндэрлэн босох гэнэ. Энэ нь нэг аймагт дор хаяж 200 өрхийн орон сууцтай болно гэсэн үг. Ингэхдээ өмнө нь баригдсан барилгуудыг нэгдсэн эрчим хүчний сүлжээнд холбох асуудлыг цуг хийгээд явах аж. Өдгөө бэлэн мөнгөтэй нь л байр, орон сууц авдаг бол гэр бүлүүдэд үл хөдлөх хөрөнгөөр барьцаалсан зээл олгох хөтөлбөрийг мэн хэрэгжүүлэх аж. Үүнд орон сууцныхаа зохих урьдчилгааг төлөөд 20-30 жилийн дотор хугацаанд нийт төлбөрөө төлөх боломжуудыг судлах юм байна.

ТЭТГЭВРИЙН ЗӨРҮҮГ ТООЦООЛНО
Үнийн өсөлттэй уялдуулан цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй гэсэн шаардлагыг гишүүд тавьж буй. Өмнөх Засгийн газар тэтгэврийг дунджаар хоёр дахин нэмсэн гэж үзэж байгаа юм байна. Өдгөө ч бага хувь хэмжээгээр тогтоогдсон тэтгэврийн зөрүүг арилгахын тулд тэтгэвэр авагч бүрийн хувийн хэргүүдтэй танилцаж судалгаа хийх аж. Мэн эрүүл мэндийн салбарт ажиллагчдын хөдөлмөрийн үнэлэмжийг сайжруулахын тулд стандартыг боловсруулах шаардлагатай байгаа юм. Төрийн сангийн зээлийн санхүүжилтийг сайжруулахад ч мэн л судалгаа хэрэгтэй. Ер нь олон л асуудал дээр судалгаа хийж, боловсруулах шаардлага байгаа юм гэнэ.

ОНЦГОЙ АЛБАН ТАТВАРЫГ НЭМНЭ
Ийнхүү нэмснээр төсөвт 10 тэрбум төгрөг нэмж орж ирэх боломжтой аж. Тиймээс архи, тамхи гэх мэт онцгой | бүтээгдэхүүнүүдийн татвар хоёр дахин хүртэл нэмэгдэх нь. Түүнээс гадна өмнө нь онцгой татваргүй байсан дотоодын шар айрганд имфортын шар айрагны ижил татвар оногдуулах аж. 1998 онд дотооддоо тэр бүр шар айраг үйлдвэрлэдэггүй байсан учир онцгой татвар ногдуулаагүй байсан аж. Онцгой албан татварын дийлэнхийг 2-3 том компани бүрдүүлдэг. Харин энэ удаад татварт баригддаггүй, тэгсэн мөртлөө хямдхан, чанар муутай хор үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүдийн татвараас зугтах, нуугдах оролдпогыгзогсоох талаар дорвитой арга хэмжээ авна гэнэ.

Н.АЛТАНХУЯГ ХАМААГҮЙ ХАССАН ЮМ БАЙХГҮЙ
ОХУ-д төлсөн их өрийн зээл эдүгээгийн Засгийн газарт тээг болж байгаа талаар өмнө нь зарим гишүүн өгүүлж байсан. Энэ онд л гэхэд Айвонхоу майнз компанид 30 сая ам.долларын зээлийг Монголын Засгийн газар төлөх ёстой. Мэн ОХУ-д төлөх урсгал өрийг бүтээгдэхүүнээр төлж болох эсэх тухай асуудлыг судлаж байгаа аж. Ирэх жилийн төсөвт Дулааны үр ашгийн төсөл гэх мэт эрчим хүчний салбараас долоон тэрбум төгрөгийг хассан байна гэсэн шүүмжлэлийг гишүүн Ц.Цэнгэл гаргав. Харин Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Хамаа намаагүй хассан юм байхгүй гээд байгууллагууд төсөл хэрэгжүүлэхдээ Монголын талаас гаргах хөрөнгийн тодорхой хувийн байгууллагаасаа гаргах боломж байна уу гэдгийг судлах, төсөл хэрэгжүүлснээр яг ямар үр дүнд хүрэх вэ гэдгээ тооцоолж нотол гэсэн шаардлагыг тавьж байгаа гэж байв.
(өдрийн сонин 2004.11.12 279)

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments

Л.Гүндалай итгэлийн мөнгө өгөхийг шаардаж, У.Хүрэлсүх үзэлцье гэв

Гишүүд өмнөх өдрүүдэд байнгын хороон дээр ярьж, асууж байсан зүйлээ бас л давтаж холбогдох сайд нар нь нөгөө л тайлбараа хийлээ.Үндсэн чиглэл мөрийн хө-төлбөрийн хуулсан байна, тоотой тооцоотой болгоё, төсвийн байгууллагын бүтцийг цомхон болгоход ажилгүй болох хүмүүсийг яах вэ, цалин тэтгэврийг нэмэх үү, тэтгэврийн зөрүүгяаж тэгшитгэх гэж байна, 40 мянган айлын орон сууц, архи пивомы онцгой албан татвар, ирэх онуудад ямар байгууллагуудыг хувьчлах юм бэ гээд байнгын хороогоор яригдсан асуудлыг асуусаар байв. Гишүүн Ж.Наранцацралт харин Төсвийг хэлэлцэх явцад он оны үндсэн чиглэлийг ярилцах боломж бий. Хайран цагаа алдаж нэг л зүйлээ үндсэн чиглэл, мөрийн хөтөлбөр, төсөв батлахдаа ярьж байхаар нэгтгэж боловсронгуй болгох цаг нь болжээ. Энэ гурван баримт бичгийг боловсронгуй болгох талаар Сангийн яам ямар бодлого барьж байна гэж зүйтэй асуулт асуусан. Түүний саналтай нэг байгаагаа Сангийн сайд Н.Алтанхуяг хэлээд Бид хэлэлцэх эсэхийг нь шийдэх гэж энд цугларсан. Одоо санал хураачихаад дараа нь ярилцаж болмоор. Гэхдээ бид хуулийн дагуу л хэлэлцэж байна гэж хариуллаа.
Л.Гүндалай гишүүн хүүхдийн итгэлийн мөнгө олгуулах талаар ярьсан нь олон удаа сонссон асуулт, хариултад залхаад хоорондоо маазарч байсан танхимын уур амьсгалыг эвдэж орхив. Гишүүн Монголын ирээдүй болсон хүүхдийн асуудлыг ярихын оронд хаа хамаагүи зүйл ярьж байна. 560 мянган хүүхдэд сар бүр 3000 төгрөг олгохыг зарим гишүүд эсэргүүцэж байх юм. Өнөөдөр Монгол Улсын хагас сая иргэн нэн ядуу, 800 гаруй мянга нь ядуу амьдарч байна. Түүний тал нь хүүхэд гээд боддоо. Эдгээр хүүхдийн 67 мянга нь амьдрахын тулд ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа бө-гөөд 9-12 насныхан ажил эрх-лэх болжээ. Энэ хүүхдүүдэд мөнгө олгох талаар яримаар байна. Үүнийг ярихгүй гишүүн, сайд, Ерөнхий сайдтай бай-мааргүй байна. Хөдөлмөрийн насанд хүрснииг нь орхие гэхэд тэр гэм зэмгүй хүүхдүүдийг бодмоор байна. Өнөөдөр 0-5 насны нийт хүүхдийн 12 хувь нь тураалтай байна. Тураалтай гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Хүүхдээ боддоггүй, хүүхдийнхээ төлөө санаа зовдоггүй хүн байхгүй байлтай. Бид энд ингэж худлаа ярьж байхад тэнд хүүхэд өлсч байна. Энэ бүх мэдээ баримтыг би Статистикийн газраас хэдхэн хоногийн өмнө авсан юм. Үндсэн чиглэл гэж худлаа ярихаа болиоч. Тэгж байгаад л батлагддаг. Батлагдсан зүйл нь хэрэгжихгүй шал өөр зүйл болдог шүү дээ. Тэгээд хэн хариуцлага тооцож байсан юм бэ. Хүүхдийн мөнгө өгөхгүй гээд байх юм. Эсэргүүцэж байгааг нь хүүхдийн ирээдүйн хулгайч гэж хэлье хэмээн ихэд бухимдангуй ярилаа. Түүнийг асуултаа асуухыг УИХ-ын даргаас анхааруулахад Г.Занданшатар, Д.Одхүү нарын гишүүд олон долоон юм ярихаар асуултаа асуу гэж загнаж харагдсан. Тэрээр хэлэх үгийг нь таслахгүй байхыг хүсээд Энэ хүүхдүүдэд яагаад мөнгө өгөхийг эсэргүүцээд байгаа юм бэ? Төсөвт мөнгө байгаа гэдгийг би мэдэж байна. Өнөөдөр Төрийн ордныг хүндэтгэлийн цогцолбор болгоё гээд 5.6 тэрбум төгрөг төсөвлөөд сууж байна шүү дээ. Би Чингис хааны ойг тэмдэглэхииг эсэргүүцэхгүй. Харин Төрийн ордноо өөрчилж, тамга энэ тэрд мөнгө үрэх хэрэггүй гэж хэлэх байна. Ерөнхийлөгчөөс өнөөдөр хориг тавьснаар энэ асуудлыг буцаалаа. Тансаг хэрэглээгээ танах хэрэгтэй. Дээр нь Скайтел, Мобиком байж байхад Төрийн холбоонд мөнгө зарах хэрэггүй санагдаж байна. Засгийн газраас мөнгө ольё гэвэл олно шүү дээ. Бонд гаргаад ОХУ-д өр төлсөн биз дээ. Яагаад бонд гаргаж болохгүй гэж. Яагаад Засгийн газарт нөөц байхгүй гээд байгаа юм бэ гэж асуув. Энэ үеэр Д.Одхүү гишүүн түүндярих ярихгүй юм ярилаа, хулгайч гэж бусдыг дором-жиллоо гэж хэлсэн бөгөөд танхимд байсан зарим гишүүд нь түүнийг дэмжиж, зарим нь үйл явц яаж өрнөхийг сонирхон ажиж байлаа. Удалгүй Д.Одхүү гишүүн хуралдааны орхиж гарснаар Л.Гүндалай гишүүн асуултаа үргэлжлүүлэв. Тэрээр Манай улс коррупцийн индекс (Тухайн улс хээл хахуульд хэр автсаныг судалгаагаар гар-гадаг)-ээр яагаад хойшлов. Өмнө нь гарсан судалгаагаар 45 дугаар байрт явж байсан улс яагаад 83 дугаар байрт орж хоёр дахин хойшлох болов. Хээл хахуультай тэмцэх талаар яагаад үндсэн чиглэлд тус-гагдаагүй байгаа юм бэ. Өнөөдөр эвслийн гэдэг нэрийн дор Засгийн газар нь хяналтгүй, УИХ нь сөрөг хүчингүй, хэвлэл мэдээлэл нь хяналттай болчихоод байна.
Гэтэл үүнтэй тэмцэх талаар ярихгүй байх юм. Төр засгийн удирдлага нь ноцтой зүйлд холбогдсоныг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлж байхад яагаад үүнийг шалгаж, ярихгүй байгаа юм бэ. Манайдаа нэр хүндтэй өдөр тутмын Өдрийн сонин-ы өнөөдрийн дугаарт энэ талаар баримт нотолгоотой зүйл нийтлэгдсэн байна гэхэд УИХ-ын дарга Өдрийн сонин-д гүжирдлэг гарсан байна лээ. Бид шалгуулах болно гээд бусдыгаа хүндэтгэх хэрэгтэйг түүнд зөвлөв. Гишүүний тавьсан асуултад Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Бонд гаргаж болохгүй юм байхгүй. Гэхдээ мөнгөндөө болоогүй юм. Хоёр тал ярьж байгаад гол нь ядуу өрхүүдэд дэмжлэг үзүүлэхээр сар бүр 3000 төгрөг олгохоор болсон. Тэгээд бонд гаргалгүй, төсвийн боломжоор үүнийг зохицуулах болсон юм. Бондын хувьд жилийн хүүтэй, тодорхой хугацааны дараа үндсэн зээлийг төлөх болдог хэцүү эд. ОХУ-ын өрийг төлөхдөө 50 саяыг Засгийн газраас, улд-сэнийг нь бонд гаргаж төлсөн. Одоо үндсэн мөнгийг төлөх хугацаа болж байгаа. Өрийн данс болгоно гэвэп болох юм. Нөөц бий гэвэл бий. Хүүхдийн төлөө санаа зовдоггүй хүн энэ танхимд байхгүй байх. Миний хувьд хүүхдэд мөнгө олгох асуудлыг хоёр гараа өргөж дэмждэг. Гэхдээ яаж, ямар замаар өгөх вэ гэдэг нь гол асуудал гэж тайлбарлав. Коррупцийн индексийн талаар одоохондоо Засгийн тазарт мэдээлэл ирээгүй байгаа гэж С.Баярцогт сайд хэлээд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, үндсэн чиглэлд авилгал, хээл хахуультай тэмцэх заалт орсон байгаа. Үүнтэй Засгийн газар эрс тууштай тэмцэх болно гэлээ. Харин нэмж хэриулт өгөхөөр зөвшөөрөл авсан Хүрэлсүх сайд Л.Гүндалай гишүүнтэй өмнө нь би дөрвөн жил хэрэлдсэн. Одоо хэрэлдэхгүй байя гэтэл янз бүрийн юм яриад байх юм. Энэ танхимд номхон зогсч байгаад шанаадуулах хүн байхгүй л байх. Зодолдвол зодолдож, үзвэл адилхан л үзнэ шүү. Бодолтойхон л яриарай. Таныг яах нь вэ гээд би соёлтой л хараад суугаад байна. Аав нь орж ирээд загнаж байгаа юм уу. Чи азарга юм уу, эсвэл загалмайлсан эцэг юм уу? гэж гудамжинд явж байгаа аятай давшлав. Дараа нь тайвшрав бололтой Миний хөгшин бодолцох хэрэгтэй. Битгий хүн загнаж бай. Энд ч сууж байгаа дарга луу дайраад, тэнд ч хэвтэж байгаа сайд руу дэйраад байх юм. Та нарын л сонгож тавьсан Ерөнхий сайд чинь шүү дээ. Загнамаар байгаа бол дэргэдээ суугаа хоёр сайддаа хэлээч гэж зөвлөлөө. Байдал хурцадсан тул УИХ-ын даргаас Та бүхэн ямар ч хурц зсуудлаар ярьж болно. Гэхдээ тайван байх хэрэгтэй гэж байлаа. Ингээд дараагийн гишүүнд асуултаа асууна уу гэж хүссэнээр хуралдаан хуучнаараа үргэлжилсэн.

