Учир нь төрөлхийн биш эрхтэн нь хөлдөх аюултай гэнэ.
Гэтэл саяхан гэнэн итгэмтгий хүүхнүүдэд гашуун сургамж болохуйц нэгэн үйл явдал манайд болжээ. Солонгос хамар өндөрлөх, залуужуулах, үрчлээс арилгах үйлчилгээ бүхий коллаген гэх шидэт бэлдмэлийг авчирч сурталчилж. Тэд нэг бүрийг нь нэг сая 200 мянган төгрөгөөр монголчуудад тарьжээ.
Харамсалтай нь энэхүү уураг нь гурваас зургаахан сарын үйлчилгээтэй бөгөөд өндөрлөсен хамар аажмаар хуучин байдалдаа орох гэнэ. Коллагеныг арьсанд гарсан өөрчлөлт бага тохиолдолд хэрэглэдэг бэлдмэл юм. Уг бэлдмэл нь хэсэг газарт үйлчлэл үзүүлдэг бөгөөд инээмсэглэлийн шугам, нүд болон уруулын эргэн тойрны эдийн бага зэргийн үрчлээг дүүргэдэг. Мөн зарим сорвийг багасгахад хэрэглэдэг1970-аад онд АНУ-ын Зйп^огй-ийн Их сургуулийн эмч, биохимич нар арьс шилжүүлэн суулгах шинэ арга замыг эрэлхийлэн амьтны коллагенийг боловсруулж арьсны гэмтэж алдагдсан хэсгийг нөхөн сэргээхэд ашиглаж байсан аж. Уг бүтээгдэхүүнийг нүүрний арьсны ховил, үрчлээг дүүргэхэд хэрэглэсээр ирсэн.
Уруул зузааруулах, хамар өндөрлөх зорилгоор АПодегт буюу хүний жинхэнэ арьсыг ашигладаг юм. АНУ-ын Арьсны нөөцийн нийгэмлэгээс зөвшөөрөгдсөн бүтээгдэхүүн. Донорын арьсыг химийн аргаар дерм болон эпидермисийн эсүүдээс нь салгаж дахин ургахад шаардлагатай бүтцүүдийг гэмтээлгүй хуурайгаар хөлдөөж хадгалсан байдаг. Дархлалын үл зохицол байдаггүй, гэмтсэн эд эс агуулдаггүй учраас хэрэглэсний дараа элдэв харшил гаж нөлөө үзүүлэхгүй. Хүний биед суулгасан АИойегт нь хэсэг хугацааны дараа өөрийн эд эрхтэнээс ялгагдахааргүй болдог. Уг бүтээгдэхүүнтэй хамт донор цогцсонд халдварт өвчнүүдийн шинжилгээ хийсэн тухай болон өвчтөний түүх, үхлийн шалтгаан зэргийг тэмдэглэсэн мэдээлэл дагалддаг.
Гэмтсэн хучуур эдийг нөхөн сэргээх зорилгоор хэрэглэдэг энэхүү бүтээгдэхүүн нь гадуураа антибиотикоор бүрхэгдсэн байдаг тул эмний харшилтай хүмүүст хэрэглэхгүй. Сэжигч монголчууд маань хүний арьс хэрэглэхээсээ одоохондоо жаахан жийрхэж буй.
(өнөөдөр 2004.11.16 268)