Юу гэнэ вэ, хамтын удирдлагын зарчмаар, хараат бусаар, бие дааж ажилладаг, байнгын төв байгууллага ч гэх шиг. Ийм мэдэгдэл гаргаж болно. Ард түмэн үнэмшихгүй шүү дээ. СЕХ-г МАХН-ын хараат байдлаас гаргахгүйгээр Ерөнхийлөгчийн сонгууль, ер нь бүх сонгууль шударга болж чадахгүй. Үүний хамгийн сүүлчийн баримт буюу дөнгөж саяхан байгуулаад байгаа Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн нутаг дэвсгэрийн хороод, тэдгээрийн бүрэлдэхүүн тодорхой харуулах байна.
Сонгуулийн нутаг дэвсгэрийн хороод, түүний бүрэлдэхүүн бол аливаа сонгуульд шийдвэрлэх ач холбогдолтой, цаашид сонгуулийн бэлтгэл, явц, үр дүн ямар болох нь вэ гэдгийг харж болох зүйл. Гэтэл энэ бүрэлдэхүүнийг яаж байгуулсан байна, нарийн харцгаая. Нутаг дэвсгэрийн нийт 30 хорооны бүрэлдэхүүнд 282 хүн сонгож авснаас 94 нь МАХН-ын, 63 нь АН-ын, 30 нь Эх орон намын, 21-нь ИЗ-БНН-ын, 17 нь БНН-ын, 57-нь нам бус хүмүүс байна.
Хамгийн олон хүн буюу 94 хүн бүрэлдэхүүнд нь орсон МАХН үнэхээр давуу эрх эдэлж байгаа биз. Парламентад суудалтай Эх орон нам, ИЗ-БНН, БНН-уудын бүрэлдэхүүн нийлээд ч Хувьсгалт намын гишүүдийн тоонд хүрэхгүй байгаа. Үүн дээр нам бус нэрээр оруулсан Хувьсгалт намын дэмжигчдийг нэмбэл МАХН 282 хүний 150 нь болж бусад бүх намын бүрэлдэхүүн нийлснээс их болно.
Бас нэг баримт авч болно. Нутаг дэвсгэрийн 30 хорооны 26 хорооных нь дарга МАХН-ын гишүүн хүн байгаа. Дөрөвхөн хороо нь тухайлбал, Сүхбаатар, Увс, Хэнтий аймаг, Нийслэлийн Багануур дүүргийн нутаг дэвсгэрийн хороодын дарга нь өөр намын хүн байна. Энэ бүрэлдэхүүнийг харахад МАХН-д хэмжээлшгүй эрх, илт давуу байдал эдлүүлжээ гэж хэний ч санаанд буумаар байгаа биз .
Энд өөр нэг, маш нарийн луйвар хийсэн байгаа. Хороо болгонд нам бус- нэрийн дор Тамгын газрын ажилтнууд, Хувьсгалт намыг найдвартай дэмжигчидийг голдуу сонгож оруулсан. Булган аймгийн нутаг дэвсгэрийн хороонд орсон нам бус Дашдэндэвийн Энхбатыг Эх орон намаас оруулсан гэж тусгайлан бичсэнийг үзвэл, бусад бүх нам бус төлөөлөгчдийг МАХН-аас оруулсан болж таараад байгаа юм. Бараг бүх хороодын бүрэлдэхүүнд МАХН-ын гишүүд давамгайлж байгаа бөгөөд нам бус дэмжигчид нь Хувьсгалт намын талд гараа өргөхөд бүх асуудлыг МАХН-ын талд шийдэж болохоор нууц тохируулга хийсэн байгаа. Энэ бүхнээс үзэхэд СЕХ нь МАХН-д давуу эрх, илүү боломж олгосон нь илт байгаа. СЕХ хэдхэн хоногийн дараа болох Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар хэнийг дэмжиж, хэний талд үйлчлэхээ, зөвхөн энэ нутаг дэвсгэрийн хороодын бүрэлдэхүүнээр харуулчихлаа шүү дээ. Цаашид сонгуулийн тойрог, хэсгийн хороодыг байгуулна. МАХН-д бас л ийм илүү эрх эдлүүлж таарна.
-Түрүүчийн сонгуулиар СЕХ-ны удирдлагууд МАХН-д мөн ийм илүү эрх дарх эдлүүлж, сонгуулийн хороодыг Хувьсгалт намынхнаар дүүргэсэн хэрнээ, эцэс сүүлд Эх орон-Ардчилал эвсэл л сонгуулийг бохирдуулж, луйвар хийсэн мэтээр илт гүтгэн, хоёр тойргийг нь барьцаалж, ялсныг нь ялагдуулж, ялагдсаныг нь ялуулсан. Өнөөдөр тийм бохир технологио хэрэглэхээр бэлэн болсныг СЕХ-ны энэ эхний баримт л харуулж байна.
Ж.Ядамсүрэн, Ж.Сүхбаатар нар наанаа сайхан ярьж ард түмний толгой эргүүлнэ. Цаана ийм л юм хийж суудаг шүү дээ. Энэ бохир технологийг ямар ч мэдэгдлээр засах нь өнгөрсөн.

Галсангийн Жамьян.

2005.04.2,Монголын мэдээ