Чингис хаан бол ард түмэндээ бичиг үсэг, хууль цааз, соёл боловсрол олгохыг эрмэлзэж байсан хүн. Түүний нэр эрх мэдэлд хүрэхийн тулд олон сая хүнийг хүйс тэмтэрсэн зэрлэг бүдүүлэг нүүдэлчин гэдэгтэй дүйх утгаар сонсогдох нь буй.
ВВС энэ хүний хүсэл зорилгодоо хүрэхийн тулд бүгдийг нуга дарж байсан дайнч этгээд гэсэн төсөөллийг өөрчлөх зорилготой баримтат кино хийснээ толилуулах гэж байна.
Найруулагч Эд Базалгетте Энэ бол хэн ч сонсож байгаагүй аугаа түүх. Бид түүнийг тойрсон домгийн цаана юу байгааг олж харахыг хүссэн. Түүнийг хэн ч шударга, өршөөлт удирдагч байсан гэж ярьдаггүй. Учир нь, ялагдсан дайснууд нь түүний түүхийг бичсэн юм. Бидэнд эзлэгдэж асан Африк, Энэтхэгийн түүхчид Их Британийн түүхийг бичсэн байна гээд л төсөөлчих. Чингис хаан олж авсан баялгаа ард түмэнтэйгээ хуваалцахыг хүсч байсан. Ард түмнийхээ соёл, хууль ёс, бичиг үсгийн байдлыг дээшлүүлхийг хүсээд зогссонгүй Хятадаас эмч нарыг залж байж гясзн юм
Чингис хааныг өөр өнцгөөс хардаг хүн ганцхан Э.Базалгетте биш. Эрдэмтэн Майк Ятес Тэрбээр материаллаг баялгийг огт тоодоггүй. Либераль үзэлтэй хүн байсан агаад бусдын итгэл үнэмшлийг хүндэтгэн үздэг, хүмүүсийг шашин шүтлэгээр нь ялгаврлах хандлага огт гаргаж байгаагүй гэжээ.
1162 онд Монголын талд төрсөн энэ хүн хуурай газрын тавны нэгийг эзэлсэн их гүрэн байгуулсан юм. Тэрбээр бүдүүлэг ертөнцөд өсч торнисон, найман настай байхад эцэг нь алагдсан аж. Өрх гэрээ хэн нь толгойлох вэ гэсэн асуудал дээр маргалдан эцэг нэгтэй дүүгээ хороох үедээ тэрбээр ердөө 13 настай байлаа.
Ноён Базалгетте киноныхоо зургийг 30 гаруй хэмийн халуун шатсан Монголын тал нутагт зургаан долоо хоног авч, нэг сая орчим фунт стерлинг зарлагаджээ.
Туүний киноны морьтнуудын дүрд Монголын армийн 150 орчим хүн, мэн Унгарын орлон тоглогчид оролцсон. Дэлхий дахинд их хаанаа эерэгээр үзүүлхииг хүсдэг монголчууд Э.Базалгеттиин багийг уриалгахан хүлээн авчээ.
Э.Базалгетте Чингис хаан бол олон зуун жил хилсээр доромж-луулсан хүн. Гэхдээ төрөлх эх оронд нь түүнийг гэгээн сайхнаар дурсдаг гэж өгүүлсэн юм.

(өнөөдөр 2005-04-26 098)