Үндэсэрхэг үзэлтэй гэж өөрийгөө өргөмжилж, боржигон овогтон, эгээ л Чингисийн тэдэн үеийн удам би, жинхэнэ халх хүн хэмээн өөрсдийгөө сайрхан онгирогч хоосон толгойтой сармагчин заримдагуудын энэ тэнэглэл хичнээн өчүүхэн бодолтойг нь харуулна.
Яс юмандаа өөрийнхөө жинхэнэ эцэг хэн болохыг ч мэдэхгүй нөхөд тэдэн дотор цохиж л яваа.
Тэгсэн атлаа өөрийгөө би халх Монгол хүн, алтан ургийн хүн, боржигон овгийн хүн гэж цээжээ дэлдэнэ.
Хэдхэн жилийн өмнө овог олгох болоход Монголчуудын дийлэнх нь дан ганц боржигон овогтон болсон гэдэг.
Хөөрхий Чингисийн удам гэж гайхуулах гэж тэр л дээ. Гэхдээ энд тэдний заримыг буруутгах гэсэнгүй. Үнэндээ тэд ядаж үр хүүхдээ үеийн үед бага ястан байж эрлийз хурлийзаараа дуудуулж дарлуулж бүү яваасай л гэж тэгсэн хэрэг байж болох талтай. Тэрнээс биш яалаа гэж өөрийн овог гарлаасаа татгалзаж байх билээ дээ.
Ер нь л Монголчуудын дунд халх хүн л гэхээр цэвэр Монгол хүн гэх явцуу ойлголт байдаг.
Угтаа Монгол гэдэг их айл, олон овог аймгийн олон үндэстэн ястанаас бүрддэг улс билээ. Гэтэл халх л биш бол Монгол биш мэт үзэж бусад үндэстэн ястанаа дорд үзэж эрлийз хурлийз гэж гадуурхах нь эмгэнэлтэй.

Монгол газар нутагт 800.000-н жилийн тэртээгээс олон үндэстан ястан хүн тасралтгүй нутаглан аж төрсөөр ирсэн гэж судлаачид үздэг. Манай улс нь 2.5 сая хүн амтай. Хэлний хоёр бүлэгт багтах угсаатан ястан оршин суудаг. 90 гаруй хувийг монгол хэлний бүлэгт багтах халх, баяд, буриад, барга, дарьганга, дархад, дөрвөд, мянгад, захчин, өөлд, торгууд, үзэмчин, хамниган, харчин, хотгойд, цахар гэх мэт эзэлдэг. Хоёр дахь бүлэгт турк хэлтэн, казак, урианхай, хотон ордог.
Монгол улсын эдгээр угсаатан ястангууд үндсэн хуулиар батлагдсан бүрэн эрх эдэлж, нийгэм улс төр, эдийн засаг, соёл боловсролын үйл хэрэгт адил тэгш эрхтэй оролцдог гэх.
Гэтэл яагаад хэн дуртай нь Монгол улсынхаа үндсэн хуулийг зөрчиж ижилхэн Монгол улсын иргэн, Монгол улсын төлөө цохилох зүрхтэй, Монгол улсынхаа хөгжил дэвшилд гар бие оролцож ажиллаж амьдарч яваа нэгнээ гадуурхан үндэс угсаа ястанаар нь дуудаж доромжилж зүрхийг нь шархлуулна вэ.
Бүр УИХ-ын эрхэм гишүүд нь хүртэл чуулган дээрээ нэг нэгнээ эрлийз хурлийзаар нь дуудаж бага ястан хэмээн *Чи Монголын төрөөс зайл* хэмэн доромжилж байх юм. Энэ ч арай дэндэж байгаа хэрэг биш гэж үү.
Ер нь Монголд л төрж өссөн бол, Монголын улсын иргэн болсон л бол тэр хүн ямар үндэстэн ястан ямар арьстан ямар хэлтэн байх нь хамаа байна вэ. Адилхан Монголын иргэн л бол тэгш эрхтэй байх бусуу. Бүр эрлийз хурлийз хүмүүсийг судалж тагнаж удам сурдыг нь ухаж мэдээд олон нийтэд тараана гэж айлгаж дарамталж мөнгө нэхдэг луйварчин бизнес маягийн зүйл хийдэг бүлэг хүмүүс өөрсдийгөө сүржин нэрлэсэн хөдөлгөөн маягийн улс ч байдаг гэх юм билээ.
