Сайд нарын 3 дахь уулзалт 2004 онд БНХАУ-д, 4 дэх уулзалт 2005 онд Пакистанд болсон. Тав дахь удаагийн уулзалт энэ оны 5 дугаар сарын 23-24-нд Катарын нийслэл Доха хотноо болох гэж байна. Одоогийн байдлаар АСД 28 гишүүнтэй.

АСД-гийн зорилго

Ази тивийн дэд бүс бүрт улс төр, эдийн засаг, худалдааны олон талт яриа хэлцээний механизмууд (ЗӨА-д АСЕАН-ы чөлөөт худалдааны бүс, Өмнөд Азид СААРК, мөн АСЕАН, Персийн булангийн орнуудын хамтын ажиллагааны Зөвлөл -GCC зэрэг) байдаг хэдий ч Азийг бүхэлд нь хамарсан, тус бүс нутгийн нийтлэг эрх ашгийг илэрхийлэх механизм үгүйлэгдэж байгааг АСД-г санаачлагчид үндэс болгон Азийг бүхэлд нь багтаасан хамтын ажиллагааг санал болгосон билээ.

Ази Номхон далайн бүс нутагт дэлхийн хүн амын хагасаас илүү нь аж төрдөг, гадаад валют, байгалийн нөөц, түүнчлэн дэлхийн эдийн засгийн өсөлт, үйлдвэрлэлийн тал хувь нь энэ тивд ногддог. Ийнхүү эл бүс нутагт эдийн засгийн хөгжлийн зэгсэн их нөөц, чадавх, боломж байгаа ч хамтын ажиллагааны оновчтой бүтэц байхгүйгээс дэлхийн эдийн заегийн аливаа өөрчлөлт, санхүүгийн зах зээлийн хэлбэлзэлд илүү өртөмтгий байх нь элбэг байна. АСД нь энә үйл явцыг үндэслэгчдийн үзэж байгаагаар Азийн улс орнууд өер хоорондоо өрсөлдөхөөсөө илүү түншилж, харилцан итгэлцэж, илүү өргән хүрээнд хамтран ажиллах шаардлагатай байгаа өнөөгийн нөхцөлд улс орнуудын хооронд хандивлагч, хүлээн авагчийн харилцаагаар буе бие биенээ нөхсөн хамтын ажиллагааны шинэ хэлбэрийг бий болгох зорилготой юм.

Хамтын ажиллагааны чиглэл, хамрах хүрээ

АСД-гийн үйл явц яриа хэлцээний, төслийн хамтын ажиллагаа гэсэн 2 чиглэлээр явдаг.
Яриа хэлцээний чиглэлээр Гадаад хэргийн сайд нарын уулзалтууд, тэдгээрийн хооронд НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн чуулганы үеэр АСД-гийн гишүүн орнуудын төлөөлөгчдийн албан буе уулзалтууд болдог. Мөн АСД-г зохицуулагч -Таиландын тал ахлах албан тушаалтнуудаа АСД-гийн гишүүн орнуудад айлчлуулж, iүүний явц, олон улс, бүс нутгийн асуудлаар санал солилцож байсан. Тайландад суугаа АСД-гийн гишүүн орнуудын элчин сайд нарын уулзалт тогтмол болж, мэдээлэл солилцдог.
АСД-гийн гишүүн орнууд өөрсдийн туршлага, давуу талдаа түшиглэн аль нэг салбарыг сайн дурын үндсэн дээр сонгон авч хошуучлагч (prime-moүers)-aap ажилладаг. Хошуучлагч сонгосон салбартаа АСД-гийн яриа хэлцээ, төслийн хамтын ажиллагааг урагшлуулахад голлох үүрэгтэй.

Хошуучлагч нь өөрийн тэргүүлж буй тухайн салбарт хамтран ажиллах талаар үзэл баримтлалыг боловеруулах, гишүүн орнуудтай (улсын болон хувийн
Бахрейн, Бутан, Бруней, Камбож, БНХАУ, Энэтхэг, Индонез, Япон, Казахстан, БНСУ, Кувейт, БНАЛАУ, Малайз, Мъянмар, Оман, Пакистан, Филиппин, Канад, Сингапур, Шри-Ланка, Таиланд, БНСВУ, Катар, Иран, Монгол, АНЭУ, ОХУ, Саудын Араб.