40 МЯНГАН ОРОН СУУЦ ХӨТӨЛБӨР ХӨДӨӨ ОРОН НУТАГТ
Эх орон-Ардчилал эвсэл сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө дэвшүүлж Засгийн газрын уйл ажиллагааны үндсэн чиглэлд тусгагдсан 40 мянган орон сууцны 10 хувь нь хөдөө орон нутагт сүндэрлэн босох гэнэ. Энэ нь нэг аймагт дор хаяж 200 өрхийн орон сууцтай болно гэсэн үг. Ингэхдээ өмнө нь баригдсан барилгуудыг нэгдсэн эрчим хүчний сүлжээнд холбох асуудлыг цуг хийгээд явах аж. Өдгөө бэлэн мөнгөтэй нь л байр, орон сууц авдаг бол гэр бүлүүдэд үл хөдлөх хөрөнгөөр барьцаалсан зээл олгох хөтөлбөрийг мэн хэрэгжүүлэх аж. Үүнд орон сууцныхаа зохих урьдчилгааг төлөөд 20-30 жилийн дотор хугацаанд нийт төлбөрөө төлөх боломжуудыг судлах юм байна.

ТЭТГЭВРИЙН ЗӨРҮҮГ ТООЦООЛНО
Үнийн өсөлттэй уялдуулан цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй гэсэн шаардлагыг гишүүд тавьж буй. Өмнөх Засгийн газар тэтгэврийг дунджаар хоёр дахин нэмсэн гэж үзэж байгаа юм байна. Өдгөө ч бага хувь хэмжээгээр тогтоогдсон тэтгэврийн зөрүүг арилгахын тулд тэтгэвэр авагч бүрийн хувийн хэргүүдтэй танилцаж судалгаа хийх аж. Мэн эрүүл мэндийн салбарт ажиллагчдын хөдөлмөрийн үнэлэмжийг сайжруулахын тулд стандартыг боловсруулах шаардлагатай байгаа юм. Төрийн сангийн зээлийн санхүүжилтийг сайжруулахад ч мэн л судалгаа хэрэгтэй. Ер нь олон л асуудал дээр судалгаа хийж, боловсруулах шаардлага байгаа юм гэнэ.

ОНЦГОЙ АЛБАН ТАТВАРЫГ НЭМНЭ
Ийнхүү нэмснээр төсөвт 10 тэрбум төгрөг нэмж орж ирэх боломжтой аж. Тиймээс архи, тамхи гэх мэт онцгой | бүтээгдэхүүнүүдийн татвар хоёр дахин хүртэл нэмэгдэх нь. Түүнээс гадна өмнө нь онцгой татваргүй байсан дотоодын шар айрганд имфортын шар айрагны ижил татвар оногдуулах аж. 1998 онд дотооддоо тэр бүр шар айраг үйлдвэрлэдэггүй байсан учир онцгой татвар ногдуулаагүй байсан аж. Онцгой албан татварын дийлэнхийг 2-3 том компани бүрдүүлдэг. Харин энэ удаад татварт баригддаггүй, тэгсэн мөртлөө хямдхан, чанар муутай хор үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүдийн татвараас зугтах, нуугдах оролдпогыгзогсоох талаар дорвитой арга хэмжээ авна гэнэ.

Н.АЛТАНХУЯГ ХАМААГҮЙ ХАССАН ЮМ БАЙХГҮЙ
ОХУ-д төлсөн их өрийн зээл эдүгээгийн Засгийн газарт тээг болж байгаа талаар өмнө нь зарим гишүүн өгүүлж байсан. Энэ онд л гэхэд Айвонхоу майнз компанид 30 сая ам.долларын зээлийг Монголын Засгийн газар төлөх ёстой. Мэн ОХУ-д төлөх урсгал өрийг бүтээгдэхүүнээр төлж болох эсэх тухай асуудлыг судлаж байгаа аж. Ирэх жилийн төсөвт Дулааны үр ашгийн төсөл гэх мэт эрчим хүчний салбараас долоон тэрбум төгрөгийг хассан байна гэсэн шүүмжлэлийг гишүүн Ц.Цэнгэл гаргав. Харин Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Хамаа намаагүй хассан юм байхгүй гээд байгууллагууд төсөл хэрэгжүүлэхдээ Монголын талаас гаргах хөрөнгийн тодорхой хувийн байгууллагаасаа гаргах боломж байна уу гэдгийг судлах, төсөл хэрэгжүүлснээр яг ямар үр дүнд хүрэх вэ гэдгээ тооцоолж нотол гэсэн шаардлагыг тавьж байгаа гэж байв.
(өдрийн сонин 2004.11.12 279)

