Тэдгээр тоглоомууд нь биллиардыг бодвол нилээд олон хүнийг хамруулан тоглодогоороо давуу байлаа. Снукерийн хамгийн анхны хувилбар болох Пирамид тоглоом нь 15 улаан бөмбөгийг гурвалжин хэлбэрээс цохиж тоглодог байжээ. Тоглогч бөмбөгийг оруулах тутамд эсрэг талын тоглогч бооцоогоор алдах дүрэмтэй байв. Пуул /Pool/ биллиардын анхны хувилбарын хувьд тоглогч бүр амин болон цохиур бөмбөгүүдийг хувиарлан авах бөгөөд эхний тоглогчийн амин бөөмбөг дараагийн тоглогчийн цохиур бөмбөг болох мэт хувилбараар үргэлжилдэг байв. Тоглогчийн бөбөг нүхэнд орох бүрт нэг амь алдах бөгөөд бөмбөг бүрийг үнэлсэн бооцоогоо эсрэг талын тоглогчид алдана. Гурван амин бөмбөг алдвал хожигдож яваа тоглогч нэмэлт Од бөмбөгийг бооцоогоор авна. Хэрэв түүнийгээ алдвал тоглоом дуусна.
Блек пуул нь хар өнгөтэй бөмбөг нэмж тоглодог хувилбар ба тоглогч өөрийн бөмбөгийг оруулагмагц хар бөмбөгийг оруулах ёстой. Хэрэв амжилттай оруулж чадвал дараа нь хамгийн ойр байгаа бөмбөгийг цохино. Блек пуул нь 1975 онд Жюббилпурд байрлаж байсан Девонсын хорооны Офицеруудын хамгийн дуртай тоглоом байсан бөгөөд борооны улиралд залуу офицерууд биллиардын ширээний ард өдрийн ихэнхийг өнгөрөөдөг байв. Хожим нь хурандаа Невил Чамберлин хэмээн алдаршсан залуу бага дарга 15 улаан, тус бүр нэг шар, ногоон, ягаан, , хар бөмбөг бүхий биллиардын анхны хувилбарыг гаргажээ. Эдгээр шинэ өнгөтэй бөмбөгүүд нь өөрсдийн гэсэн үнэлгээтэй байсан тул мөрийтэй тоглогчид ихэд сонирхон авч хэрэглэх болжээ. Тоглоомын дүрэм нь янз бүрээр хэрэглэгдэж байсан ч Снукер биллиард чухам тэр л үед үүсэн гэж үүздэг.
1938 онд зохиолч Комптон , Макензтай уулзаж ярилцлага өгөхдөө Чамберлин нэгэн түүхийг дурссан байдаг. Вулвич дахь Хатан хааны цэргийн академийн нэгэн бага дарга цолтой сонсогч Девосын хороонд зочилжээ. Чамберлинтай яриа өрнүүлж суухдаа тэр бага дарга Вулвичийн Академид нэгдүгээр ангийн сонсонгчийг NEUX буюу хамгийн Жулдрай гэсэн утгатай хэмэн ярьжээ. Цэргийн сургуулийн сонсогчийг Францаар Снукс гэж ташаа дууддаг байсан нь тэр ажээ. Чамберлин Макензид ярихдаа Тэр санаа миний хувьд цоо шинэ зүйл байсан юм. Нэг удаа хамт тоглож байсан нөхөр маань булангийн нүхэнд ойрхон байсан бөмбөгийг алдаж цохиход нь би санамсаргүй Чи ч жинхэнэ Снукер юм даа гээд хэлж орхисон юм. Үнэндээ би түүнийг жулдрай гэж шоолох гэсэн минь тэр байлаа. Вулвичийн бага даргын ярьсан тэр түүхийг би нөхөддөө ярьж өгөх хэрэгтэй боллоо. Бид биллиард тоглохдоо өнөөх бага даргын хэлсэнчлэн Снукерүүд байсан тул энэ тоглоомыг Снукер гэж нэрлэе гэсэн санааг би гаргаж нөхөд маань ч дэмжсэн юм. Тэр үеэс хойш энэ тоглоомыг тийн нэрлэх болсон юм даа хэмээн хуучилжээ.
Чамберлин хожим нь Афганы дайнд шархдаж Мадрасын армийн ерөнхий комнадлагчийн удирдлага дор албаа үргэлжлүүлэн хааж , Ооткамунд дахь ууланд хуаранд ирж, Ооти клубт шинэ төрлийг нэвтрүүлж, улмаар өнөөгийн снукер биллиардын тоглолтын шинэ дүрмийн үндэс тавигджээ. 1980 онд шинэ тоглоомын талаар тухайн үеийн биллиардын шилдэг тоглогч Жон Робертс хэмээх чинээлэг залуугийн сонорт хүрчээ. Энэ үед Энэтхэг улс Британийн колони байсан ба Жон Робертсын биллирад клубыг Жайпурын Махаража Энэтхэгт байгуулсан төдийгүй Робертс түүнд хүсэлт тавьж Британиас шилдэг найман тоглогчийг авчруулан тэмцээн зохиож байжээ. Калькута хотод биллиардын ширээний үлйдвэрийг ч мөн байгуулсанаас гадна Робертс Махараж-д Чамберлинийг танилцуулсанаар Махаража түүний тоглоомын шинэ дүрмийг баталжээ. Робертс удалгүй Снукерийг Англид үйлдвэрлэн дэлгэрүүлж эхэлсэн ба ямар зорилгоор үлдвэрлэж байгаагаа эхэн үедээ сайн тооцоолоогүй боловч хожим нь хөх , бор бөмбөгийг нэмэн Снукер үйлдвэрлэж эхэлсэн нь багагүй ашиг олох бизнес болон хувиржээ. Ийм төрлийн Снукерийн хэрэгсэл 1910 оноос худалдаалагдаж эхэлсэн түүхтэй. Сонирхуулж эхлэхэд Англиас үүсэлтэй снукерийн хөгжлийн эхэн үедээ биллиардын бөмбөг буюу шар нь зөвхөн улаан, шар, цагаан, хар өнгөтэй байсан ба энэ нь англичуудын арьс өнгөний үзлийг илэрхийлдэг байж. Тухайлбал улаан нь улаан арьст индианууд буюу цохиход хялбар, шар өнгөн нь шар арьстнууд , цагаан бөмбөг нь азийнхан , хар өнгө нь хар арьст буюу цохиход нилээн бэрх зэргээр тооцоолон тоглодог байсан бол хожмоо хөх, бор зэрэг өөр өнгө нэмэгдэж спорт тоглоом болон хөгжжээ.