хэвшлийн аль алийг оролцуулан) албан бус яриа хэлцээ явуулах, салбарын үйл ажиллагааг АСД-гийн зохицуулагчаар дамжуулан уялдааг хангах, тухайн салбарын чиглэлээр зохион байгуулах хурал, зөвлөлгөөн, албан буе уулзалтдаа АСД-гийн бусад гишүүн улс орныг урьж оролцуулах чиглэлээр тус тус үйл ажиллагаа явуулна.

АСД-гийн гишүүд нь тухайн төслийн хошуучлагч-тай зөвлөлдөх замаар хамтран хошуучлагч (co-prime moүer) болсноор салбарын үйл ажиллагаа өргөжин тэлэх боломжтой болох юм. .
АСД-гийн үйл явцыг урагшлуулах, төслийн үйл ажиллагаанд түлхэц өгөх зорилгоор гишүүн орнуудын судалгааны байгууллагуудтай хамтран ажиллах, тухайн асуудлаар шинжлэх ухааны болоод мэргэжлийн үүднээс судалгаа шинжилгээ хийх зорилгоор гишүүн орнуудын академийн болон судалгаа шинжилгээний институт/байгууллагууд (think tank)-biH сүлжээг бий болгон ажиллаж байна.

Одоогийн байдлаар АСД-гийн хүрээнд дараах чиглэлээр төслийн хамтын ажиллагааг хошуучлан ажиллах санал гарч, үзэл баримтлалаа боловсруулаад байна. Үүнд

д/д	Хошуучлагч/хамтран хошуучлагч	д/д	Төслийн хамтын ажиллагааны чиглэлүүд
1.	Бахрейн, Индонез, Катар, БНХАУ, Филиппин	1,	Эрчим хүчний аюулгүй байдал
2.	Бангладеш, Камбож, Вьетнам	2.	Ядуурлыг бууруулах
3.	БНХАУ, Пакистан	3.	Хөдөө аж ахуй
4.	Энэтхэг	4.	Тээврийн сүлжээ
		5.	Биотехнологи
5.	Малайз	6.	Цахим-боловсрол
		7.	Цахим-худалдаа
		8.	Дэд бүтцийн сан
6.	Пакистан	9.	Стандарт хэмжил зүйн Азийн институт байгуулах
7.	Сингапур	10.	Жижиг дунд уйлдвэрийн хамтын ажиллагаа
8.	БНСУ	11.	Мэдээллийн технологийн хөгжил
9.	Филиппин	12.	Эрчим хүч
		13.	Шинжлэх ухаан, технологи
10.	Таиланд, Камбож, Мьянмар, Пакистан	14.	Аялал жуулчлал,
11.	Тайланд	15.	Санхүүгийн хамтын ажиллагааны әсуудлаарх ажлын хэсэг
12.	Вьетнам	16.	Хүний нөөцийн хөгжил
13.	Япон, Катар	17.	Байгаль орчны боловсрол
14.	Япон	18.	Эрх зүйн орчинг бэхжүүлэх
15.	ОХУ	19.	Байгалийн гамшигтай тэмцэх
16.	Оман	20.	Замын аюулгүй байдал

Монгол Улс АСД-гийн үйл явцад оролцож байгаа нь

Манай улс бүс нутгийн хэмжээнд засгийн газрын болон заүгийн газрын бус түвшинд өрнөж буй улс төр, эдийн засгийн хамтын ажиллагааны үйл явцад аль болох идэвхтэй хамрагдах бодлого, зорилт тавьж ажиллаж байна.

2004 оны 6 дугаар сарын 22-нд БНХАУ-ын Чиндао-д болсон АСД-гийн Сайд нарын 3 дугаар уулзалтаар АСД-гийн гишүүн болох тухай манай улсын хүсэлтийг хэлэлцэн баталсан.

