Тус намын дэд сайдууд улс төрийн шалтгаанаар Засаг дарга нартай барьцаж байгаа гэсэн мэдээ бий. Гэвч үүнээс ч хүнд асуудал дэд сайдын араас 2004 оны УИХ-ын сонгуульд харьцангуй ялагдал хулээснийхээ дараа МАХН-ын залуу үеийнхэн намын дотоод ардчиллын талаар шируүхэн халэлцэх болсон. Энэхуу шинэчлэлийн унэр ДЭД сайдуудыг сонгож томилох
явцадчнөлөөлж байгаа аж.
Боловсон хучнээр баян гэгдэх МАХН одоо хуртэл дэд сайдуудаа мартажбайгаагиии
цаана тус намын Удиршь яаяа яригдаж буй гэх. Үүнтэй зэрэгцэн намын ардчилал хүчилтөрөгч шаардан өндөлзөөд хэцүүхэн. Ноён Н.Энхбдяр болон МАХН ын голлох удирдлагууд УИХ-ын сонгуулийн дараа намдаа суудал авчирч чадалгүй тойргоо алдсан гишүудтэй хариуцлага тооцох тухай том дуугаар тунхагласныг уншигчид санаж байгаа. Харамсалтай нь дэд сайдуудыг сонгох үедээ тэд энэ үгнээсээ буцаж, намынхаа ардчиллыг арын халаасандаа
мартаж орхижээ. Яамдын сайдуудыг сонгохдоо бүлгээрээ хэлэлцэн шударга сонгууль явуулж байж асуудлыг шийдезн шинэ маягийн арга барилаа гэнэтхэн гээж, дэд сайдуудыг
зөвхөн удирдах зюжвнгш хүрээнд ярилцан шийдэхээр төлөвлөж буй нь МАХН-ын олонх гишүүний дургүйцлийг төрүүлж буй тухай улс төрийн хүрээнийхэн хэлэлцеээр удав.
Зүй нь сайдуудыг томилсон ардчилсан зарчмаа баримтлахын оронд Удирдах зөвлөлиин хэдхэн хүний хүрээнд дэд сайдуудыг лоббидож буй талаар эх сурвалж мэдээлж байна. Энэ бухний цаана МАХН-ын ардчилал яригдаж байгаа юм. Одоо бидэнд байгаа зарим тандалтыг танд хүргэе.
Сангийн дэд сайдад Төрийн нарийн бичгийн дарга Ч.Хүрэлбаатар, Хадга-ламж банкны захирал Б.Цэрэнпүрэв нарын нэр яригдаж байгаа бол Нийгмиин хамгаалал, хөдөлмөрийн яаманд одоо-гийн дэд сайд С.Чинзориг хэвээр үлдэх магадлал өндэр байгаа юм. Гэвч энэ суудалд УИХ-ын гишүүн асан Н.Ганбям-бын нэр сонсогдож байсан. Зам, тээвэр, аялал жуулчлалын дэдээр У.Уламбаяр өрсөлдөгчгуй тунаж, Барилга, хот байгуу-лалтын дэдээр Ц.Баасанжав, Ц.Дашдорж нар сойгдон шийдвэрээ хулээж буй. Тэд хоёул УИХ-ын гишүүн байсан гэдгийг сонгогчид мэднэ. Батлан хамгаалахын дэдээр Б.Эрдэнэбат халаа сэлгээгүй үлдэх нь бараг л тодорхой болжээ. МАХН-ын дэд сайдуудыг гацаанд оруулсан бас нэг шалтгаан нь БСШУ-ы дэд сайдын асуудал. Энэ суудалд гурван ч хүний нэр буухиалж явна. УИХ-ын дарга асан С.Төмөр-Очир, экс гишүүн Д.Алтай на-раас гадна Үүрэг трейд-ийн О.Баярын нэр хучтэйхэн яригдаж байгаа сурагтай.