Снукер Биллиардын ач холбогдол ба сөрөг тал
Эерэг тал
Тоглож буй хүн стратегийн төлөвлөгөөтэй болдог. 15 улаан шарийг шагналтай нь яаж устгах вэ ? гэх мэтчлэн наад заахын стратегийн бодлогыг боддог.
Аливаад тэвчээртэй, хүлээцтэй ханддаг болно.
Алхалтын дасгал сургууль хийнэ. 1цаг тоглоход ширээгээ тойроод өөрөө ч мэдэлгүй дундажаар 3-5 км алахдаг байна.
Сөрөг тал
Тоглогч нэг тоглохоороо цагаа анзааралгүй улайран тоглодог.
Ихэнх тоглогчид тамхи татсанаас клубын орчин тамхины утаатай байдаг учраас тамхи татдаггүй хүмүүс хордох дутагдалтай.
Снукерийн онцлог нь нарийн мэдрэмж шаардсан , жижигхэн шартай бачуу амтай, хүний тавил их шаарддаг. Пүүл биллиард бол ширээний харьцах талбай жижигхэн шар , ширээний нүх том учраас тоглоход хялбар байдаг. Снукерийн ширээн дээр тоглогчийн зан араншин илэрдэг. Их ууртай хүн бол шараа хүчтэй цохих , яаруу хүн бол хурдан цохих, уймраа хүн бол ширээгээ тойроод алхах зэрэг үйлдлийг хийдэг.

Хэрэгсэл, нэр томъёо

Ширээ
Биллиардны ширээ нь цэмбэ , билүү чулуу, мод гэсэн бүтэцтэй байх ба нэг ширээ 5 чулуун хэсэгтэй. Нэг чулуу нь 250 кг байх бөгөөд бусад дагалдах модон хэрэгсэл гээд нийтдээ 1.5 тонн жинтэй байдаг.
Дэлхийд нийт 5 төрлийн ширээ байдаг. Ширээнүүд нь их гарын, дунд гарын , бага гарын гэж ангилагддаг.
Снукер биллиардын стандарт ширээний тоглолтын талбайн урт 3569 мм , өргөн нь 1778 мм байдаг. Энэ хэмжээ нь +/- 1.3 мм байхыг зөвшөөрдөг. Өндөр нь шалнаас портны дээд түвшин 851-876 мм байхыг зөвшөөрнө.