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments

Л.Гүндалай итгэлийн мөнгө өгөхийг шаардаж, У.Хүрэлсүх үзэлцье гэв

Гишүүд өмнөх өдрүүдэд байнгын хороон дээр ярьж, асууж байсан зүйлээ бас л давтаж холбогдох сайд нар нь нөгөө л тайлбараа хийлээ.Үндсэн чиглэл мөрийн хө-төлбөрийн хуулсан байна, тоотой тооцоотой болгоё, төсвийн байгууллагын бүтцийг цомхон болгоход ажилгүй болох хүмүүсийг яах вэ, цалин тэтгэврийг нэмэх үү, тэтгэврийн зөрүүгяаж тэгшитгэх гэж байна, 40 мянган айлын орон сууц, архи пивомы онцгой албан татвар, ирэх онуудад ямар байгууллагуудыг хувьчлах юм бэ гээд байнгын хороогоор яригдсан асуудлыг асуусаар байв. Гишүүн Ж.Наранцацралт харин Төсвийг хэлэлцэх явцад он оны үндсэн чиглэлийг ярилцах боломж бий. Хайран цагаа алдаж нэг л зүйлээ үндсэн чиглэл, мөрийн хөтөлбөр, төсөв батлахдаа ярьж байхаар нэгтгэж боловсронгуй болгох цаг нь болжээ. Энэ гурван баримт бичгийг боловсронгуй болгох талаар Сангийн яам ямар бодлого барьж байна гэж зүйтэй асуулт асуусан. Түүний саналтай нэг байгаагаа Сангийн сайд Н.Алтанхуяг хэлээд Бид хэлэлцэх эсэхийг нь шийдэх гэж энд цугларсан. Одоо санал хураачихаад дараа нь ярилцаж болмоор. Гэхдээ бид хуулийн дагуу л хэлэлцэж байна гэж хариуллаа.
Л.Гүндалай гишүүн хүүхдийн итгэлийн мөнгө олгуулах талаар ярьсан нь олон удаа сонссон асуулт, хариултад залхаад хоорондоо маазарч байсан танхимын уур амьсгалыг эвдэж орхив. Гишүүн Монголын ирээдүй болсон хүүхдийн асуудлыг ярихын оронд хаа хамаагүи зүйл ярьж байна. 560 мянган хүүхдэд сар бүр 3000 төгрөг олгохыг зарим гишүүд эсэргүүцэж байх юм. Өнөөдөр Монгол Улсын хагас сая иргэн нэн ядуу, 800 гаруй мянга нь ядуу амьдарч байна. Түүний тал нь хүүхэд гээд боддоо. Эдгээр хүүхдийн 67 мянга нь амьдрахын тулд ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа бө-гөөд 9-12 насныхан ажил эрх-лэх болжээ. Энэ хүүхдүүдэд мөнгө олгох талаар яримаар байна. Үүнийг ярихгүй гишүүн, сайд, Ерөнхий сайдтай бай-мааргүй байна. Хөдөлмөрийн насанд хүрснииг нь орхие гэхэд тэр гэм зэмгүй хүүхдүүдийг бодмоор байна. Өнөөдөр 0-5 насны нийт хүүхдийн 12 хувь нь тураалтай байна. Тураалтай гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Хүүхдээ боддоггүй, хүүхдийнхээ төлөө санаа зовдоггүй хүн байхгүй байлтай. Бид энд ингэж худлаа ярьж байхад тэнд хүүхэд өлсч байна. Энэ бүх мэдээ баримтыг би Статистикийн газраас хэдхэн хоногийн өмнө авсан юм. Үндсэн чиглэл гэж худлаа ярихаа болиоч. Тэгж байгаад л батлагддаг. Батлагдсан зүйл нь хэрэгжихгүй шал өөр зүйл болдог шүү дээ. Тэгээд хэн хариуцлага тооцож байсан юм бэ. Хүүхдийн мөнгө өгөхгүй гээд байх юм. Эсэргүүцэж байгааг нь хүүхдийн ирээдүйн хулгайч гэж хэлье хэмээн ихэд бухимдангуй ярилаа. Түүнийг асуултаа асуухыг УИХ-ын даргаас анхааруулахад Г.Занданшатар, Д.Одхүү нарын гишүүд олон долоон юм ярихаар асуултаа асуу гэж загнаж харагдсан. Тэрээр хэлэх үгийг нь таслахгүй байхыг хүсээд Энэ хүүхдүүдэд яагаад мөнгө өгөхийг эсэргүүцээд байгаа юм бэ? Төсөвт мөнгө байгаа гэдгийг би мэдэж байна. Өнөөдөр Төрийн ордныг хүндэтгэлийн цогцолбор болгоё гээд 5.6 тэрбум төгрөг төсөвлөөд сууж байна шүү дээ. Би Чингис хааны ойг тэмдэглэхииг эсэргүүцэхгүй. Харин Төрийн ордноо өөрчилж, тамга энэ тэрд мөнгө үрэх хэрэггүй гэж хэлэх байна. Ерөнхийлөгчөөс өнөөдөр хориг тавьснаар энэ асуудлыг буцаалаа. Тансаг хэрэглээгээ танах хэрэгтэй. Дээр нь Скайтел, Мобиком байж байхад Төрийн холбоонд мөнгө зарах хэрэггүй санагдаж байна. Засгийн газраас мөнгө ольё гэвэл олно шүү дээ. Бонд гаргаад ОХУ-д өр төлсөн биз дээ. Яагаад бонд гаргаж болохгүй гэж. Яагаад Засгийн газарт нөөц байхгүй гээд байгаа юм бэ гэж асуув. Энэ үеэр Д.Одхүү гишүүн түүндярих ярихгүй юм ярилаа, хулгайч гэж бусдыг дором-жиллоо гэж хэлсэн бөгөөд танхимд байсан зарим гишүүд нь түүнийг дэмжиж, зарим нь үйл явц яаж өрнөхийг сонирхон ажиж байлаа. Удалгүй Д.Одхүү гишүүн хуралдааны орхиж гарснаар Л.Гүндалай гишүүн асуултаа үргэлжлүүлэв. Тэрээр Манай улс коррупцийн индекс (Тухайн улс хээл хахуульд хэр автсаныг судалгаагаар гар-гадаг)-ээр яагаад хойшлов. Өмнө нь гарсан судалгаагаар 45 дугаар байрт явж байсан улс яагаад 83 дугаар байрт орж хоёр дахин хойшлох болов. Хээл хахуультай тэмцэх талаар яагаад үндсэн чиглэлд тус-гагдаагүй байгаа юм бэ. Өнөөдөр эвслийн гэдэг нэрийн дор Засгийн газар нь хяналтгүй, УИХ нь сөрөг хүчингүй, хэвлэл мэдээлэл нь хяналттай болчихоод байна.
Гэтэл үүнтэй тэмцэх талаар ярихгүй байх юм. Төр засгийн удирдлага нь ноцтой зүйлд холбогдсоныг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлж байхад яагаад үүнийг шалгаж, ярихгүй байгаа юм бэ. Манайдаа нэр хүндтэй өдөр тутмын Өдрийн сонин-ы өнөөдрийн дугаарт энэ талаар баримт нотолгоотой зүйл нийтлэгдсэн байна гэхэд УИХ-ын дарга Өдрийн сонин-д гүжирдлэг гарсан байна лээ. Бид шалгуулах болно гээд бусдыгаа хүндэтгэх хэрэгтэйг түүнд зөвлөв. Гишүүний тавьсан асуултад Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Бонд гаргаж болохгүй юм байхгүй. Гэхдээ мөнгөндөө болоогүй юм. Хоёр тал ярьж байгаад гол нь ядуу өрхүүдэд дэмжлэг үзүүлэхээр сар бүр 3000 төгрөг олгохоор болсон. Тэгээд бонд гаргалгүй, төсвийн боломжоор үүнийг зохицуулах болсон юм. Бондын хувьд жилийн хүүтэй, тодорхой хугацааны дараа үндсэн зээлийг төлөх болдог хэцүү эд. ОХУ-ын өрийг төлөхдөө 50 саяыг Засгийн газраас, улд-сэнийг нь бонд гаргаж төлсөн. Одоо үндсэн мөнгийг төлөх хугацаа болж байгаа. Өрийн данс болгоно гэвэп болох юм. Нөөц бий гэвэл бий. Хүүхдийн төлөө санаа зовдоггүй хүн энэ танхимд байхгүй байх. Миний хувьд хүүхдэд мөнгө олгох асуудлыг хоёр гараа өргөж дэмждэг. Гэхдээ яаж, ямар замаар өгөх вэ гэдэг нь гол асуудал гэж тайлбарлав. Коррупцийн индексийн талаар одоохондоо Засгийн тазарт мэдээлэл ирээгүй байгаа гэж С.Баярцогт сайд хэлээд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, үндсэн чиглэлд авилгал, хээл хахуультай тэмцэх заалт орсон байгаа. Үүнтэй Засгийн газар эрс тууштай тэмцэх болно гэлээ. Харин нэмж хэриулт өгөхөөр зөвшөөрөл авсан Хүрэлсүх сайд Л.Гүндалай гишүүнтэй өмнө нь би дөрвөн жил хэрэлдсэн. Одоо хэрэлдэхгүй байя гэтэл янз бүрийн юм яриад байх юм. Энэ танхимд номхон зогсч байгаад шанаадуулах хүн байхгүй л байх. Зодолдвол зодолдож, үзвэл адилхан л үзнэ шүү. Бодолтойхон л яриарай. Таныг яах нь вэ гээд би соёлтой л хараад суугаад байна. Аав нь орж ирээд загнаж байгаа юм уу. Чи азарга юм уу, эсвэл загалмайлсан эцэг юм уу? гэж гудамжинд явж байгаа аятай давшлав. Дараа нь тайвшрав бололтой Миний хөгшин бодолцох хэрэгтэй. Битгий хүн загнаж бай. Энд ч сууж байгаа дарга луу дайраад, тэнд ч хэвтэж байгаа сайд руу дэйраад байх юм. Та нарын л сонгож тавьсан Ерөнхий сайд чинь шүү дээ. Загнамаар байгаа бол дэргэдээ суугаа хоёр сайддаа хэлээч гэж зөвлөлөө. Байдал хурцадсан тул УИХ-ын даргаас Та бүхэн ямар ч хурц зсуудлаар ярьж болно. Гэхдээ тайван байх хэрэгтэй гэж байлаа. Ингээд дараагийн гишүүнд асуултаа асууна уу гэж хүссэнээр хуралдаан хуучнаараа үргэлжилсэн.

40 МЯНГАН ОРОН СУУЦ ХӨТӨЛБӨР ХӨДӨӨ ОРОН НУТАГТ
Эх орон-Ардчилал эвсэл сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө дэвшүүлж Засгийн газрын уйл ажиллагааны үндсэн чиглэлд тусгагдсан 40 мянган орон сууцны 10 хувь нь хөдөө орон нутагт сүндэрлэн босох гэнэ. Энэ нь нэг аймагт дор хаяж 200 өрхийн орон сууцтай болно гэсэн үг. Ингэхдээ өмнө нь баригдсан барилгуудыг нэгдсэн эрчим хүчний сүлжээнд холбох асуудлыг цуг хийгээд явах аж. Өдгөө бэлэн мөнгөтэй нь л байр, орон сууц авдаг бол гэр бүлүүдэд үл хөдлөх хөрөнгөөр барьцаалсан зээл олгох хөтөлбөрийг мэн хэрэгжүүлэх аж. Үүнд орон сууцныхаа зохих урьдчилгааг төлөөд 20-30 жилийн дотор хугацаанд нийт төлбөрөө төлөх боломжуудыг судлах юм байна.

ТЭТГЭВРИЙН ЗӨРҮҮГ ТООЦООЛНО
Үнийн өсөлттэй уялдуулан цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй гэсэн шаардлагыг гишүүд тавьж буй. Өмнөх Засгийн газар тэтгэврийг дунджаар хоёр дахин нэмсэн гэж үзэж байгаа юм байна. Өдгөө ч бага хувь хэмжээгээр тогтоогдсон тэтгэврийн зөрүүг арилгахын тулд тэтгэвэр авагч бүрийн хувийн хэргүүдтэй танилцаж судалгаа хийх аж. Мэн эрүүл мэндийн салбарт ажиллагчдын хөдөлмөрийн үнэлэмжийг сайжруулахын тулд стандартыг боловсруулах шаардлагатай байгаа юм. Төрийн сангийн зээлийн санхүүжилтийг сайжруулахад ч мэн л судалгаа хэрэгтэй. Ер нь олон л асуудал дээр судалгаа хийж, боловсруулах шаардлага байгаа юм гэнэ.

ОНЦГОЙ АЛБАН ТАТВАРЫГ НЭМНЭ
Ийнхүү нэмснээр төсөвт 10 тэрбум төгрөг нэмж орж ирэх боломжтой аж. Тиймээс архи, тамхи гэх мэт онцгой | бүтээгдэхүүнүүдийн татвар хоёр дахин хүртэл нэмэгдэх нь. Түүнээс гадна өмнө нь онцгой татваргүй байсан дотоодын шар айрганд имфортын шар айрагны ижил татвар оногдуулах аж. 1998 онд дотооддоо тэр бүр шар айраг үйлдвэрлэдэггүй байсан учир онцгой татвар ногдуулаагүй байсан аж. Онцгой албан татварын дийлэнхийг 2-3 том компани бүрдүүлдэг. Харин энэ удаад татварт баригддаггүй, тэгсэн мөртлөө хямдхан, чанар муутай хор үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүдийн татвараас зугтах, нуугдах оролдпогыгзогсоох талаар дорвитой арга хэмжээ авна гэнэ.

Н.АЛТАНХУЯГ ХАМААГҮЙ ХАССАН ЮМ БАЙХГҮЙ
ОХУ-д төлсөн их өрийн зээл эдүгээгийн Засгийн газарт тээг болж байгаа талаар өмнө нь зарим гишүүн өгүүлж байсан. Энэ онд л гэхэд Айвонхоу майнз компанид 30 сая ам.долларын зээлийг Монголын Засгийн газар төлөх ёстой. Мэн ОХУ-д төлөх урсгал өрийг бүтээгдэхүүнээр төлж болох эсэх тухай асуудлыг судлаж байгаа аж. Ирэх жилийн төсөвт Дулааны үр ашгийн төсөл гэх мэт эрчим хүчний салбараас долоон тэрбум төгрөгийг хассан байна гэсэн шүүмжлэлийг гишүүн Ц.Цэнгэл гаргав. Харин Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Хамаа намаагүй хассан юм байхгүй гээд байгууллагууд төсөл хэрэгжүүлэхдээ Монголын талаас гаргах хөрөнгийн тодорхой хувийн байгууллагаасаа гаргах боломж байна уу гэдгийг судлах, төсөл хэрэгжүүлснээр яг ямар үр дүнд хүрэх вэ гэдгээ тооцоолж нотол гэсэн шаардлагыг тавьж байгаа гэж байв.
(өдрийн сонин 2004.11.12 279)

