Бөх, морь. сур, шагай гээд бүгд маргаангүй сайхан болж өнгөрсөн тухай хэн хүнгүй ярьж байна. Энэ жилийн баяр наадмаар хэрэг, зөрчил ч баярламаар бага гарчээ. Тухайлбал, өнгөрсөн оны наадмын гурав хоногт 72 хэрэг гарч байсан бол өнөө жил 32 болтлоо буурсан байна. Үүнээс 2004 онд хүнийг санаатай алсан хоёр, хулгай 16, авто осол 29, золгүй байдлаар 14 хүн амиа алдсан хэрэг гарч баисан бол энэ онд санаатай алсан хэрэг гараагүй, хулгай хоёр, авто осол 11, золгүй байдлаар 16 хүн амиа алджээ. Золгүй байдлаар амиа алдагсдын дийлэнх нь өөрийгөө егүүтгэж, үлдсэн нь уусан архиндаа хордсон байх юм. Ийнхүү улс орны хэмжээнд баяр наадмын өдрүүдээр хэв журмынхны хувьд амгалан шахам өнгөрсөн байхад замын цагдаагийнхан дээрээс буулгасан захирамж, дэргэдээс тавих шаардлагын дунд ёстой дээш тэнгэр хол, доош газар хатуу наадамлажээ. Өөрөөр хэлбэл, Нийслэлийн захирагчийн албанаас орлогоо бодож зөвшөөрлийн бичгүүдийг хэтрүүлэн олгосноос замын цагдаа болоод иргэдийн дундах маргаан гурван өдрийн турш тасраагүй гэнэ. Учир нь энгийн хүмүүст олгодог Г зөвшөөрөлтэй талбайд ердөө 300 машин тавих багтаамжтай атал 6000 гаруй, 100 машин зогсох боломжтой А талбайд 600-гаад зөвшөөрөл олгосноос үл ойлголцол үүсч, бухимдсан иргэдэд хөөрхий хэдэн замынхан толгойгоо эргэтэл загнуулж. Дээр нь А, М зөвшөөрлийг хуурамчаар үйлдэж машиндаа наасан хүмүүсийн цуваа ихэсч, зогсоолдоо багталцахаа больсон маргааныг улам өтгөрүүлж орхисон байна. Жинхэнэ зевшөөрөл дээрх тамгыг чийгтэй зүйлээр арчихад арилдаг бол хуурамч дээрх тамгууд яаж ч зүлгээд арилдаггүй аж. Түүнчлэн М зөвшөөрлийн ар талын санамж дээр А-гийнх байх жишээтэй. Энэ бүхний зэрэгцээ дараа, дараагийн наадмаар давталгүй засмаар замбараагүйтэл нь морь барианы газар байв. Соёолонгийн тоосонд бэлгэшээж нааддаг монголчууд хурдан буянуудынхаа тоосонд даруулахаар Сүлжмэлийн үйлдвэрээс морь барианы газар хүртэл бараг хоёр цаг мөлхөж, буцахдаа ч хоёр цагийг эл замд элээсэн гэхэд хилсдэхгүй. Очсон хойноо ч цэнгэлдэхийн эргэн тойрны зогсоолтой ялгаагүй, аль ч зогсоол дээр нь машин тавих газар олдохгүй үйл тамаа идэцгээснийг ч нуух юм биш. Ерөөс бөх, морь гэхээр л ухаанаа тавьчихдаг гэмтэй манайхан асрын ар талын машин зогсох ёсгүй газартаа хүртэл бөхчүүдийн машиныг завсаргүй чигжсэнээс наадамчдад үнэндээ хэл тавих зай тун ховор байв. Уг машин тавих ёсгүй газар руу хэн нэг нь хэн нэгний монгол гутлыг жолооныхоо урд тавьчихаад тэр бөхийн гутал юм. Оруулж өгөхгүй бол болохгүй нь гээд дайрахад зохион байгуулагчид ,.өө тийм үү, бөхийн гутал уу, тэгвэл орохоос яахав гэх маягаар оруулсаар ийн дүрэм журмаа эвдэн наадамлав. Ер нь энэ жилийн наадмаар машинд байтугай хүнд зогсоол олдохгүй байсан гэхэд нэг их буруудахгүй биз. Стадион тойрсон талбайнхаа алхам бүрийг нарийвчлан түрээсэлснээс модны сүүдэр бараадан налайн суудаг наадамчид энэ жил огтхон ч үзэгдсэнгүй. Тэгж налайх нь байтугай хэл, толгойгоо мэдэж явахгүй л бол хашаа саравчаа хэрсэн жижиг бизнесчдийн оосор бүчинд ороогдож мэдэхээр түвэгтэй байлаа. Ийнхүү эрийн гурван наадам нь сайхан болсон ч иргэдийнхээ тав тухыг тиймхэн хангав.
Харин байгаль цаг уурын хувьд халуун нар шар байсан тэнгэр гэнэтхэн хуйсагнаж, хэд хэдэн газарт хүний амь, эрүүл мэнд хохирчээ. Баяр наадмын хоёр дахь өдрийн үдээс хойно гэнэтхэн орсон ширүүн борооны үөэр Хан-Уул дуүргийн IҮ хорооны нутаг, Туул голын эрэгт салхилж явсан 17 настай Н гэж хүү аянганд цохиулж нас барсан байна. Мөн 11-ний өдөр Архангай аймгийн төвийн Наадмын талбайн гол асрын төмөр дээвэр хүчтэй салхинд нурснаас Эрдэнэбулган сумын харьяат гурван хун хүнд, хөнгөн бэртэж эмнэлэгт хүргэгдээд байгаа гэнэ.

С.МАРАЛ (Өдрийн сонин 167)