ОХИДЫН, ЭРЧҮҮДИЙН ГЭХЧИЛЭН ТӨРӨЛЖҮҮЛБЭЛ ЯМАР ВЭ
Өнөөдрийн байдлаар нийслэлд 75 интернэт кафе ажиллаж байна. Эдгээрээс долоо нь 24 цагаар ажилладаг аж. Тухайлбал, Монголын залуучуудын холбооны дэргэдэх Нэг ертөнц Төмөр зам, 25 дугаар эмийн сангийн урд Four by болон 11 дүгээр хороолол дахь Парк энд Сити зэрэг интернэт хамгийн олон үйлчлүүлэгчтэй юм байна.
Оюутан залуусын хамгийн их сонирхон ордог Оllоо, Monstudnet, Mongolnet, Tusgal, Dotno, Banjignet зэрэг сайт аж. Ер нь аль ч сайт руу орсон сүүлийн үеийн мэдээ, мэдээллийн тойм, сонирхолтой ярилцлага, өрнө дорнын зурхай, эрүүл мэнд зэрэг бүхий л салбарын мэдээлэл зөвлөгөөг авч болно.
Дэлхийн улс орнууд зөвхөн охид, хүүхнүүдэд гэхчилэн сайтуудаа төрөлжүүлсэн байдаг. Харин манай орны хувьд энэ нь хараахан буй болж амжаагүй байгаа. Ер нь зөвхөн эрэгтэйчүүд ордог, эсвэл эмэгтэйчүүдийн тухай бүхий л мэдээ, мэдээлэл тэдний эрүүл мэнд, гоёл чимэглэл зэргээр төрөлжүүлчихвэл хүмүүсийг илүү татаж хүрээгээ улам тэлэх байх гэсэн санаа төрсөн.
Порно сайт бий болоосой гэх хүмүүс байдаг юм байна лээ. Зөвхөн насанд хүрэгчдэд зориулж яагаад ийм сайт нээж болохгүй гэж.
Интернэтийг сүлжээ (net), мэдээллийн өргөн чөлөө (super highway), кибернетикийн огторгуй (cyber space) гэх зэргээр нэрлэдэг байна. Анхандаа интернэтэд бизнесиин зорилготой үйл ажиллагааг хориглосон байв. Бүх санхүүжилтийг улс орнуудын Засгийн газар, судалгааны байгууллагуудаас гаргадаг байжээ. 1990-ээд оны эхээр бизнесиин жижиг сүлжээнүүд интернэтэд холбогдож эхэлсэн аж. Ингэж шинэ төрлийн үйлчилгээ гарч эхэлсэн нь хүмүүсийг төлбөртэйгээр интернэтэд холбож өгдөг болж, удалгүй зарлал сурталчилгааны томоохон зах зээл болон хувирчээ.

ИНТЕРНЭТЭЭС МЭДЭЭЛЛИЙГ ХЭРХЭН ХАЙХ ВЭ
Өнөөдөр интернэт нь мат их . мэдээлэл агуулсан асар том сүлжээ болсон. Хэрэглэгчид өөрт хэрэгтэй байгаагаа богино хугацаанд хайж олж бараг л чаддаггүй. Иймд хамгийн алдартай, мэдээлэл сайтай хайлтын системүүдийг дурдвал
-Altaүista-хамгийн өргэн хүрээтэй хайлтын систем. Зарим тохиолдолд хэтэрхий олон хувилбар гаргаж ирдэг.
Үаһоо-Вэб хуудсуудыг ангилан ялгаж дэд бүлгүүд үүсгэсэн байдаг тул сэвдээр нь хөөж мэдээллээ хайхад хялбар.
Google-график, реклам багатай, хэрэглэхэд маш хялбар систем юм.

COUNTER STRIKE -ИЙГ БҮГД ТОГЛОДОГ
Оюутны хотхон гэгдэх бидний нэрлэдгээр багшийн дээдийн буудлын ард байрлах STUDENTS интернэт кафегаар орлоо. 10-аад компьютер эгнүүлэн тавьжээ. Цэмцгэр агаад саруулхан танхимд сул компьютер байсангүй.
Тус интернэтэд байсан хүмүүсийн дийлэнх нь охид байлаа. Дунд сургуулийн сурагч болов уу гэмээр хоёр хүү Counter Strike-p хоорондоо тулалдаж суулаа. Энэхүү тоглоомыг сүлжээгээр тоглож болдог бөгөөд олуулаа нэгэн зэрэг тоглож болдгоороо хүүхдүүдийн сонирхлыг их татдаг аж.
Дунд сургуулийн хүүхэд гэлтгүй оюутан залуус энэ тоглоомоор тоглох нь ихэссэн гэнэ.
Энэ интернэтээр үйлчлүүлж байсан МУИС-ийн III дамжааны оюутан Д.Болор, -Оllоо руу орох дуртай. Мэдээлэл сайтай надад их таалагддаг. Танилцъя булан нь их сонирхолтой санагддаг. Найз охин маань энэ буланд дандаа ордог байсан. Тэгээд найз залуутай болсон ш дээ гэсэн юм.
Ер нь аль ч сайт руу орсон сүүлийн үед болсон мэдээ, мэдээллийн тойм, сонирхолтой ярилцлага, өрнө, дорнын зурхай, эрүүл мэнд зэрэг бүхий л салбарын мэдээлэл зөвлөгөөг авч болдог байна.