Шаариг унах нүхний хэмжээ Дэлхийн мэргэжлийн Снукер Биллиардын Холбооны зөвшөөрсөн хэлбэр хэмжээнээс 8.3-8.5 мм-ийн хэмжээнээс гажихын хориглодог . Хязгаар шугам нь 737 мм буюу ширээний нийт өргөний зургааны нэг юм.

Цэмбэ
Цэмбэ нь Англи улсад үйлдвэрлэгдсэн 100 хувийн цэвэр ноосон утсаар хийдэг бөгөөд нягтаршлаас нь буюу эдлэгдэх хугацаагаар нь ажлын ачааллын цагийг 5-8 цагаар тооцож 6811/ 30 оз нь 10 сар, 6811/32 оз нь 12 сар , 6811/34, 6811/38 оз-ийг захиалгаар хийдэг ажээ.

Гэрэл
Нүд гялбуулахгүй үүднээс сүүм гэрэл тавьдаг. Зориулалтын биш цуваа хоёр өдрийн гэрэл тавьж болно.

Цохиур мод
Снукер болон бусад биллиардын сайн чанарын цохиур модыг Канадад ургадаг Ash Shafts модоор хийдэг. Снукерийн сайн цохиур мод хийдэг 6 том фирм байдгийн хоёр нь Тайландын Бангок хотод байдаг. Хоёр фирмийн цохиур модыг Азийн ихэнх оронд төдийгүй Европт өргөн хэрэглэж байна. Снукерйин цохиур мод нь 56-58 инчийн урттай. 16.5-18.5 унцын жинтэй. Тип сайз нь 8.8-9.9 мм-ийн диаметртэй байх ёстой ба цохиур мод хийцнээсээ шалтгаалан үнэ харилцан адилгүй байна.

Портны резин
Монголд орж ирсэн ихэнх ширээ Хятад улсад үйлдвэрлэгдсэн олон улсын стандартын чанарын шаардлага хангадаггүй байна. Хятадын хамгийн сайн поортны резин нь 2 жилийн тоглолтын мэдрэмжтэй үйлдвэрлэдэг бол 77 жилийн түүхтэй ИрландынNorthern Rubber компани 10 жилийн тоглолтын баталгаатай дээд зэргийн нягтаршилтай, мэдрэмж сайтай резин үйлдвэрлэдэгээрээ алдартай.

Онооны самбар

Сонирхогчийн түвшинд 100 хүртлэх онооны самбар байна.

Морь
Өндөр морь
Согоо
Тэмээ
Урт тэмээ Гурвалжин ШохойСойз

Дүрэм
15 улаан, 6 өнгийн /хар, бор, ягаан, ногоон, хөх, шар, нэг бухтай /цагаан/ /шартай /бөбмөг/.
Нэг улаан аваад дараа нь дурын шагналын өнгийг сонгон цохино. 15 улаан 15 шагналтай шараа цохисоны дараа шар, ногоон, бор, цэнхэр , ягаан, хар гэх мэтчилэн цохиод дуусдаг. Бүх шар нийлээд 147 оноо болно. Нэг улаан аваад өнгийн шар, нэг улаан ахиад өнгийн шар гэх зэргээр алдатлаа цохихыг нэг мод гэж нэрлэнэ.

Аргачлал
Хамрын үзүүр, эрүү, зулайн орой мөн арын тохойны үзүүр бүгд цохиур модны чигт байрлана.
Бие ширээтэйгээ ойролцоо налуу байх ёстой.
Цохиур мод ширээтэй паралел буюу нам дор байх ёстой.
Ерөнхий зогсолт нь хөлдөө мөрний хэмжээтэй , зүүн хөл 30-45 градус налуу зогсож цохиур модон дээрээ чөлөөтэй хэвтэж шараа цохино.
Анхаарлаа маш сайн төвөлрүүлнэ.
Хэвтэлтээ аваад цохих үед амьсгалаа түгжээд , цохисоны дараа амьсгалаа гаргана. Амьсгал түгжих хугацаа дундажаар 15 секунд байна.
olloo.mn
Д.Тоддаваа