Мэдээж хэрэг татвар төлөгчдийн мөнгийг хэрхэн аарцуулах хийгээд ирэх жил уулсын маань төсөв ямархан байдалтай байхыг шийдэж байгаа болохоор эрэхэм гишүүдийн хариуцлага, анхаа-рал онц идэвхжих үе. Ца-лингийнхаа таван төгрөгийг хямгатай зарцуулах гэж мах-аа иддэг энгийн нэгний хувьд сонсоход ч сүрдэм тоотой мөнгө эрхэм гишүүдййн гар өргөлтөөр нэгнээс нөгөөд шилжиж, эсвэл хасагдаж нэмэгдэж байна. Тухайлбал, өчигдөр болсон Аюулгүй байдал, гадаад бодлого болон Төрийн байгуулалтын байнгын хо-рооны хуралдаанаар төрийн дээд айлчлалд Оролцох дипломатуудын зардалд 50 сая, хэлмэгдэгсдийг байр орон сууцаар хангахад 50 сая төгрөг, Мэргэжлийн хяналт эрхэлсэн сайдын багцад 100 сая төгрөг нэмж суулгах гэх мэт асуудлуудыг гишүүд дэмжин баталлаа. Хөрөнгө нь байгаад зайлшгүй шаард-лагатай зүйлд эрхэм гишүүд, төрийн дээд эрх барих байгууллага УИХ захирамж-лан мөнгө тусгуулах нь зүй. Гэхдээ л дипломатуудын айлчлалын зардалд зориул-сан 50 сая төгрөг гэхэд хэдэн хүн хаашаа, ямар зарцуулалт хийхээр тооцоо гаргасныг тэгтэл их нарийн шалгаах-гүйгээр гараа өргөөд шийдчих юм билээ. Ялангуяа Аюулгүй
байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо гэхэд санал, тайлбар, асуулт хариултыг сонсохоосоо илүү шуурхайлаад л саналаа хураагаад явчих юм билээ.

Эрхэм гишүүдййн 10 сая дэмжигдэв
УИХ-ын гишүүд жил бур тоирогтоо зориулан 10,10 сая төгрөг авах болсон нь багагүй шүумжлэл дагуулсан. Тоирогтоо тулгамдаж байгаа асуудлыг шууд шийдвэрлэх нь үнэхээр дэмжүүштэй ч болсон болоогүй хөгжим шахсан, тойргийнхондоо зарцуулаагүй, цөөнхийн дөрвөн гишүүнд олголгүй гадуурхсан гэгдэж байсан. Энэ удаад ч гишүүдэд уг мөнгийг үргэлжлүүлэн олгохоор төсөвт 760 сая төгрөг тусгуулах санал Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанаар дэмжигдэв. Сайд нар бол яаж ийж байгаад яамныхаа төсвийг хамгаа-лаад гарчихдаг. Харин Загасчны морь усгүй гэгчээр УИХ харьяаны бай-гууллагуудынхаа төсвийг нэмүүлж тусгуулж чадсангүй.

Эрхүүгийн консул байртай болох уу?
Манай орноос гадаад ор-нуудад суугаа Элчин, консулын газруудаас Оттава, Анкара дахь гэх мэт найман консулын газар түрээсийн байранд байрладаг. Эрхүү дэх консулын газрын жилийн тү-рээс сүүлийн хоёр жилд хоёр дахин нэмэгдсэн. Турзэсээ тооцоод үзвэл байрныхаа өртгөөс илүү гарахаар болоод байгаа гэнэ. Тиймээс байрыг худалдан авах 245 сая төгрөгийг төсөвт тусгахыг гишүүд дэмжлээ. Монгол дахь гадаадын элчин, консулуудын газрын аюулгүй байдлыг Монголын төр хариуцдаг. Хэдхэн хоногийн өмнө Вьетнамын Элчин сайдын яамны Хашаанд монгол залуу хутга-луулан нас барахад харуул, хамгаалалтыг сайжруулах талаар асуудал хөндөгдөж байсан билээ.
Мэн АНУ зэрэг зарим улсын Элчин сайдын яам хамгаалалтыг нэмэгдүүлэх талаар хүсэлт гаргадаг, гурван ээлжээр харуул гаргахад хөрөнгө мөнгөний асуудал хүндрэлтэй байдаг гэнэ. Түү-нээс гадна манай гадаад дахь Элчин, консулуудын байрны харуул, хамгаалалтыг сайжруулах, дохиоллын систем тавих шаардлагатай байгаа бөгөөд үүнд 35,8 сая төгрөг тусгахаар болов.