МОРЬ УНАСАН ТОЛГОЙГҮЙ УЛС
Гадаадад амьдарч, сурч, хөдөлмөрлөж байгаа залуусын сэтгэгдэл тэдний бодож санаж явсан үзэл бодлыг мэдэхийг хичээлээ.
Лондон хотод амьдарч байгаа Х.Эрдэнэбилэгийн Морь унасан толгойгүй улс гэсэн гарчиг бүхий эрэгцүуллийг сонирхсон юм.
Тэрээр, Морь унасан толгойгүй хүн нэртэй ном бий. Үүнтэй адил Монголыг Морь унасан толгойгүй улс гэж тодорхойлбол хол зөрөхгүй. Манай өнгөрсөн, өнөө, бүр цаашлаад ойрмогхон ирээдүй маань толгойгүй байх төлөвтэй. 13 жилийн дотор Монгол улс нэг тэрбум 228 сая долларын өртэй болсон байна. Бид зээл, тусламжийн морь унаж явдаг нь ойлгомжтой. Монголчууд хоолтой явбал морьтой явна гэдэг. Айлын хоолон дээр буувал машид билэгшээн морьтойгоо баталдаг. Тэгэхээр дандаа л айлын авдар сорж тогтнодог Монгол улс үнэхээр морьтой улс нь баараагүй.
Одоогоос зургаан жилийн өмнө буюу 1999 онд Монголын хамгийн том худалдааны түнш болсон Хятад, 2004 он гэхэд Монголд оруулж байгаа гадаадын нийт хөрөнгө оруулалтын 38 хувь, Монголын экспортын 48 хувийг дангаараа эзлэх болжээ. Энэ нь хятадын эдийн засаг, улс төр, цэргийн бодлогын дарамт, аажим аажмаар нүдэнд харагдаж, чихэнд сонсогдохгүйгээр ихэсч байна гэхэд буруудахгуй.
2005 оны долдугаар сарын хоёронд Их наймын уулзалтын өмнөхөн дэлхийн 10 оронд Ядуурлыг түүх болго уриан дор хандивын концерт болсон. Тэгэхэд дэлхийн одууд бид ийм баян байхад, тэртээ Африкад хүүхэд өлсөж үхээд имчээр юм гээд л их наймыг тусламжаа нэмэхийг шаардаж байсан. Гэтэл Монголд газар дор хүүхдүүд өлбөрч, бөөсдөж, хот хөдөөгүй ядуучууд үржиж байхад хоосон баячууд, хулгайны томчууд ичих тухай ч санаагүй, бараг л буянгүй юм хохино мэтийн юм бодож яваа байлгүй хэмээн бичжээ.
Мөн Америкт амьдрах Ш.Баатар эх орондоо ирсэн тухай аян замын тэмдэглэл бичжээ. Тэрбээр, Харьд суугаа Монголчуудын хувьд эх нутгийнхаа барааг харна гэдэг хамгийн эрхэм зүйл. Амьдралын мөр хөөж хорвоогоор бэдрэн яваа бидэнд жил бүр эх нутагтаа харих цаг хугацааны болон эд материалын боломж тиим их биш.
Буянт-Ухаад буухад бүгчим, хуурай, гантай халуун нар төөнөж байв. Онгоцны дамжих хоолойгоор ороод, хилийн байцаан өнгөрүүлэх дээр хүрэхэд нэг юм дутуу санагдлаа. Манай нисэх буудал дамжин өнгөрөх хүмүүсийн хүлээлгийн заал, тэдэнд зориулсан үйлчилгээгүй байлаа.
Мөн хилийн байцаан өнгөрүүлэх газрыг гадаад иргэд ба монголчууд гэж хоёр ангилах шаардлагатай санагдав. Тэгвэл хилчдийн ажилд дөхөм, зорчигчдын хувьд хүний өөрийн гэсэн заагтай Би эх орондоо ирж байна гэсэн мэдрэмж илүү төрнө.
Яармагийн зам бол гадна дотныхны Монгол Улсад нэвтрэх анхны алхам. Хамгийн эхэнд сэтгэлд үлдэх орон зай. Тэгвэл энэ зам даацаа дийлэхгүй, хуучирч муудан нарийссан байв.
Эрт урдаас эгэл монголчуудыг ийм олон унаатай болно гэж тооцоолоогүй байсан биз. Барьсан орон сууцны барилгуудын эргэн тойрны завсар чөлөөг суудлын машин бөглөж, цэцэрлэгжүүлсэн саад нь шавар тагт, тоосгон дэлгүүрүүдээр дүүрч, орчин тойрон зай муутай, давчуу сэтгэл бачуурмаар эвгүй муухай болжээ.
Орцны нэг давхарт хогийн савын эхүүн үнэр хамар цоргиж, цахилгаан шатанд ороход дарах товч үгүй, мөрөө харах гэрэл байхгүй бүдэг бадаг байсан юм. Энэ бүгдийг алсын Америк, Японтой харьцуулахгүй юм аа гэхэд манайхны арчаагүй байдлаас үүдсэн гэдгийг сэтгэлдээ хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй. Хотын амьдрал хогонд хутгалдаж, хүмүүсийн сэтгэхүй аминчхан агаад харанхуй болсон нь олон зүйл дээр ажиглагдсан. Монголын амьдралд дэвшилттэй сайн зүйл олон байгаа ч тэднийг дагаад гарсан сөрөг үр дагаврууд дэндүү олон болжээ.
Гадаадад суугаа бидний төлөөлөл эх орныхоо тухай бодлоо ийн бичсэн байна.
Интернэтээс хүссэн бүх мэдээллээ олж авах сайхан ч сүүлийн үед янз бүрийн вирус тарах болжээ. Үүгээр ч зогсохгүй үнэн бус баримтгүй худал мэдээлэл цацаж хувь хүний нэр хүндэд халдах нь хэвийн болчихож.
Ийм бусармаг үйлдлийг эс тооцвоос интернэтэд байхгүй юм үгүй. Ялангуяа эх орноо эндээс л тольдмоор санагдсан.
Интернэтийн гол зорилго нь харилцаа холбооны замаар олон хэрэглэгчид бие биедээ нэгөн зэрэг мэдээлэл дамжуулах ба хүлээн авах боломжийг олгодог.