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments

Л.Гүндалай итгэлийн мөнгө өгөхийг шаардаж, У.Хүрэлсүх үзэлцье гэв

Гишүүд өмнөх өдрүүдэд байнгын хороон дээр ярьж, асууж байсан зүйлээ бас л давтаж холбогдох сайд нар нь нөгөө л тайлбараа хийлээ.Үндсэн чиглэл мөрийн хө-төлбөрийн хуулсан байна, тоотой тооцоотой болгоё, төсвийн байгууллагын бүтцийг цомхон болгоход ажилгүй болох хүмүүсийг яах вэ, цалин тэтгэврийг нэмэх үү, тэтгэврийн зөрүүгяаж тэгшитгэх гэж байна, 40 мянган айлын орон сууц, архи пивомы онцгой албан татвар, ирэх онуудад ямар байгууллагуудыг хувьчлах юм бэ гээд байнгын хороогоор яригдсан асуудлыг асуусаар байв. Гишүүн Ж.Наранцацралт харин Төсвийг хэлэлцэх явцад он оны үндсэн чиглэлийг ярилцах боломж бий. Хайран цагаа алдаж нэг л зүйлээ үндсэн чиглэл, мөрийн хөтөлбөр, төсөв батлахдаа ярьж байхаар нэгтгэж боловсронгуй болгох цаг нь болжээ. Энэ гурван баримт бичгийг боловсронгуй болгох талаар Сангийн яам ямар бодлого барьж байна гэж зүйтэй асуулт асуусан. Түүний саналтай нэг байгаагаа Сангийн сайд Н.Алтанхуяг хэлээд Бид хэлэлцэх эсэхийг нь шийдэх гэж энд цугларсан. Одоо санал хураачихаад дараа нь ярилцаж болмоор. Гэхдээ бид хуулийн дагуу л хэлэлцэж байна гэж хариуллаа.
Л.Гүндалай гишүүн хүүхдийн итгэлийн мөнгө олгуулах талаар ярьсан нь олон удаа сонссон асуулт, хариултад залхаад хоорондоо маазарч байсан танхимын уур амьсгалыг эвдэж орхив. Гишүүн Монголын ирээдүй болсон хүүхдийн асуудлыг ярихын оронд хаа хамаагүи зүйл ярьж байна. 560 мянган хүүхдэд сар бүр 3000 төгрөг олгохыг зарим гишүүд эсэргүүцэж байх юм. Өнөөдөр Монгол Улсын хагас сая иргэн нэн ядуу, 800 гаруй мянга нь ядуу амьдарч байна. Түүний тал нь хүүхэд гээд боддоо. Эдгээр хүүхдийн 67 мянга нь амьдрахын тулд ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа бө-гөөд 9-12 насныхан ажил эрх-лэх болжээ. Энэ хүүхдүүдэд мөнгө олгох талаар яримаар байна. Үүнийг ярихгүй гишүүн, сайд, Ерөнхий сайдтай бай-мааргүй байна. Хөдөлмөрийн насанд хүрснииг нь орхие гэхэд тэр гэм зэмгүй хүүхдүүдийг бодмоор байна. Өнөөдөр 0-5 насны нийт хүүхдийн 12 хувь нь тураалтай байна. Тураалтай гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Хүүхдээ боддоггүй, хүүхдийнхээ төлөө санаа зовдоггүй хүн байхгүй байлтай. Бид энд ингэж худлаа ярьж байхад тэнд хүүхэд өлсч байна. Энэ бүх мэдээ баримтыг би Статистикийн газраас хэдхэн хоногийн өмнө авсан юм. Үндсэн чиглэл гэж худлаа ярихаа болиоч. Тэгж байгаад л батлагддаг. Батлагдсан зүйл нь хэрэгжихгүй шал өөр зүйл болдог шүү дээ. Тэгээд хэн хариуцлага тооцож байсан юм бэ. Хүүхдийн мөнгө өгөхгүй гээд байх юм. Эсэргүүцэж байгааг нь хүүхдийн ирээдүйн хулгайч гэж хэлье хэмээн ихэд бухимдангуй ярилаа. Түүнийг асуултаа асуухыг УИХ-ын даргаас анхааруулахад Г.Занданшатар, Д.Одхүү нарын гишүүд олон долоон юм ярихаар асуултаа асуу гэж загнаж харагдсан. Тэрээр хэлэх үгийг нь таслахгүй байхыг хүсээд Энэ хүүхдүүдэд яагаад мөнгө өгөхийг эсэргүүцээд байгаа юм бэ? Төсөвт мөнгө байгаа гэдгийг би мэдэж байна. Өнөөдөр Төрийн ордныг хүндэтгэлийн цогцолбор болгоё гээд 5.6 тэрбум төгрөг төсөвлөөд сууж байна шүү дээ. Би Чингис хааны ойг тэмдэглэхииг эсэргүүцэхгүй. Харин Төрийн ордноо өөрчилж, тамга энэ тэрд мөнгө үрэх хэрэггүй гэж хэлэх байна. Ерөнхийлөгчөөс өнөөдөр хориг тавьснаар энэ асуудлыг буцаалаа. Тансаг хэрэглээгээ танах хэрэгтэй. Дээр нь Скайтел, Мобиком байж байхад Төрийн холбоонд мөнгө зарах хэрэггүй санагдаж байна. Засгийн газраас мөнгө ольё гэвэл олно шүү дээ. Бонд гаргаад ОХУ-д өр төлсөн биз дээ. Яагаад бонд гаргаж болохгүй гэж. Яагаад Засгийн газарт нөөц байхгүй гээд байгаа юм бэ гэж асуув. Энэ үеэр Д.Одхүү гишүүн түүндярих ярихгүй юм ярилаа, хулгайч гэж бусдыг дором-жиллоо гэж хэлсэн бөгөөд танхимд байсан зарим гишүүд нь түүнийг дэмжиж, зарим нь үйл явц яаж өрнөхийг сонирхон ажиж байлаа. Удалгүй Д.Одхүү гишүүн хуралдааны орхиж гарснаар Л.Гүндалай гишүүн асуултаа үргэлжлүүлэв. Тэрээр Манай улс коррупцийн индекс (Тухайн улс хээл хахуульд хэр автсаныг судалгаагаар гар-гадаг)-ээр яагаад хойшлов. Өмнө нь гарсан судалгаагаар 45 дугаар байрт явж байсан улс яагаад 83 дугаар байрт орж хоёр дахин хойшлох болов. Хээл хахуультай тэмцэх талаар яагаад үндсэн чиглэлд тус-гагдаагүй байгаа юм бэ. Өнөөдөр эвслийн гэдэг нэрийн дор Засгийн газар нь хяналтгүй, УИХ нь сөрөг хүчингүй, хэвлэл мэдээлэл нь хяналттай болчихоод байна.
Гэтэл үүнтэй тэмцэх талаар ярихгүй байх юм. Төр засгийн удирдлага нь ноцтой зүйлд холбогдсоныг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлж байхад яагаад үүнийг шалгаж, ярихгүй байгаа юм бэ. Манайдаа нэр хүндтэй өдөр тутмын Өдрийн сонин-ы өнөөдрийн дугаарт энэ талаар баримт нотолгоотой зүйл нийтлэгдсэн байна гэхэд УИХ-ын дарга Өдрийн сонин-д гүжирдлэг гарсан байна лээ. Бид шалгуулах болно гээд бусдыгаа хүндэтгэх хэрэгтэйг түүнд зөвлөв. Гишүүний тавьсан асуултад Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Бонд гаргаж болохгүй юм байхгүй. Гэхдээ мөнгөндөө болоогүй юм. Хоёр тал ярьж байгаад гол нь ядуу өрхүүдэд дэмжлэг үзүүлэхээр сар бүр 3000 төгрөг олгохоор болсон. Тэгээд бонд гаргалгүй, төсвийн боломжоор үүнийг зохицуулах болсон юм. Бондын хувьд жилийн хүүтэй, тодорхой хугацааны дараа үндсэн зээлийг төлөх болдог хэцүү эд. ОХУ-ын өрийг төлөхдөө 50 саяыг Засгийн газраас, улд-сэнийг нь бонд гаргаж төлсөн. Одоо үндсэн мөнгийг төлөх хугацаа болж байгаа. Өрийн данс болгоно гэвэп болох юм. Нөөц бий гэвэл бий. Хүүхдийн төлөө санаа зовдоггүй хүн энэ танхимд байхгүй байх. Миний хувьд хүүхдэд мөнгө олгох асуудлыг хоёр гараа өргөж дэмждэг. Гэхдээ яаж, ямар замаар өгөх вэ гэдэг нь гол асуудал гэж тайлбарлав. Коррупцийн индексийн талаар одоохондоо Засгийн тазарт мэдээлэл ирээгүй байгаа гэж С.Баярцогт сайд хэлээд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, үндсэн чиглэлд авилгал, хээл хахуультай тэмцэх заалт орсон байгаа. Үүнтэй Засгийн газар эрс тууштай тэмцэх болно гэлээ. Харин нэмж хэриулт өгөхөөр зөвшөөрөл авсан Хүрэлсүх сайд Л.Гүндалай гишүүнтэй өмнө нь би дөрвөн жил хэрэлдсэн. Одоо хэрэлдэхгүй байя гэтэл янз бүрийн юм яриад байх юм. Энэ танхимд номхон зогсч байгаад шанаадуулах хүн байхгүй л байх. Зодолдвол зодолдож, үзвэл адилхан л үзнэ шүү. Бодолтойхон л яриарай. Таныг яах нь вэ гээд би соёлтой л хараад суугаад байна. Аав нь орж ирээд загнаж байгаа юм уу. Чи азарга юм уу, эсвэл загалмайлсан эцэг юм уу? гэж гудамжинд явж байгаа аятай давшлав. Дараа нь тайвшрав бололтой Миний хөгшин бодолцох хэрэгтэй. Битгий хүн загнаж бай. Энд ч сууж байгаа дарга луу дайраад, тэнд ч хэвтэж байгаа сайд руу дэйраад байх юм. Та нарын л сонгож тавьсан Ерөнхий сайд чинь шүү дээ. Загнамаар байгаа бол дэргэдээ суугаа хоёр сайддаа хэлээч гэж зөвлөлөө. Байдал хурцадсан тул УИХ-ын даргаас Та бүхэн ямар ч хурц зсуудлаар ярьж болно. Гэхдээ тайван байх хэрэгтэй гэж байлаа. Ингээд дараагийн гишүүнд асуултаа асууна уу гэж хүссэнээр хуралдаан хуучнаараа үргэлжилсэн.

40 МЯНГАН ОРОН СУУЦ ХӨТӨЛБӨР ХӨДӨӨ ОРОН НУТАГТ
Эх орон-Ардчилал эвсэл сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө дэвшүүлж Засгийн газрын уйл ажиллагааны үндсэн чиглэлд тусгагдсан 40 мянган орон сууцны 10 хувь нь хөдөө орон нутагт сүндэрлэн босох гэнэ. Энэ нь нэг аймагт дор хаяж 200 өрхийн орон сууцтай болно гэсэн үг. Ингэхдээ өмнө нь баригдсан барилгуудыг нэгдсэн эрчим хүчний сүлжээнд холбох асуудлыг цуг хийгээд явах аж. Өдгөө бэлэн мөнгөтэй нь л байр, орон сууц авдаг бол гэр бүлүүдэд үл хөдлөх хөрөнгөөр барьцаалсан зээл олгох хөтөлбөрийг мэн хэрэгжүүлэх аж. Үүнд орон сууцныхаа зохих урьдчилгааг төлөөд 20-30 жилийн дотор хугацаанд нийт төлбөрөө төлөх боломжуудыг судлах юм байна.

ТЭТГЭВРИЙН ЗӨРҮҮГ ТООЦООЛНО
Үнийн өсөлттэй уялдуулан цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй гэсэн шаардлагыг гишүүд тавьж буй. Өмнөх Засгийн газар тэтгэврийг дунджаар хоёр дахин нэмсэн гэж үзэж байгаа юм байна. Өдгөө ч бага хувь хэмжээгээр тогтоогдсон тэтгэврийн зөрүүг арилгахын тулд тэтгэвэр авагч бүрийн хувийн хэргүүдтэй танилцаж судалгаа хийх аж. Мэн эрүүл мэндийн салбарт ажиллагчдын хөдөлмөрийн үнэлэмжийг сайжруулахын тулд стандартыг боловсруулах шаардлагатай байгаа юм. Төрийн сангийн зээлийн санхүүжилтийг сайжруулахад ч мэн л судалгаа хэрэгтэй. Ер нь олон л асуудал дээр судалгаа хийж, боловсруулах шаардлага байгаа юм гэнэ.