Хүн нь шилжихэд цалин нь үлддэг
Гамшгаас хамгаалах ерөнхий газар байгуулагд-санаар Батлан хамгаалах яамны харьяанд ажиллаж байсан 127 ажилтны цалин хөлсний асуудал хөндөгдөж байгаа бөгөөд үүнд 164,4 сая төгрөг (эрхэм гишүүдййн тоирогтоо зарцуулах 760 сая төгрөгтэй харьцуулахад дөрөв, тав дахин бага) шаардлагатай байгаа гэнэ. Энд Сангийн яамны зүгээс эдгээр ажилтнуудын цалин Батлан хамгаалах яамны багцад тусгагдсан бөгөөд түүнийг хасч шилжүүлж болох юм гэж тайл-барласан. Харин эрхэм гишүүд Батлан хамгаалах яамныхаас хасалгүйгээр төсөвт нэмж суулгахаар санал хурааж дэмжицгаэв. Уг нь хүн нь өөр газар руу шилжихэд цалин дагаад л шилжчихмээр. Харин Батлан хамгаалах яам манайхаас 100 гаруй хүн тэтгэвэрт гарна, 300 орчим ажилтан их дээд, сургууль төгссөн гэсэн маягтай тайлбар хэлж байсан. Ядаж 300 төгсөгчийг бүгдийг нь ажлын байраар хангах юм уу гэсэн асуулт ч гарсангүй. Бүтцийн өөрчлөлт гэхээр л хөрөнгө нэмэгдээд байдаг, дотор нь зохицуулалт хийж болдоггүй юм уу гэсэн санал гарч байсан нь бодууштай л зүйл санагдана. Мэн Гамшгаас хамгаалах ерөнхий газрын төсөвт 100 сая төгрөг нэ-мэхээр боллоо. Энэ нь ердөө л хоёр гал командын машины үнэ гэнэ. Уг нь эднийд нурсан хавтанг өргөж зайлуулах, өрөмдөх, ой хээрийн түймэрт хэрэглэдэг үлээгүүр гээд зөндөө л зүйл шаардлагатай байгаа гэнэ билээ.
(өдрийн сонин 2004.11.17 284)

АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга огцрох өргөдлөө гаргалаа

Өнгөрсөн баасан гаригт АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Колин Пауэлл албан тушаалаасаа огцрох тухай өргөдлөө Ерөнхийлөгчид өгсөн байна. Гэвч АНУ-ын засаг захиргаа тэр тухай өчигдөр л албан ёсоор зарлажээ. Түүнээс гадна Эрчим хучний яамны сайд Спенсер Абрахам, Хөдөө аж ахуйн яамны сайд Энн Вене-ман, Боловсролын яамны сайд Род Пеж нар албан тушаалаасаа огцорчээ. Ийн-хүү өнгөрсөн даваа гаригт Ерөнхийлөгч нэгэн зэрэг дөр-вөн сайдыг албан тушаалаас нь чөлөөлөх тухай тогтоолд гарын үсэг зурсан байна, Жорж Буш өөртэй нь дөрвөн жил хамтран ажилласан эдгээр хүмүүст талархсанаа илэрхийлжээ.
Колин Пауэлл албан ажлаа өгөх тухайгаа өмнө нь нэг бус удаа ярьж байсан боловч энэ мэдээ нь олон хүний гайхлыгтөрүүлеэн юм. Ажиглагчдын таамаглаж байснаар доод тал нь нэг жил эсвэл Ерөнхийлөгчийг тангараг өргөсний дараа уг асуудлыг шийднэ хэмээн бодож бай-жээ. К.Пауэл өргөдлөө ху-вийн амьдралдаа анхаарал тавих цаг ирсэн хэмээн бичсэн гэнэ. Чухам яагаад гэнэт ийм шийдвэр гаргах болсон нь одоо болтол тодор-хойгүй байна. Вашингтон ч энэ талаар ямар нэгэн мэдэгдэл гаргаагүй байна. Колин Пауэлл өчигдөр өөрөө үүнтэй холбогдуулан мэдэгдэл хийхдээ энэ албыг дөрвөн жил хашина гэдгээ хэлж байснаа санууллаа. Энэ албанд үргэлжлүүлэн ажил-лах саналыг түүнд тавиагүй гэдгийг ч хэлээд авчээ. Өөрөөр хэлбэл тэрээр Ерөнхийлөгч ямар нэгэн дохио өгнө хэмээн хүлээж байжээ. Нэрээ хэлэхээс татгалзсан Төрийн Департаментын нэгэн ажилтан агентлагийн сурвалжлагчид ярихдаа К.Пауэллд энэ албанд үлдэх санал тавиагүй гэв. Дашрамд дурдахад тэрээр Ерөн-хийлөгчид хамгийн нөлөөтэй гэгддэг дэд Ерөнхийлөгч Дик Чейнитэй өнгөрсөн дөрвөн жилийн хугацаанд байнга зөр-чилддөг байсан гэнэ.
Түүний оронд хэнийг томилох асуудал одоо дэлхий нийтийн анхаарлын төвд байна. Зарим нэгэн хүмүүсийн ярьж байгаагаар НҮБ дахь АНУ-ын төлөөлөгч Жон Энфорт Төрийн нарийн бичгийн даргаар томилогдож магадгүй гэнэ. Гэхдээ К.Пауэллын ажлыг авах хамгийн өндэр магадлалтай хүн нь Ерөн-хийлөгчийн аюулгүйн асуудал хариуцеан зөвлөх Кондолиза Райс юм байна. Дашрамд дурдахад саяхан Райс ярилцлага өгөхдөө 2005 онд одоогийн албандаа байхгүй хэмээн ярьжээ. Хэрвээ Жорж Буш түүнийг энэ ажилд томилох юм бол АНУ-ын түүхэнд Төрийн нарийн бичгийн даргаар томилогдсон анхны Африк гаралтай эмэгтэй Райс болох билээ.
Сүүлийн үед Жорж Буш багийнхаа гишүүдийг сэлгэж буй нь түүний тэргүүлеэн засаг захиргаа хатуу бодлого явуулна гэдгийн нэгэн баталгаа хэмээн зарим хүмүүс ярьж байна. Шинжээчдийн ярьснаар К.Пауэллын оронд Пентагоны тэргүүн Дональд Рамсфельд огцрох ёстой байсан гэнэ.
(өдрийн сонин 2004.11.17 284)