ИНТЕРНЭТИЙН СОНИРХОЛТОЙ ХАЯГУУДЫГ ХҮРГЭЕ КОМПЬЮТЕРИЙН КОМПАНИУД

http//w.ww. apple, com
http//www.campag.com
http//www.digital.com
http//www.dell.com
http//www.microsoft.com
http//www.intel.com

КОМПЬЮТЕРИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ТАЛААР

http//www.microsoft.com/security, htm
http//www.windowatch.com/ security.htm
http//www.cs.princeton.edu/sip/ jaүa-fag.htm

ВИРУСЫН ТАЛААР

http//www.pages.prodigy.com/ үirushelp
http//www.cadүision.com/ rein war w/eag /eүir.htm

ХАКЕРУУДЫН ВЭБ ХУУДСУУД

http//www.arirang.miso.co.uk-xter/hack/
http//www.underground.org/ web/hackers.htm

ТЭМЦЭЭН УРАЛДААН

http//www.mmnewsstand.com
http//www.riddler.com

ХУВЦАС ЗАГВАРЫН ЕРТӨНЦ

http//www.lookonline.com
http//www.hypermode.com
http//www.fashion.net

КИНО ЕРТӨНЦ

http//www.film.com
http//www.moүieweb.com

НОМЫН САН

http//www.palimsest.stsnford.edu
http//www.ipl.sils.umich.edu

ТОГЛООМ БА ТААВАР

http//www.caissa.onenet.net
http//www.delorie.com/game-room/chess

АЯЛАЛ ЗУГААЛГА

http//www.lics.soe.umich.edu
http//www.city.net
www.mhpcc.edu.tour.tour.htm

ЭРЧҮҮД

http//www.backlash.com
http//www.manslife.com

ЭМЭГТЭЙЧҮҮД

http//www.users.aimnet.com
http//www.amazing.com/daүid/ women.htm

ДОМАИН ХАЯГУУД

com-бизнес, худалдааны байгууллага
goү-засгийн газрын харъяаны байгууллага
mil-цэргийн байгууллага
net-сүлжээ
org-ашгийн бус байгууллага
са-каңадынх
аu-австралийнх
uk-английнх
de-германых
jp-японых
mn-монголынх
ru-оросынх
сп-хятадынх

Д.ЦЭНГЭЛМАА
(өнөөдрийн монгол 2005-10-26 123)