ОНЦГОЙ АЛБАН ТАТВАРЫГ НЭМНЭ
Ийнхүү нэмснээр төсөвт 10 тэрбум төгрөг нэмж орж ирэх боломжтой аж. Тиймээс архи, тамхи гэх мэт онцгой | бүтээгдэхүүнүүдийн татвар хоёр дахин хүртэл нэмэгдэх нь. Түүнээс гадна өмнө нь онцгой татваргүй байсан дотоодын шар айрганд имфортын шар айрагны ижил татвар оногдуулах аж. 1998 онд дотооддоо тэр бүр шар айраг үйлдвэрлэдэггүй байсан учир онцгой татвар ногдуулаагүй байсан аж. Онцгой албан татварын дийлэнхийг 2-3 том компани бүрдүүлдэг. Харин энэ удаад татварт баригддаггүй, тэгсэн мөртлөө хямдхан, чанар муутай хор үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүдийн татвараас зугтах, нуугдах оролдпогыгзогсоох талаар дорвитой арга хэмжээ авна гэнэ.

Н.АЛТАНХУЯГ ХАМААГҮЙ ХАССАН ЮМ БАЙХГҮЙ
ОХУ-д төлсөн их өрийн зээл эдүгээгийн Засгийн газарт тээг болж байгаа талаар өмнө нь зарим гишүүн өгүүлж байсан. Энэ онд л гэхэд Айвонхоу майнз компанид 30 сая ам.долларын зээлийг Монголын Засгийн газар төлөх ёстой. Мэн ОХУ-д төлөх урсгал өрийг бүтээгдэхүүнээр төлж болох эсэх тухай асуудлыг судлаж байгаа аж. Ирэх жилийн төсөвт Дулааны үр ашгийн төсөл гэх мэт эрчим хүчний салбараас долоон тэрбум төгрөгийг хассан байна гэсэн шүүмжлэлийг гишүүн Ц.Цэнгэл гаргав. Харин Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Хамаа намаагүй хассан юм байхгүй гээд байгууллагууд төсөл хэрэгжүүлэхдээ Монголын талаас гаргах хөрөнгийн тодорхой хувийн байгууллагаасаа гаргах боломж байна уу гэдгийг судлах, төсөл хэрэгжүүлснээр яг ямар үр дүнд хүрэх вэ гэдгээ тооцоолж нотол гэсэн шаардлагыг тавьж байгаа гэж байв.
(өдрийн сонин 2004.11.12 279)

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments

Л.Гүндалай итгэлийн мөнгө өгөхийг шаардаж, У.Хүрэлсүх үзэлцье гэв

Гишүүд өмнөх өдрүүдэд байнгын хороон дээр ярьж, асууж байсан зүйлээ бас л давтаж холбогдох сайд нар нь нөгөө л тайлбараа хийлээ.Үндсэн чиглэл мөрийн хө-төлбөрийн хуулсан байна, тоотой тооцоотой болгоё, төсвийн байгууллагын бүтцийг цомхон болгоход ажилгүй болох хүмүүсийг яах вэ, цалин тэтгэврийг нэмэх үү, тэтгэврийн зөрүүгяаж тэгшитгэх гэж байна, 40 мянган айлын орон сууц, архи пивомы онцгой албан татвар, ирэх онуудад ямар байгууллагуудыг хувьчлах юм бэ гээд байнгын хороогоор яригдсан асуудлыг асуусаар байв. Гишүүн Ж.Наранцацралт харин Төсвийг хэлэлцэх явцад он оны үндсэн чиглэлийг ярилцах боломж бий. Хайран цагаа алдаж нэг л зүйлээ үндсэн чиглэл, мөрийн хөтөлбөр, төсөв батлахдаа ярьж байхаар нэгтгэж боловсронгуй болгох цаг нь болжээ. Энэ гурван баримт бичгийг боловсронгуй болгох талаар Сангийн яам ямар бодлого барьж байна гэж зүйтэй асуулт асуусан. Түүний саналтай нэг байгаагаа Сангийн сайд Н.Алтанхуяг хэлээд Бид хэлэлцэх эсэхийг нь шийдэх гэж энд цугларсан. Одоо санал хураачихаад дараа нь ярилцаж болмоор. Гэхдээ бид хуулийн дагуу л хэлэлцэж байна гэж хариуллаа.
Л.Гүндалай гишүүн хүүхдийн итгэлийн мөнгө олгуулах талаар ярьсан нь олон удаа сонссон асуулт, хариултад залхаад хоорондоо маазарч байсан танхимын уур амьсгалыг эвдэж орхив. Гишүүн Монголын ирээдүй болсон хүүхдийн асуудлыг ярихын оронд хаа хамаагүи зүйл ярьж байна. 560 мянган хүүхдэд сар бүр 3000 төгрөг олгохыг зарим гишүүд эсэргүүцэж байх юм. Өнөөдөр Монгол Улсын хагас сая иргэн нэн ядуу, 800 гаруй мянга нь ядуу амьдарч байна. Түүний тал нь хүүхэд гээд боддоо. Эдгээр хүүхдийн 67 мянга нь амьдрахын тулд ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа бө-гөөд 9-12 насныхан ажил эрх-лэх болжээ. Энэ хүүхдүүдэд мөнгө олгох талаар яримаар байна. Үүнийг ярихгүй гишүүн, сайд, Ерөнхий сайдтай бай-мааргүй байна. Хөдөлмөрийн насанд хүрснииг нь орхие гэхэд тэр гэм зэмгүй хүүхдүүдийг бодмоор байна. Өнөөдөр 0-5 насны нийт хүүхдийн 12 хувь нь тураалтай байна. Тураалтай гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Хүүхдээ боддоггүй, хүүхдийнхээ төлөө санаа зовдоггүй хүн байхгүй байлтай. Бид энд ингэж худлаа ярьж байхад тэнд хүүхэд өлсч байна. Энэ бүх мэдээ баримтыг би Статистикийн газраас хэдхэн хоногийн өмнө авсан юм. Үндсэн чиглэл гэж худлаа ярихаа болиоч. Тэгж байгаад л батлагддаг. Батлагдсан зүйл нь хэрэгжихгүй шал өөр зүйл болдог шүү дээ. Тэгээд хэн хариуцлага тооцож байсан юм бэ. Хүүхдийн мөнгө өгөхгүй гээд байх юм. Эсэргүүцэж байгааг нь хүүхдийн ирээдүйн хулгайч гэж хэлье хэмээн ихэд бухимдангуй ярилаа. Түүнийг асуултаа асуухыг УИХ-ын даргаас анхааруулахад Г.Занданшатар, Д.Одхүү нарын гишүүд олон долоон юм ярихаар асуултаа асуу гэж загнаж харагдсан. Тэрээр хэлэх үгийг нь таслахгүй байхыг хүсээд Энэ хүүхдүүдэд яагаад мөнгө өгөхийг эсэргүүцээд байгаа юм бэ? Төсөвт мөнгө байгаа гэдгийг би мэдэж байна. Өнөөдөр Төрийн ордныг хүндэтгэлийн цогцолбор болгоё гээд 5.6 тэрбум төгрөг төсөвлөөд сууж байна шүү дээ. Би Чингис хааны ойг тэмдэглэхииг эсэргүүцэхгүй. Харин Төрийн ордноо өөрчилж, тамга энэ тэрд мөнгө үрэх хэрэггүй гэж хэлэх байна. Ерөнхийлөгчөөс өнөөдөр хориг тавьснаар энэ асуудлыг буцаалаа. Тансаг хэрэглээгээ танах хэрэгтэй. Дээр нь Скайтел, Мобиком байж байхад Төрийн холбоонд мөнгө зарах хэрэггүй санагдаж байна. Засгийн газраас мөнгө ольё гэвэл олно шүү дээ. Бонд гаргаад ОХУ-д өр төлсөн биз дээ. Яагаад бонд гаргаж болохгүй гэж. Яагаад Засгийн газарт нөөц байхгүй гээд байгаа юм бэ гэж асуув. Энэ үеэр Д.Одхүү гишүүн түүндярих ярихгүй юм ярилаа, хулгайч гэж бусдыг дором-жиллоо гэж хэлсэн бөгөөд танхимд байсан зарим гишүүд нь түүнийг дэмжиж, зарим нь үйл явц яаж өрнөхийг сонирхон ажиж байлаа. Удалгүй Д.Одхүү гишүүн хуралдааны орхиж гарснаар Л.Гүндалай гишүүн асуултаа үргэлжлүүлэв. Тэрээр Манай улс коррупцийн индекс (Тухайн улс хээл хахуульд хэр автсаныг судалгаагаар гар-гадаг)-ээр яагаад хойшлов. Өмнө нь гарсан судалгаагаар 45 дугаар байрт явж байсан улс яагаад 83 дугаар байрт орж хоёр дахин хойшлох болов. Хээл хахуультай тэмцэх талаар яагаад үндсэн чиглэлд тус-гагдаагүй байгаа юм бэ. Өнөөдөр эвслийн гэдэг нэрийн дор Засгийн газар нь хяналтгүй, УИХ нь сөрөг хүчингүй, хэвлэл мэдээлэл нь хяналттай болчихоод байна.
Гэтэл үүнтэй тэмцэх талаар ярихгүй байх юм. Төр засгийн удирдлага нь ноцтой зүйлд холбогдсоныг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлж байхад яагаад үүнийг шалгаж, ярихгүй байгаа юм бэ. Манайдаа нэр хүндтэй өдөр тутмын Өдрийн сонин-ы өнөөдрийн дугаарт энэ талаар баримт нотолгоотой зүйл нийтлэгдсэн байна гэхэд УИХ-ын дарга Өдрийн сонин-д гүжирдлэг гарсан байна лээ. Бид шалгуулах болно гээд бусдыгаа хүндэтгэх хэрэгтэйг түүнд зөвлөв. Гишүүний тавьсан асуултад Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Бонд гаргаж болохгүй юм байхгүй. Гэхдээ мөнгөндөө болоогүй юм. Хоёр тал ярьж байгаад гол нь ядуу өрхүүдэд дэмжлэг үзүүлэхээр сар бүр 3000 төгрөг олгохоор болсон. Тэгээд бонд гаргалгүй, төсвийн боломжоор үүнийг зохицуулах болсон юм. Бондын хувьд жилийн хүүтэй, тодорхой хугацааны дараа үндсэн зээлийг төлөх болдог хэцүү эд. ОХУ-ын өрийг төлөхдөө 50 саяыг Засгийн газраас, улд-сэнийг нь бонд гаргаж төлсөн. Одоо үндсэн мөнгийг төлөх хугацаа болж байгаа. Өрийн данс болгоно гэвэп болох юм. Нөөц бий гэвэл бий. Хүүхдийн төлөө санаа зовдоггүй хүн энэ танхимд байхгүй байх. Миний хувьд хүүхдэд мөнгө олгох асуудлыг хоёр гараа өргөж дэмждэг. Гэхдээ яаж, ямар замаар өгөх вэ гэдэг нь гол асуудал гэж тайлбарлав. Коррупцийн индексийн талаар одоохондоо Засгийн тазарт мэдээлэл ирээгүй байгаа гэж С.Баярцогт сайд хэлээд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, үндсэн чиглэлд авилгал, хээл хахуультай тэмцэх заалт орсон байгаа. Үүнтэй Засгийн газар эрс тууштай тэмцэх болно гэлээ. Харин нэмж хэриулт өгөхөөр зөвшөөрөл авсан Хүрэлсүх сайд Л.Гүндалай гишүүнтэй өмнө нь би дөрвөн жил хэрэлдсэн. Одоо хэрэлдэхгүй байя гэтэл янз бүрийн юм яриад байх юм. Энэ танхимд номхон зогсч байгаад шанаадуулах хүн байхгүй л байх. Зодолдвол зодолдож, үзвэл адилхан л үзнэ шүү. Бодолтойхон л яриарай. Таныг яах нь вэ гээд би соёлтой л хараад суугаад байна. Аав нь орж ирээд загнаж байгаа юм уу. Чи азарга юм уу, эсвэл загалмайлсан эцэг юм уу? гэж гудамжинд явж байгаа аятай давшлав. Дараа нь тайвшрав бололтой Миний хөгшин бодолцох хэрэгтэй. Битгий хүн загнаж бай. Энд ч сууж байгаа дарга луу дайраад, тэнд ч хэвтэж байгаа сайд руу дэйраад байх юм. Та нарын л сонгож тавьсан Ерөнхий сайд чинь шүү дээ. Загнамаар байгаа бол дэргэдээ суугаа хоёр сайддаа хэлээч гэж зөвлөлөө. Байдал хурцадсан тул УИХ-ын даргаас Та бүхэн ямар ч хурц зсуудлаар ярьж болно. Гэхдээ тайван байх хэрэгтэй гэж байлаа. Ингээд дараагийн гишүүнд асуултаа асууна уу гэж хүссэнээр хуралдаан хуучнаараа үргэлжилсэн.