Манай улс 2005 онд болсон Исламабад хурлаас эхлэн АСД-гийн Сайд нарын уулзалтад Гадаад хэргийн сайдын хэмжээнд оролцож байна. 2005 онд Пакистанд болсон Сайд нарын хурлын үеэр манай улс АСД-гийн хөдөө аж ахуй, аялал жуулчлал, байгаль орчны боловсрол, мөн мэдээллийн технологийн чиглэлийн хамтын ажиллагаанд түлхүү оролцох сонирхолтой байгаагаа илэрхийлсэн боловч хамтын ажиллагаа эхлэл төдий байна. 2006 оны 3 дугаар 24-25-нд Бангкок хотноо болсон АСД-гийн орнуудын Азийн бондын зах зээлийг өргөжүүлэх замаар санхүүгийн хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх нь сэдэвт өндәр түвшний семинарт СЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга оролцсон. Энә онд АСД-гийн орнуудын Сангийн сайд нарын уулзалтыг Таиланд өөрийн орондоо зохион байгуулахаар төлөвлөж байна. Энә онд Камбож аялал жуулчлалын чиглэлээр хийсэн уулзалт, Япон байгаль орчны боловсролоор хийх уулзалтдаа манай улсыг анх удаа тус тус урьсан.

Монгол Улсын ШУА-ийн Олон улс судлалын хүрээлэн АСД-гийн судалгааны байгууллагуудын сүлжээнд бүртгүүлээд байна.

АСД-гийн үйл ажиллагаа болон төслийн хамтын ажиллагааны талаар дотоодын яам, байгууплагуудад танилцуулж, хамтын ажиллагааны арга хэлбэр, боломжийн талаарх санал аваад байна. АСД-гийн үйл явцад оновчтой байдлаар идэвхтэй оролцох нь АНД-н бүс нутгийн интеграцид түлхүү хамрагдах манай эрмэлзэл, хүч чармайлтыгурагшлуулахад чухал түлхэц болно гэж үзнэ.

Азийн хамтын ажиллагааны асуудлаарх Сайд нарын 5 дугаар уулзалтын тухай
АСД-гийн Сайд нарын 5 дугаар уулзалт Катарын нийслэл Доха хотноо 2006 оны 5 дугаар сарын 23-24-ний өдрүүдэд болно. Одоогийн байдлаар АСД-гийн 28 орноос 23 орон дээрх уулзалтад сайдын түвшинд оролцохоо нотолсон байна. АСД-гийн Сайд нарын 5 дугаар уулзалтаар дараах тоймтой арга хэмжээ болно. Үүнд
Сайд нарын хурал эхлэхээс өмнө буюу 5 дугаар сарын 22-ны өдөр АСД-гийн
төслийн хамтын ажиллагааны хошуучлагчид болон хамтран хошуучлагчдын
Зөвлөлдөх уулзалт болно.

АСД-гийн зохицуулагч-тайландын тал АСД-гийн 4 дүгээр уулзалтаас хойш яриа
хэлцэз, төслийн шугамаар болсон гол гол үйл явдлын талаар мэдээлэл хийнэ.
АСД-д шинээр гишүүн элсүүләх журмыг хэлэлцэнэ. АСД анх 2002 онд
байгуулагдахдаа 18 гишүүн оронтой байсан. Эдүгээ 28 гишүүнтэй бөгөөд Азийн
бүх дэд бүсээс төлөөлөлтэй болоод байна. Одоогоор хэд хэдэн улс АСД-гийн
гишүүн болох сонирхлоо илэрхиилээд байгаа боловч зарим орон гишүүдиин тоог
нэмэхээс өмнө АСД-г бэхжүүлэх асуудлыг чухалчлах болж байна.

АСД-гийн цаашдын хамтын ажиллагааны чиглэлийн талаарх үзэл баримтлалын
баримт бичгийг хэлэлцэнэ. АСД-гийн үйл ажиллагааг эрчимтэй, үр ашигтай, бүс
нутгийн орнуудад ашиг тустай болгох асуудал нь энэхүү 5 дугаар уулзалтын гол
зорилго болж байна. Ялангуяа төслийн хамтын ажиллагааны чиглэлүүдийн
уялдааг хангах, улмаар цөөрүүлэх талаар гарсан саналын талаар ярилцана.

Түүнчлэн АСД-гийн гишүүн орнуудын бүс нутагт болж буй нийтийн ашиг
сонирхлыг хөндсөн асуудлуудаар сайд нар санал бодлоо солилцоно.

ГАДААД ХЭРГИЙН ЯАМ 2006 оны 5 дугаар cap

/bolod.m/