Н.Энхбаяр нутгийн спикер ах, ангийн охин хоёрынхоо хэнийг нь авч үлдэхээ шийдэж ядан ацан шалаанд орсон гэх яриа МАХН-ын цагаан ордноор өрнөөд байгаа юм. Д.Алтай, Н.Энхбаяр нар арван жилийн 23 дугаар сургуулийн нэг ангийнхан гэдгийг намынх нь гишүүд тодотгон өгүүлж байна. С.Төмөр-Очир, Д.Алтай нар хоёул МАХН-ын Удирдах
зөвлөлиин гишүүн. Тиймээс асуудлыг шийдэхэд бүр ч хүндрэлтэй байгаа бололтой.
Сонирхуулахад, БСШУ-ы дэд сайдад яригдаж буй Д.Алтай Удирдах зөвлөлиин гишүүдцээ хан дан захидал илгээжээ. Уг захидалдаа УИХ-ын дарга байсан хүн дэд сайд болох нь зохимжгүй гэх зэргээр өрсөлдөгчийнхөө тухай үг хавчуулаад амжсан юм байх. Энэ тухай сонссон С.Төмөр-Очир Н.Энхбаярт гомдол мэдүүлснээр МАХН-ын дэд сайдуудын асуудал бүр ч гацаанд орсон гэлцэх. Гэсэн хэдий ч үүнээс үл шалтгаалах бас нэг барьцаа бий. 2004 оны сонгуульд ялагдсан С.Төмөр-Очир, Д.Алтай нарт намын олонх гишүүн таагүй хандаж байгаа бөгөөд цөөнгүй нэр дэвшигчийг хаан байж өрсөлдөн тойргоо алдса*н тэдний хэн нэгийг дэд сайд болговол намыг шинэчлэх хөдөлгөөн өрнүүлнэ хэмээн барьцаж буй. Шинэчлэх хөдөлгөөн өрнүүлэхээр барахгүй Удирдах зөвлөлийг бүрэн бүрэлдэхүү-нээр нь өөрчилнө хэмээсэн ардчилсан урсгал МАХН-ыг нөмрөөд байна.
Үүрэг трейд-ийн О.Баярын хувьд МАХН-ыг сонгуулийн үеэр ивээн тэтгэсэн гавьяаг нь унэлэн дэд сайд болгохоор зүтгүүлж байгаа сурагтай. Түүний нөгөө талд намд олон жил идэвхтэй зүтгэсэн улстөрчдийн Мөнгөтэй хүнд улс төрийн албан тушаал өгөх гэлээ хэмээсэн барьцаа нуугдан, удирдлагууддаа шахалт үзүүлэх хэмжээнд байдал ширүүсчээ. Ийнхуү МАХН-ын дэд сайдууд нам доторх ардчилал, шинэчлэлд барьцаалагдан өдөр хоногийг чимээгүйхэн үдсээр. Товчхондоо бол МАХН-ын ардчиллын хувь заяа БСШУ-ы дэд сайдын суудал дээр амь торгоож байна.
Мэдээж, үүний цаана 80 жилийн түүхтэй үндэсний хэмжээний том намын ирээдүй хөндөгдөж байгаа. Нам дахь хүндсуртал, цөөн хүний ноёрхлыг халж, хаалгаа нээн салхи оруулахыг хүсэгчид удирдлагуудаасаа ардчиллыг шаардах түлхүүр болгон дэд сайдуудыг уяж байгаа нь магадгүй МАХН-ыг шинэчлэх гэсэн дорвитой апхмын эхлэл биз. Цааш хэрхэн өрнөхийг зөвхөн улстөрчид ч буе нийгэм хүлээж байгааг үгүйсгэх аргагүй. Ардчиллаар барьцаалагдсан дэд сайдуудын үнэ цэнэ энэ өдрүүдэд улс төрийн талаасаа эре өсч, харин ажил нь ширээ даахгүй болтол овоорсоор идэр есийн хүйтэн жавар тачигнаж эхлэх нь.
(өнөөдөр 2004.11.19 271)