40 МЯНГАН ОРОН СУУЦ ХӨТӨЛБӨР ХӨДӨӨ ОРОН НУТАГТ
Эх орон-Ардчилал эвсэл сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө дэвшүүлж Засгийн газрын уйл ажиллагааны үндсэн чиглэлд тусгагдсан 40 мянган орон сууцны 10 хувь нь хөдөө орон нутагт сүндэрлэн босох гэнэ. Энэ нь нэг аймагт дор хаяж 200 өрхийн орон сууцтай болно гэсэн үг. Ингэхдээ өмнө нь баригдсан барилгуудыг нэгдсэн эрчим хүчний сүлжээнд холбох асуудлыг цуг хийгээд явах аж. Өдгөө бэлэн мөнгөтэй нь л байр, орон сууц авдаг бол гэр бүлүүдэд үл хөдлөх хөрөнгөөр барьцаалсан зээл олгох хөтөлбөрийг мэн хэрэгжүүлэх аж. Үүнд орон сууцныхаа зохих урьдчилгааг төлөөд 20-30 жилийн дотор хугацаанд нийт төлбөрөө төлөх боломжуудыг судлах юм байна.

ТЭТГЭВРИЙН ЗӨРҮҮГ ТООЦООЛНО
Үнийн өсөлттэй уялдуулан цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй гэсэн шаардлагыг гишүүд тавьж буй. Өмнөх Засгийн газар тэтгэврийг дунджаар хоёр дахин нэмсэн гэж үзэж байгаа юм байна. Өдгөө ч бага хувь хэмжээгээр тогтоогдсон тэтгэврийн зөрүүг арилгахын тулд тэтгэвэр авагч бүрийн хувийн хэргүүдтэй танилцаж судалгаа хийх аж. Мэн эрүүл мэндийн салбарт ажиллагчдын хөдөлмөрийн үнэлэмжийг сайжруулахын тулд стандартыг боловсруулах шаардлагатай байгаа юм. Төрийн сангийн зээлийн санхүүжилтийг сайжруулахад ч мэн л судалгаа хэрэгтэй. Ер нь олон л асуудал дээр судалгаа хийж, боловсруулах шаардлага байгаа юм гэнэ.

ОНЦГОЙ АЛБАН ТАТВАРЫГ НЭМНЭ
Ийнхүү нэмснээр төсөвт 10 тэрбум төгрөг нэмж орж ирэх боломжтой аж. Тиймээс архи, тамхи гэх мэт онцгой | бүтээгдэхүүнүүдийн татвар хоёр дахин хүртэл нэмэгдэх нь. Түүнээс гадна өмнө нь онцгой татваргүй байсан дотоодын шар айрганд имфортын шар айрагны ижил татвар оногдуулах аж. 1998 онд дотооддоо тэр бүр шар айраг үйлдвэрлэдэггүй байсан учир онцгой татвар ногдуулаагүй байсан аж. Онцгой албан татварын дийлэнхийг 2-3 том компани бүрдүүлдэг. Харин энэ удаад татварт баригддаггүй, тэгсэн мөртлөө хямдхан, чанар муутай хор үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүдийн татвараас зугтах, нуугдах оролдпогыгзогсоох талаар дорвитой арга хэмжээ авна гэнэ.

Н.АЛТАНХУЯГ ХАМААГҮЙ ХАССАН ЮМ БАЙХГҮЙ
ОХУ-д төлсөн их өрийн зээл эдүгээгийн Засгийн газарт тээг болж байгаа талаар өмнө нь зарим гишүүн өгүүлж байсан. Энэ онд л гэхэд Айвонхоу майнз компанид 30 сая ам.долларын зээлийг Монголын Засгийн газар төлөх ёстой. Мэн ОХУ-д төлөх урсгал өрийг бүтээгдэхүүнээр төлж болох эсэх тухай асуудлыг судлаж байгаа аж. Ирэх жилийн төсөвт Дулааны үр ашгийн төсөл гэх мэт эрчим хүчний салбараас долоон тэрбум төгрөгийг хассан байна гэсэн шүүмжлэлийг гишүүн Ц.Цэнгэл гаргав. Харин Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Хамаа намаагүй хассан юм байхгүй гээд байгууллагууд төсөл хэрэгжүүлэхдээ Монголын талаас гаргах хөрөнгийн тодорхой хувийн байгууллагаасаа гаргах боломж байна уу гэдгийг судлах, төсөл хэрэгжүүлснээр яг ямар үр дүнд хүрэх вэ гэдгээ тооцоолж нотол гэсэн шаардлагыг тавьж байгаа гэж байв.
(өдрийн сонин 2004.11.12 279)

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments

Л.Гүндалай итгэлийн мөнгө өгөхийг шаардаж, У.Хүрэлсүх үзэлцье гэв

Гишүүд өмнөх өдрүүдэд байнгын хороон дээр ярьж, асууж байсан зүйлээ бас л давтаж холбогдох сайд нар нь нөгөө л тайлбараа хийлээ.Үндсэн чиглэл мөрийн хө-төлбөрийн хуулсан байна, тоотой тооцоотой болгоё, төсвийн байгууллагын бүтцийг цомхон болгоход ажилгүй болох хүмүүсийг яах вэ, цалин тэтгэврийг нэмэх үү, тэтгэврийн зөрүүгяаж тэгшитгэх гэж байна, 40 мянган айлын орон сууц, архи пивомы онцгой албан татвар, ирэх онуудад ямар байгууллагуудыг хувьчлах юм бэ гээд байнгын хороогоор яригдсан асуудлыг асуусаар байв. Гишүүн Ж.Наранцацралт харин Төсвийг хэлэлцэх явцад он оны үндсэн чиглэлийг ярилцах боломж бий. Хайран цагаа алдаж нэг л зүйлээ үндсэн чиглэл, мөрийн хөтөлбөр, төсөв батлахдаа ярьж байхаар нэгтгэж боловсронгуй болгох цаг нь болжээ. Энэ гурван баримт бичгийг боловсронгуй болгох талаар Сангийн яам ямар бодлого барьж байна гэж зүйтэй асуулт асуусан. Түүний саналтай нэг байгаагаа Сангийн сайд Н.Алтанхуяг хэлээд Бид хэлэлцэх эсэхийг нь шийдэх гэж энд цугларсан. Одоо санал хураачихаад дараа нь ярилцаж болмоор. Гэхдээ бид хуулийн дагуу л хэлэлцэж байна гэж хариуллаа.
Л.Гүндалай гишүүн хүүхдийн итгэлийн мөнгө олгуулах талаар ярьсан нь олон удаа сонссон асуулт, хариултад залхаад хоорондоо маазарч байсан танхимын уур амьсгалыг эвдэж орхив. Гишүүн Монголын ирээдүй болсон хүүхдийн асуудлыг ярихын оронд хаа хамаагүи зүйл ярьж байна. 560 мянган хүүхдэд сар бүр 3000 төгрөг олгохыг зарим гишүүд эсэргүүцэж байх юм. Өнөөдөр Монгол Улсын хагас сая иргэн нэн ядуу, 800 гаруй мянга нь ядуу амьдарч байна. Түүний тал нь хүүхэд гээд боддоо. Эдгээр хүүхдийн 67 мянга нь амьдрахын тулд ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа бө-гөөд 9-12 насныхан ажил эрх-лэх болжээ. Энэ хүүхдүүдэд мөнгө олгох талаар яримаар байна. Үүнийг ярихгүй гишүүн, сайд, Ерөнхий сайдтай бай-мааргүй байна. Хөдөлмөрийн насанд хүрснииг нь орхие гэхэд тэр гэм зэмгүй хүүхдүүдийг бодмоор байна. Өнөөдөр 0-5 насны нийт хүүхдийн 12 хувь нь тураалтай байна. Тураалтай гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Хүүхдээ боддоггүй, хүүхдийнхээ төлөө санаа зовдоггүй хүн байхгүй байлтай. Бид энд ингэж худлаа ярьж байхад тэнд хүүхэд өлсч байна. Энэ бүх мэдээ баримтыг би Статистикийн газраас хэдхэн хоногийн өмнө авсан юм. Үндсэн чиглэл гэж худлаа ярихаа болиоч. Тэгж байгаад л батлагддаг. Батлагдсан зүйл нь хэрэгжихгүй шал өөр зүйл болдог шүү дээ. Тэгээд хэн хариуцлага тооцож байсан юм бэ. Хүүхдийн мөнгө өгөхгүй гээд байх юм. Эсэргүүцэж байгааг нь хүүхдийн ирээдүйн хулгайч гэж хэлье хэмээн ихэд бухимдангуй ярилаа. Түүнийг асуултаа асуухыг УИХ-ын даргаас анхааруулахад Г.Занданшатар, Д.Одхүү нарын гишүүд олон долоон юм ярихаар асуултаа асуу гэж загнаж харагдсан. Тэрээр хэлэх үгийг нь таслахгүй байхыг хүсээд Энэ хүүхдүүдэд яагаад мөнгө өгөхийг эсэргүүцээд байгаа юм бэ? Төсөвт мөнгө байгаа гэдгийг би мэдэж байна. Өнөөдөр Төрийн ордныг хүндэтгэлийн цогцолбор болгоё гээд 5.6 тэрбум төгрөг төсөвлөөд сууж байна шүү дээ. Би Чингис хааны ойг тэмдэглэхииг эсэргүүцэхгүй. Харин Төрийн ордноо өөрчилж, тамга энэ тэрд мөнгө үрэх хэрэггүй гэж хэлэх байна. Ерөнхийлөгчөөс өнөөдөр хориг тавьснаар энэ асуудлыг буцаалаа. Тансаг хэрэглээгээ танах хэрэгтэй. Дээр нь Скайтел, Мобиком байж байхад Төрийн холбоонд мөнгө зарах хэрэггүй санагдаж байна. Засгийн газраас мөнгө ольё гэвэл олно шүү дээ. Бонд гаргаад ОХУ-д өр төлсөн биз дээ. Яагаад бонд гаргаж болохгүй гэж. Яагаад Засгийн газарт нөөц байхгүй гээд байгаа юм бэ гэж асуув. Энэ үеэр Д.Одхүү гишүүн түүндярих ярихгүй юм ярилаа, хулгайч гэж бусдыг дором-жиллоо гэж хэлсэн бөгөөд танхимд байсан зарим гишүүд нь түүнийг дэмжиж, зарим нь үйл явц яаж өрнөхийг сонирхон ажиж байлаа. Удалгүй Д.Одхүү гишүүн хуралдааны орхиж гарснаар Л.Гүндалай гишүүн асуултаа үргэлжлүүлэв. Тэрээр Манай улс коррупцийн индекс (Тухайн улс хээл хахуульд хэр автсаныг судалгаагаар гар-гадаг)-ээр яагаад хойшлов. Өмнө нь гарсан судалгаагаар 45 дугаар байрт явж байсан улс яагаад 83 дугаар байрт орж хоёр дахин хойшлох болов. Хээл хахуультай тэмцэх талаар яагаад үндсэн чиглэлд тус-гагдаагүй байгаа юм бэ. Өнөөдөр эвслийн гэдэг нэрийн дор Засгийн газар нь хяналтгүй, УИХ нь сөрөг хүчингүй, хэвлэл мэдээлэл нь хяналттай болчихоод байна.
Гэтэл үүнтэй тэмцэх талаар ярихгүй байх юм. Төр засгийн удирдлага нь ноцтой зүйлд холбогдсоныг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлж байхад яагаад үүнийг шалгаж, ярихгүй байгаа юм бэ. Манайдаа нэр хүндтэй өдөр тутмын Өдрийн сонин-ы өнөөдрийн дугаарт энэ талаар баримт нотолгоотой зүйл нийтлэгдсэн байна гэхэд УИХ-ын дарга Өдрийн сонин-д гүжирдлэг гарсан байна лээ. Бид шалгуулах болно гээд бусдыгаа хүндэтгэх хэрэгтэйг түүнд зөвлөв. Гишүүний тавьсан асуултад Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Бонд гаргаж болохгүй юм байхгүй. Гэхдээ мөнгөндөө болоогүй юм. Хоёр тал ярьж байгаад гол нь ядуу өрхүүдэд дэмжлэг үзүүлэхээр сар бүр 3000 төгрөг олгохоор болсон. Тэгээд бонд гаргалгүй, төсвийн боломжоор үүнийг зохицуулах болсон юм. Бондын хувьд жилийн хүүтэй, тодорхой хугацааны дараа үндсэн зээлийг төлөх болдог хэцүү эд. ОХУ-ын өрийг төлөхдөө 50 саяыг Засгийн газраас, улд-сэнийг нь бонд гаргаж төлсөн. Одоо үндсэн мөнгийг төлөх хугацаа болж байгаа. Өрийн данс болгоно гэвэп болох юм. Нөөц бий гэвэл бий. Хүүхдийн төлөө санаа зовдоггүй хүн энэ танхимд байхгүй байх. Миний хувьд хүүхдэд мөнгө олгох асуудлыг хоёр гараа өргөж дэмждэг. Гэхдээ яаж, ямар замаар өгөх вэ гэдэг нь гол асуудал гэж тайлбарлав. Коррупцийн индексийн талаар одоохондоо Засгийн тазарт мэдээлэл ирээгүй байгаа гэж С.Баярцогт сайд хэлээд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, үндсэн чиглэлд авилгал, хээл хахуультай тэмцэх заалт орсон байгаа. Үүнтэй Засгийн газар эрс тууштай тэмцэх болно гэлээ. Харин нэмж хэриулт өгөхөөр зөвшөөрөл авсан Хүрэлсүх сайд Л.Гүндалай гишүүнтэй өмнө нь би дөрвөн жил хэрэлдсэн. Одоо хэрэлдэхгүй байя гэтэл янз бүрийн юм яриад байх юм. Энэ танхимд номхон зогсч байгаад шанаадуулах хүн байхгүй л байх. Зодолдвол зодолдож, үзвэл адилхан л үзнэ шүү. Бодолтойхон л яриарай. Таныг яах нь вэ гээд би соёлтой л хараад суугаад байна. Аав нь орж ирээд загнаж байгаа юм уу. Чи азарга юм уу, эсвэл загалмайлсан эцэг юм уу? гэж гудамжинд явж байгаа аятай давшлав. Дараа нь тайвшрав бололтой Миний хөгшин бодолцох хэрэгтэй. Битгий хүн загнаж бай. Энд ч сууж байгаа дарга луу дайраад, тэнд ч хэвтэж байгаа сайд руу дэйраад байх юм. Та нарын л сонгож тавьсан Ерөнхий сайд чинь шүү дээ. Загнамаар байгаа бол дэргэдээ суугаа хоёр сайддаа хэлээч гэж зөвлөлөө. Байдал хурцадсан тул УИХ-ын даргаас Та бүхэн ямар ч хурц зсуудлаар ярьж болно. Гэхдээ тайван байх хэрэгтэй гэж байлаа. Ингээд дараагийн гишүүнд асуултаа асууна уу гэж хүссэнээр хуралдаан хуучнаараа үргэлжилсэн.

