Зам засварт ашиглагддаг гэх энэ менгө чухам хаашаа орж, юунд зарцуулагддаг гэдгийг тэр бур мэддэггүп ч авто тээврипн хэрэгсэл эзэмшигч хэн бүхэн элдэв хэл ам гаргалгүй хураамжаа хэдийнэ өгч заншсан. Гэтэл саяхнаас эхлэн хотоос гарч буй тээврийн хэрэгслээс бас хураамж авдаг болсон нь иргэдийн бухимдлыг багагүй төрүүлэх болсон байнй. Жолооч та Эрдэнэт оръё гэж бодъё. Тэгвэл Улаанбаатараас гарахдаа хураамж төлнө. Эрдэнэт рүү ороход бас танаас хураамж авна. Эргээд Улаанбаатар руу ороход мэдээж хураамж авах нь ойлгомжтой. Ингээд алхам тутамдаа элдэв хураамж төлөх нь.
Чухам ямар үндэслэлээр, хаана хураамж төлөх ёстой талаар Зам тээвэр, аялал жуулчлалын яамны Авто замын бодлого зохицуулалтын газрын дарга С.Очирбаттай уулзаж ярилцлаа.

-Хотоос гарч буй тээв-рийн хэрэгслээс татвар авдаг болж байгаа гэв үү?
-Энэ сарын 20-ноос эхлэн Улаанбаатараас гарч буй дөрвөн цэг дээр буюу Налайх-Өндөрхааны замын уулзвар хэсэгт, Галзуу харын худаг орчимд, Хоолтын давааны орчимд, Рашаантын Төмөр замын гарам хэсэгт авто зам ашигласны төлбөр хураамжийг авахаар болсон. Наадмын өмнө уг хураамжийг авч байгаад түр зогсоосон. Уг журмын талаар иргэд төдий-лөн сайн ойлгоогүйгээс хураамж энэ тэрээ төлөхгүй гэж маргаан дэгдээж байгаа тул наадмын хөл хөдөлгөөн ихтэй үсэр түр зогсоосон юм.

-Хотоос орж гарахдаа хоёр удаа хураамж төлөх болж байгаа болохоор хүмүүс бухимдаж байх шиг байна. Хуулийн ямар заалт, журмаар зохицуулагдаж байгаа юм бэ?
-1998 онд Авто замын тухай хууль гарсан. Хуулинд зам дээгүүр явж байгаа тээврийн хэрэгслээс төлбөр авч болно гэж заасан. Энэ хуулийн хэрэгжилттэй холбоотойгоор Засгийн газрын тогтоол гарч шинэ журам гарсан. Зам тээвэр, аялал жуулчлалын сайдын тушаалаар өнгөрсөн нэгдүгээр сард Олон улсын болон улсын чанартай авто зам дээгүүр зорчин явж байгаа авто тээврийн хэрэгслээс төлбөр авах захиран зарцуулах журам гарсан. Улсын чанартай зам, замын байгууламжаар зорчиж байгаа тээврийн хэрэгслээс авах журам, төлбөрийг Засгийн газраас тогтоосон. Товчхондоо автомашин эзэмшигч хүн уг хураамжаар зам дээгүүр явсан төлбөрөө л төлж байгаа юм. Олон улсын жишигт ч гэсэн ийм төрлийн хураамж олон бий. Эргээд энэ мөнгө шинээр зам барих, засвар арчлалтад зарцуулагдана.

-Аль нэг аймаг, хот руу ороход хураамж авдаг. Үүн дээр нэмж хотоос гарч буй тээврийн хэрэгслээс хураамж заавал авах шаардлага байгаа юм гэж үү. Иргэд энэ талаар хариу сонсохыг хүсэж байна?
-Өнөөдөр шинээр зам барих өртөг өндөр байгаа. Нэг километр зам 150-180 сая төгрөгөөр босдог. Зам барьсны дараа эвдэрч муудаад засвар арчлалтад бас хөрөнгө шаардагддаг. Өвөлдөө зам цэвэрлэдэг хүмүүсиин цалин хөлс байна. Энэ бүгдийн тэн хагасыг нь ч болов зам ашиглаж буй хүмүүсээс авч яагаад болохгүй гэж. Дандаа л зээл тусламжаар зам барина гэж юу байх вэ дээ. Улаанбаатар хотын замыг такси, нийтийн тээврийн хэрэгсэл гэх мэт хот дотор явж байгаа машинууд эвдэж сүйтгэж байгаа. Үнэн хэрэгтээ хот руу хөдөө орон нутгаас ирж буй автомашинууд хот дотор тэр болгон яваад байдаггүй. Хот руу орж ирж байгаагаас нь бус гарч байгаагаас нь хураамж авах нь зүйтэй.

-Тэгвэл Улаанбаатар хот руу орж ирэхэд авдаг төлбөрийг авахаа больж болдоггүй юм уу?
-Нийслэл хот руу ороход хураан авдаг төлбөр Улаанбаатар хотын зам засварт зарцуулагддаг. Туүнээс улсын замын санд энэ хөрөнгө төвлөрөхгүй. Орон нутгийн замаар явж байгаа тээврийн хэрэгслээс авах төлбөрийг тухайн засаг захиргаанаас тогтоож захиран зарцуулна гэж бий. Олонхи аймаг жилдээ нэг удаа хураамжаа авдаг болсон. Үүний адил цаашид Улаанбаагар хот ч гэсэн жилдээ нэг удаа хураамж авдаг болох байх. Тэгэхээр хот руу ороход авдаг хураамж алга болно гэсэн үг.

-Авто замын тухай хууль хэрэгжиж байгаа юм байна. Зөвхөн Улаанбаатараас гарч байгаа дөрвөн цэг дээрээс хураамж авах юм уу?
-Улсын хэмжээнд 23 цэгт уг хураамжийг авч байгаа. Улаанбаатараас гарч буй энэ дөрвөн цэг нь саяхнаас шинээр авч байгаа цэг. Хөдөө орон нутагт аль хэдэн жилийн өмнөөс уг хураамжийг авч эхэлсэн. Налайх-Өндөрхааны замын уулзвар хэсэгт, Рашаантын Төмөр замын гарам хэсэгт зам тээврийн хяналтын хэсэг байгуулж байшин барилга барих тендер зарласан байгаа. Одоогоор түр зуур вагончик тавиад үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

-Жилдээ хэдий хэр хөрөнгө цугларна гэж тооцоолж байгаа вэ?
-Улсын замын санд энэ жил 500 сая төгрөг төвлөрнө гэж төлөвлөсөн. Энэ хөрөнгийг шинээр зам засах, замын засвар арчлалт зэрэгт зарцуулна.

Б.ДОЛЗОДМАА
(өдрийн сонин 2005-07-19 171)