Засгийн газар зүгээр ч бас ингэж зарлаагүй бололтой. Энэ нь НҮБ-аас зарлаж буй Олон улсын бичил зээлийн жилтэй холбоотой ажээ. Бичил зээл бол ядуурлаас ан-гижрах сайн арга зам гэж дэлхийн олон орны төлөөлөгч санал нэгдэн уриалга гаргажээ. Тэд ирэх өсөн жилийн дотор дэлхийн 100 сая айлд бичил зээл олгох зорилт тавьсан байна. Манай улс ч багахан мөнгөөр олон хүний амьдралыг өөд татаж болох энэ аргад бусдын хуримт-луулсан туршлагыг өөрийн оронд хэрхэн яаж ашиглах вэ гэдгийг ярилцах зорилгоор өчигдөр Бичил зээл ба бизнес сэдэвт үндэсний чуулганыг
Төрийн ордонд эхлүүллээ.
Зээл. Ашиглаж чадвал эдийн засаг, бизнесийн нэг хөшүүрэг, хөгжлийн нэг ши-жим. Монголчууд нэг үе зээлийг баруун солгойгуй авч, авснаа идэж ууж дуусгаад алга болцгоосон. Ингэснээр зээлийн үнэ цэнийг унагасан тал бий. Одоо харин зах зээлд зүгшрээд ирэхээр зээлийн ач холбогдол, ашиг ту-сыг бага сага ойлгож үнэ цэнийг нь мэдэрч эхэллээ. Энэ үед Бичил зээл ба бизнес сэдэвт үндэсний чуулган болж байгаа нь нүдээ олсон арга хэмжээ болж байна гэж дээрх чуулганд ирсэн хот, хөдөөгийн олон төлөөлөгч онцолж байлаа. Чуулганы нээлтэд Монгол Улсын Ерөн-хий сайд Ц.Элбэгдорж орол-цож дээрх санааг мэн хэлж байсан юм.
Бичил зээл гэж жижиг зээлийг хэлээд байх шиг. Одоо цар хүрээ нь өргөжөөд байгаа учир бичил санхүү гэж хэлж ярих болжээ. Бичил санхүүгийн үйл ажиллагаа жилээс жилд өргөжиж байгааг Ерөнхий сайд ломбардаас эхлээд Хадгаламж зээлийн хоршоо, Банк буе санхүүгийн байгууллагууд олон болсныг хэлж байлаа. Үүгээр дамжин олон хүн, айл өрх орлогоо нэмэгдүүлж жижиг зээл нь иргэдийн амьжиргаанд нөлөө-тэй хүчин зүйлийн нэг болоод байгааг тэрээр тэмдэглэсэн юм. Одоо санхүүгийн тэдгээр байгууллагыг төр, заегийн нэгдмэл бодлогоор дэмжиж үйлчилгээнийх нь хамрах хүрээг өргөжүүлэх асуудал үлдээд байна
Манайд бичил зээлийн хэрэгцээ хаа сайгүй их байгаа. Энэ хэрэгцээг Ерөнхий сайд чуулган дээр Монгол Улсын газар нутгаар хэмжин хэллээ. Хэрэгцээ нь том газар нутаг шигээ ийм их байгаа хэрнээ жижиг зээл олгодог санхүүгийн нөгөө олон байгууллага Улаанбаа-тар, Дархан, Эрдэнэт гэсэн гуравхан газар төвлөрөөд байдаг. Бид чинь цөөхуүлээ атал ядуу нь дэндүү олон, бас том газар нутагт тарсан том улс Ядууралд дайн зарлаж байна гэж би зугээр ч нэг хэлээгүй. Нөхцөл байдлыг ойлгох, түүнийг мэдрэх, ялангуяа тэр тухай хэлж ярих бол их чухал. Хэлнэ гэдэг хийхийн тал нь гэж Ерөнхий сайд онцлон хэлеэн юм.

ЖИЖИГ ЗЭЭЛ БОЛ БОЛОМЖ,
Бичил зээлийн тодорхойлолтыг дээрх үгэнд баг-тааж болохоор. Монгол Улс мөнгө багатай орон. Гэхдээ бага мөнгөнөөс том баялаг бүтээж болох аж. Энэ болом-жийг чухам бичил зээл олгож байна. Та эхлээд 100 мянган төгрөг зээлээд зорилгодоо хүр. Ингэснээр 200 мянгыг зээлэх боломж бүрдэнэ, ул-маар саяыг зээлж саятан, тэрбумтан төрцгөөх боломж бидэнд бий аж. Бага багаар зээлж хөрөнгөө эргэлдүүлс-нээр хуримтлалтай болж баялгийг улмаар бүтээнэ гэсэн Ерөнхий сайдын дээрх санааг Дархан-Уул аймгийн Мөнх-Ундрам ХХК-ийн захи-рал Б.Уранчимэг бүегүйн бизнес баталж байх шиг. Чуулганд төлөөлөгчөөр ирсэн энэ бүегүй анх 1998 онд хадгаламж зээлийн хоршооноос 150 мянган төгрөг зээлж на-рийн боовны цех ажиллуул-жээ. Зуурмагч машин түрээс-лэн хоёрхон ажилчинтайгаар ажлаа эхэлж байсан тэдний цех Хас банкнаас 5-10 сая төгрөг зээлснээр өдгөө ажлын байр, тоног төхөөрөмжөө өөрсдийн болгож 40-өөд ажил-тантай компани болжээ. Энэ бол жижиг зээлийн ач тусын нэг жишээ.
Жижиг зээл бол хамгийн хүнд сурталгүй, хамгийн тусч зээл.ТЭнэ зээлийн харил-цаанд том барьцаа, бизне-сийн том төлөвлөгөө, заавар-лагч түшмэдийн элдэв гох дэгээ бараг байхгүй хэмээн Ерөнхий сайд тодорхойлсон юм. Гол нь сайн сэтгэдэг, зүтгэж хөдөлмөрлөдөг хүнд мөнгө багадахгүй, тэгэхээр халаасандаа мөнгөгүй ч өөд-рөг хүсэл мөрөөдөлтэй, түү-нийгээ хэрэгжүүлэх аргыг олж ашиглаж чаддаг хүмүүс ам-жилтын эзэд байдаг. Тэдний хөдөлгөх хүч, арга нь жижиг зээл юм гэж тэрээр онцолсон юм. Явж явж, жижиг зээл бол мөнгө гэхээсээ илүүтэй ядуурлаас гарах арга. Жижиг зээл энэ бол ердөө боломж, бас мэдээлэл, бүр товчоор бол мэдлэг. Ерөөс амьдралын ухаанд сургадаг хэрэгсэл. Дахин хэлье. Ядуурлаас га-рахын тулд эхлээд ядуу биш бол. Сэтгэлээрээ, ухаанаа-раа. Энэ замд чинь танд жижиг зээл тусална гэж Ерөнхий сайд захилаа.
Гурван өдөр үргэлжлэх үндэсний чуулганы эхний өдрийн уулзалтанд оролцеон Ерөнхий сайд чуулганы тан-химд эмэгтэйчүүд их байгааг гярхай ажигласан бололтой. Энэ бол эмэгтэйчүүд өрх гэрээ гол тэжээгч, жижиг зээлийн хамгийн найдвартай түнш гэдгийг харуулж байна гэж бүегүйчүүдэд тал за-саад манай Заегийн газар эмэгтэйчүүд, хүүхдүүдэд тустай Заегийн газар байхын төлөө ажиллана гэдгээ эцэст нь амласан юм.
(өдрийн сонин 2004.11.19 286)