40 МЯНГАН ОРОН СУУЦ ХӨТӨЛБӨР ХӨДӨӨ ОРОН НУТАГТ
Эх орон-Ардчилал эвсэл сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө дэвшүүлж Засгийн газрын уйл ажиллагааны үндсэн чиглэлд тусгагдсан 40 мянган орон сууцны 10 хувь нь хөдөө орон нутагт сүндэрлэн босох гэнэ. Энэ нь нэг аймагт дор хаяж 200 өрхийн орон сууцтай болно гэсэн үг. Ингэхдээ өмнө нь баригдсан барилгуудыг нэгдсэн эрчим хүчний сүлжээнд холбох асуудлыг цуг хийгээд явах аж. Өдгөө бэлэн мөнгөтэй нь л байр, орон сууц авдаг бол гэр бүлүүдэд үл хөдлөх хөрөнгөөр барьцаалсан зээл олгох хөтөлбөрийг мэн хэрэгжүүлэх аж. Үүнд орон сууцныхаа зохих урьдчилгааг төлөөд 20-30 жилийн дотор хугацаанд нийт төлбөрөө төлөх боломжуудыг судлах юм байна.

ТЭТГЭВРИЙН ЗӨРҮҮГ ТООЦООЛНО
Үнийн өсөлттэй уялдуулан цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй гэсэн шаардлагыг гишүүд тавьж буй. Өмнөх Засгийн газар тэтгэврийг дунджаар хоёр дахин нэмсэн гэж үзэж байгаа юм байна. Өдгөө ч бага хувь хэмжээгээр тогтоогдсон тэтгэврийн зөрүүг арилгахын тулд тэтгэвэр авагч бүрийн хувийн хэргүүдтэй танилцаж судалгаа хийх аж. Мэн эрүүл мэндийн салбарт ажиллагчдын хөдөлмөрийн үнэлэмжийг сайжруулахын тулд стандартыг боловсруулах шаардлагатай байгаа юм. Төрийн сангийн зээлийн санхүүжилтийг сайжруулахад ч мэн л судалгаа хэрэгтэй. Ер нь олон л асуудал дээр судалгаа хийж, боловсруулах шаардлага байгаа юм гэнэ.

ОНЦГОЙ АЛБАН ТАТВАРЫГ НЭМНЭ
Ийнхүү нэмснээр төсөвт 10 тэрбум төгрөг нэмж орж ирэх боломжтой аж. Тиймээс архи, тамхи гэх мэт онцгой | бүтээгдэхүүнүүдийн татвар хоёр дахин хүртэл нэмэгдэх нь. Түүнээс гадна өмнө нь онцгой татваргүй байсан дотоодын шар айрганд имфортын шар айрагны ижил татвар оногдуулах аж. 1998 онд дотооддоо тэр бүр шар айраг үйлдвэрлэдэггүй байсан учир онцгой татвар ногдуулаагүй байсан аж. Онцгой албан татварын дийлэнхийг 2-3 том компани бүрдүүлдэг. Харин энэ удаад татварт баригддаггүй, тэгсэн мөртлөө хямдхан, чанар муутай хор үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүдийн татвараас зугтах, нуугдах оролдпогыгзогсоох талаар дорвитой арга хэмжээ авна гэнэ.

Н.АЛТАНХУЯГ ХАМААГҮЙ ХАССАН ЮМ БАЙХГҮЙ
ОХУ-д төлсөн их өрийн зээл эдүгээгийн Засгийн газарт тээг болж байгаа талаар өмнө нь зарим гишүүн өгүүлж байсан. Энэ онд л гэхэд Айвонхоу майнз компанид 30 сая ам.долларын зээлийг Монголын Засгийн газар төлөх ёстой. Мэн ОХУ-д төлөх урсгал өрийг бүтээгдэхүүнээр төлж болох эсэх тухай асуудлыг судлаж байгаа аж. Ирэх жилийн төсөвт Дулааны үр ашгийн төсөл гэх мэт эрчим хүчний салбараас долоон тэрбум төгрөгийг хассан байна гэсэн шүүмжлэлийг гишүүн Ц.Цэнгэл гаргав. Харин Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Хамаа намаагүй хассан юм байхгүй гээд байгууллагууд төсөл хэрэгжүүлэхдээ Монголын талаас гаргах хөрөнгийн тодорхой хувийн байгууллагаасаа гаргах боломж байна уу гэдгийг судлах, төсөл хэрэгжүүлснээр яг ямар үр дүнд хүрэх вэ гэдгээ тооцоолж нотол гэсэн шаардлагыг тавьж байгаа гэж байв.
(өдрийн сонин 2004.11.12 279)

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments

Л.Гүндалай итгэлийн мөнгө өгөхийг шаардаж, У.Хүрэлсүх үзэлцье гэв

Гишүүд өмнөх өдрүүдэд байнгын хороон дээр ярьж, асууж байсан зүйлээ бас л давтаж холбогдох сайд нар нь нөгөө л тайлбараа хийлээ.Үндсэн чиглэл мөрийн хө-төлбөрийн хуулсан байна, тоотой тооцоотой болгоё, төсвийн байгууллагын бүтцийг цомхон болгоход ажилгүй болох хүмүүсийг яах вэ, цалин тэтгэврийг нэмэх үү, тэтгэврийн зөрүүгяаж тэгшитгэх гэж байна, 40 мянган айлын орон сууц, архи пивомы онцгой албан татвар, ирэх онуудад ямар байгууллагуудыг хувьчлах юм бэ гээд байнгын хороогоор яригдсан асуудлыг асуусаар байв. Гишүүн Ж.Наранцацралт харин Төсвийг хэлэлцэх явцад он оны үндсэн чиглэлийг ярилцах боломж бий. Хайран цагаа алдаж нэг л зүйлээ үндсэн чиглэл, мөрийн хөтөлбөр, төсөв батлахдаа ярьж байхаар нэгтгэж боловсронгуй болгох цаг нь болжээ. Энэ гурван баримт бичгийг боловсронгуй болгох талаар Сангийн яам ямар бодлого барьж байна гэж зүйтэй асуулт асуусан. Түүний саналтай нэг байгаагаа Сангийн сайд Н.Алтанхуяг хэлээд Бид хэлэлцэх эсэхийг нь шийдэх гэж энд цугларсан. Одоо санал хураачихаад дараа нь ярилцаж болмоор. Гэхдээ бид хуулийн дагуу л хэлэлцэж байна гэж хариуллаа.
Л.Гүндалай гишүүн хүүхдийн итгэлийн мөнгө олгуулах талаар ярьсан нь олон удаа сонссон асуулт, хариултад залхаад хоорондоо маазарч байсан танхимын уур амьсгалыг эвдэж орхив. Гишүүн Монголын ирээдүй болсон хүүхдийн асуудлыг ярихын оронд хаа хамаагүи зүйл ярьж байна. 560 мянган хүүхдэд сар бүр 3000 төгрөг олгохыг зарим гишүүд эсэргүүцэж байх юм. Өнөөдөр Монгол Улсын хагас сая иргэн нэн ядуу, 800 гаруй мянга нь ядуу амьдарч байна. Түүний тал нь хүүхэд гээд боддоо. Эдгээр хүүхдийн 67 мянга нь амьдрахын тулд ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа бө-гөөд 9-12 насныхан ажил эрх-лэх болжээ. Энэ хүүхдүүдэд мөнгө олгох талаар яримаар байна. Үүнийг ярихгүй гишүүн, сайд, Ерөнхий сайдтай бай-мааргүй байна. Хөдөлмөрийн насанд хүрснииг нь орхие гэхэд тэр гэм зэмгүй хүүхдүүдийг бодмоор байна. Өнөөдөр 0-5 насны нийт хүүхдийн 12 хувь нь тураалтай байна. Тураалтай гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Хүүхдээ боддоггүй, хүүхдийнхээ төлөө санаа зовдоггүй хүн байхгүй байлтай. Бид энд ингэж худлаа ярьж байхад тэнд хүүхэд өлсч байна. Энэ бүх мэдээ баримтыг би Статистикийн газраас хэдхэн хоногийн өмнө авсан юм. Үндсэн чиглэл гэж худлаа ярихаа болиоч. Тэгж байгаад л батлагддаг. Батлагдсан зүйл нь хэрэгжихгүй шал өөр зүйл болдог шүү дээ. Тэгээд хэн хариуцлага тооцож байсан юм бэ. Хүүхдийн мөнгө өгөхгүй гээд байх юм. Эсэргүүцэж байгааг нь хүүхдийн ирээдүйн хулгайч гэж хэлье хэмээн ихэд бухимдангуй ярилаа. Түүнийг асуултаа асуухыг УИХ-ын даргаас анхааруулахад Г.Занданшатар, Д.Одхүү нарын гишүүд олон долоон юм ярихаар асуултаа асуу гэж загнаж харагдсан. Тэрээр хэлэх үгийг нь таслахгүй байхыг хүсээд Энэ хүүхдүүдэд яагаад мөнгө өгөхийг эсэргүүцээд байгаа юм бэ? Төсөвт мөнгө байгаа гэдгийг би мэдэж байна. Өнөөдөр Төрийн ордныг хүндэтгэлийн цогцолбор болгоё гээд 5.6 тэрбум төгрөг төсөвлөөд сууж байна шүү дээ. Би Чингис хааны ойг тэмдэглэхииг эсэргүүцэхгүй. Харин Төрийн ордноо өөрчилж, тамга энэ тэрд мөнгө үрэх хэрэггүй гэж хэлэх байна. Ерөнхийлөгчөөс өнөөдөр хориг тавьснаар энэ асуудлыг буцаалаа. Тансаг хэрэглээгээ танах хэрэгтэй. Дээр нь Скайтел, Мобиком байж байхад Төрийн холбоонд мөнгө зарах хэрэггүй санагдаж байна. Засгийн газраас мөнгө ольё гэвэл олно шүү дээ. Бонд гаргаад ОХУ-д өр төлсөн биз дээ. Яагаад бонд гаргаж болохгүй гэж. Яагаад Засгийн газарт нөөц байхгүй гээд байгаа юм бэ гэж асуув. Энэ үеэр Д.Одхүү гишүүн түүндярих ярихгүй юм ярилаа, хулгайч гэж бусдыг дором-жиллоо гэж хэлсэн бөгөөд танхимд байсан зарим гишүүд нь түүнийг дэмжиж, зарим нь үйл явц яаж өрнөхийг сонирхон ажиж байлаа. Удалгүй Д.Одхүү гишүүн хуралдааны орхиж гарснаар Л.Гүндалай гишүүн асуултаа үргэлжлүүлэв. Тэрээр Манай улс коррупцийн индекс (Тухайн улс хээл хахуульд хэр автсаныг судалгаагаар гар-гадаг)-ээр яагаад хойшлов. Өмнө нь гарсан судалгаагаар 45 дугаар байрт явж байсан улс яагаад 83 дугаар байрт орж хоёр дахин хойшлох болов. Хээл хахуультай тэмцэх талаар яагаад үндсэн чиглэлд тус-гагдаагүй байгаа юм бэ. Өнөөдөр эвслийн гэдэг нэрийн дор Засгийн газар нь хяналтгүй, УИХ нь сөрөг хүчингүй, хэвлэл мэдээлэл нь хяналттай болчихоод байна.
Гэтэл үүнтэй тэмцэх талаар ярихгүй байх юм. Төр засгийн удирдлага нь ноцтой зүйлд холбогдсоныг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлж байхад яагаад үүнийг шалгаж, ярихгүй байгаа юм бэ. Манайдаа нэр хүндтэй өдөр тутмын Өдрийн сонин-ы өнөөдрийн дугаарт энэ талаар баримт нотолгоотой зүйл нийтлэгдсэн байна гэхэд УИХ-ын дарга Өдрийн сонин-д гүжирдлэг гарсан байна лээ. Бид шалгуулах болно гээд бусдыгаа хүндэтгэх хэрэгтэйг түүнд зөвлөв. Гишүүний тавьсан асуултад Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Бонд гаргаж болохгүй юм байхгүй. Гэхдээ мөнгөндөө болоогүй юм. Хоёр тал ярьж байгаад гол нь ядуу өрхүүдэд дэмжлэг үзүүлэхээр сар бүр 3000 төгрөг олгохоор болсон. Тэгээд бонд гаргалгүй, төсвийн боломжоор үүнийг зохицуулах болсон юм. Бондын хувьд жилийн хүүтэй, тодорхой хугацааны дараа үндсэн зээлийг төлөх болдог хэцүү эд. ОХУ-ын өрийг төлөхдөө 50 саяыг Засгийн газраас, улд-сэнийг нь бонд гаргаж төлсөн. Одоо үндсэн мөнгийг төлөх хугацаа болж байгаа. Өрийн данс болгоно гэвэп болох юм. Нөөц бий гэвэл бий. Хүүхдийн төлөө санаа зовдоггүй хүн энэ танхимд байхгүй байх. Миний хувьд хүүхдэд мөнгө олгох асуудлыг хоёр гараа өргөж дэмждэг. Гэхдээ яаж, ямар замаар өгөх вэ гэдэг нь гол асуудал гэж тайлбарлав. Коррупцийн индексийн талаар одоохондоо Засгийн тазарт мэдээлэл ирээгүй байгаа гэж С.Баярцогт сайд хэлээд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, үндсэн чиглэлд авилгал, хээл хахуультай тэмцэх заалт орсон байгаа. Үүнтэй Засгийн газар эрс тууштай тэмцэх болно гэлээ. Харин нэмж хэриулт өгөхөөр зөвшөөрөл авсан Хүрэлсүх сайд Л.Гүндалай гишүүнтэй өмнө нь би дөрвөн жил хэрэлдсэн. Одоо хэрэлдэхгүй байя гэтэл янз бүрийн юм яриад байх юм. Энэ танхимд номхон зогсч байгаад шанаадуулах хүн байхгүй л байх. Зодолдвол зодолдож, үзвэл адилхан л үзнэ шүү. Бодолтойхон л яриарай. Таныг яах нь вэ гээд би соёлтой л хараад суугаад байна. Аав нь орж ирээд загнаж байгаа юм уу. Чи азарга юм уу, эсвэл загалмайлсан эцэг юм уу? гэж гудамжинд явж байгаа аятай давшлав. Дараа нь тайвшрав бололтой Миний хөгшин бодолцох хэрэгтэй. Битгий хүн загнаж бай. Энд ч сууж байгаа дарга луу дайраад, тэнд ч хэвтэж байгаа сайд руу дэйраад байх юм. Та нарын л сонгож тавьсан Ерөнхий сайд чинь шүү дээ. Загнамаар байгаа бол дэргэдээ суугаа хоёр сайддаа хэлээч гэж зөвлөлөө. Байдал хурцадсан тул УИХ-ын даргаас Та бүхэн ямар ч хурц зсуудлаар ярьж болно. Гэхдээ тайван байх хэрэгтэй гэж байлаа. Ингээд дараагийн гишүүнд асуултаа асууна уу гэж хүссэнээр хуралдаан хуучнаараа үргэлжилсэн.

40 МЯНГАН ОРОН СУУЦ ХӨТӨЛБӨР ХӨДӨӨ ОРОН НУТАГТ
Эх орон-Ардчилал эвсэл сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө дэвшүүлж Засгийн газрын уйл ажиллагааны үндсэн чиглэлд тусгагдсан 40 мянган орон сууцны 10 хувь нь хөдөө орон нутагт сүндэрлэн босох гэнэ. Энэ нь нэг аймагт дор хаяж 200 өрхийн орон сууцтай болно гэсэн үг. Ингэхдээ өмнө нь баригдсан барилгуудыг нэгдсэн эрчим хүчний сүлжээнд холбох асуудлыг цуг хийгээд явах аж. Өдгөө бэлэн мөнгөтэй нь л байр, орон сууц авдаг бол гэр бүлүүдэд үл хөдлөх хөрөнгөөр барьцаалсан зээл олгох хөтөлбөрийг мэн хэрэгжүүлэх аж. Үүнд орон сууцныхаа зохих урьдчилгааг төлөөд 20-30 жилийн дотор хугацаанд нийт төлбөрөө төлөх боломжуудыг судлах юм байна.

ТЭТГЭВРИЙН ЗӨРҮҮГ ТООЦООЛНО
Үнийн өсөлттэй уялдуулан цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй гэсэн шаардлагыг гишүүд тавьж буй. Өмнөх Засгийн газар тэтгэврийг дунджаар хоёр дахин нэмсэн гэж үзэж байгаа юм байна. Өдгөө ч бага хувь хэмжээгээр тогтоогдсон тэтгэврийн зөрүүг арилгахын тулд тэтгэвэр авагч бүрийн хувийн хэргүүдтэй танилцаж судалгаа хийх аж. Мэн эрүүл мэндийн салбарт ажиллагчдын хөдөлмөрийн үнэлэмжийг сайжруулахын тулд стандартыг боловсруулах шаардлагатай байгаа юм. Төрийн сангийн зээлийн санхүүжилтийг сайжруулахад ч мэн л судалгаа хэрэгтэй. Ер нь олон л асуудал дээр судалгаа хийж, боловсруулах шаардлага байгаа юм гэнэ.

ОНЦГОЙ АЛБАН ТАТВАРЫГ НЭМНЭ
Ийнхүү нэмснээр төсөвт 10 тэрбум төгрөг нэмж орж ирэх боломжтой аж. Тиймээс архи, тамхи гэх мэт онцгой | бүтээгдэхүүнүүдийн татвар хоёр дахин хүртэл нэмэгдэх нь. Түүнээс гадна өмнө нь онцгой татваргүй байсан дотоодын шар айрганд имфортын шар айрагны ижил татвар оногдуулах аж. 1998 онд дотооддоо тэр бүр шар айраг үйлдвэрлэдэггүй байсан учир онцгой татвар ногдуулаагүй байсан аж. Онцгой албан татварын дийлэнхийг 2-3 том компани бүрдүүлдэг. Харин энэ удаад татварт баригддаггүй, тэгсэн мөртлөө хямдхан, чанар муутай хор үйлдвэрлэдэг үйлдвэрүүдийн татвараас зугтах, нуугдах оролдпогыгзогсоох талаар дорвитой арга хэмжээ авна гэнэ.

Н.АЛТАНХУЯГ ХАМААГҮЙ ХАССАН ЮМ БАЙХГҮЙ
ОХУ-д төлсөн их өрийн зээл эдүгээгийн Засгийн газарт тээг болж байгаа талаар өмнө нь зарим гишүүн өгүүлж байсан. Энэ онд л гэхэд Айвонхоу майнз компанид 30 сая ам.долларын зээлийг Монголын Засгийн газар төлөх ёстой. Мэн ОХУ-д төлөх урсгал өрийг бүтээгдэхүүнээр төлж болох эсэх тухай асуудлыг судлаж байгаа аж. Ирэх жилийн төсөвт Дулааны үр ашгийн төсөл гэх мэт эрчим хүчний салбараас долоон тэрбум төгрөгийг хассан байна гэсэн шүүмжлэлийг гишүүн Ц.Цэнгэл гаргав. Харин Сангийн сайд Н.Алтанхуяг Хамаа намаагүй хассан юм байхгүй гээд байгууллагууд төсөл хэрэгжүүлэхдээ Монголын талаас гаргах хөрөнгийн тодорхой хувийн байгууллагаасаа гаргах боломж байна уу гэдгийг судлах, төсөл хэрэгжүүлснээр яг ямар үр дүнд хүрэх вэ гэдгээ тооцоолж нотол гэсэн шаардлагыг тавьж байгаа гэж байв.
(өдрийн сонин 2004.11.12 279)

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments
Back to top button