Энэ зуун голбалчлалын зуун. Бид хаалгаа нээж, бас үзэл бодлоо бас нээх хэрэгтэй юм шиг ээ.
Дэлхийн хамгийн хүчирхэг улс Америкийг хар. Олон үндэстэн ястаны өлгий болсон цагтаа цагаач нарын улс гэгдэж шоолуулж байсан энэ орон өдгөө Америк гэдэг агуу гүрний төлөө зүрх сэтгэлээрээ нэгдэж сайхан амьдралыг цогцлоож чадаж байна. Гэтэл цөөхөн хэдэн Монголчууд бид адилхан Монгол овог, ястануудаа хүртэл гадуурхан чичилж хэрэггүй үг унагаж, *шуудайнд хийсэн эвэр* шиг байдаг нь юуны учир вэ. Одоо больцгооё л доо. Бидэнд *хийх ажил их хорвоо дэлхий уудам* байна. Эвтэй үетэй хүчтэй гэдэг биш билүү.
Цаашилбал Монгол бүсгүй гадаад залуутай хамт явбал *янхан* нэр авна, бүр гэр бүл болж үр хүүхэд төрүүлвэл *Монгол цусаа бузарлалаа* гэх зэм хүртэнэ.
Ийм явдал манайд байсаар л байна. Бид яагаад дэлхийн өнцөг булан бүрийн үндэстэнүүдтэй найзлаж нөхөрлөж хайрлаж дурлаж ханилж болохгүй гэж.
Малаар л бод л доо. Цус холдох тусмаа сайн үүлдрийн төл гардаг биш билүү.
Эрлийз хүүхэд ухаантай бие бялдар царай зүс сайтай байдаг гэж бид ч гэсэн ярьдаг биздээ.
Монгол эх орон ард түмэн газар нутгаа гэсэн сэтгэл зүрхтэй түүний төлөө ажиллаж амьдарч чаддаг иргэн бидэнд хэрэгтэй болохоос, *би л цэвэр цусны халх хүн та нар эрлийз хурлийз* гэж хашгирагч худлаа орлигч, хутган үймүүлэгч *цус ойртсон тэнэгүүд* хэрэггүй мэт. Энэ мэт зүйлсийг улам дэвэргэж байгаа нь Монголчуудыг дотроос нь буталгах гэсэн хаа нэгтэйгээс шидсэн бодлоготой чулуу ч байж мэдэх талтай.
Угаасаа юм гэдэг хоёр талтай. Би үндэсэрхэг хүн гэж хашгирч туйлширч яваад харин ч гадны дайсны хоол болуузай гэж сэрэмжилнэ. Өдгөө Монголыг маань шууд халдан довтолж хаман эзлэхгүй нь лавтай. Орчин үед дэлхий нийт хүн төрөлхтөн ч энийг зөвшөөрөхгүй тэвчихгүй. Энэ бол хоцрогдсон арга. Орчин үед дэлхий нийтийн байдлыг ажиглаж байхад том гүрнүүд бусад улс үндэстэний голд нь чулаа хаяж дотор нь хагалан бутаргаж, яс үндэс үзэл бодлоор нь хуваан тэмцэлдүүлж тэдэнд зэвсэг техник хоол хүнс эм тариа гэх мэт хэрэгцээт зүйлсийг нь өндөр өртөгөөр шахаж, хариуд нь эд баялагийг нь цөлмөх арга хэрэглэдэг гэх…
Ямарч атугай Монголын ард түмэн хоорондоо эвтэй найртай байх нь юу юунаас илүү чухал гэж хэлэх гээд жаахан хадуурчихлаа.
Орчин үе, даяаршил бидэнд илүү нээлттэй байж холыг харж ухаалаг хүмүүнлэг амьдрахыг шаардаж байна.
Монголчууд минь, Монголын иргэд минь, Монголоо гэсэн сэтгэлтэй хүн бүр минь бид бүгдээрээ уужуу тайвуу сэтгэж, урт холыг харж, эвтэй найртай байж, нэгэн сэтгэлээр улс Монголынхоо хөгжил дэвшилийн төлөө зүтгэж, ирээдүй хойчдоо би Монголын иргэн би Монгол хүн хэмээх эрхэм бахархалыг өвлүүлцгээе!
Эвт шаазгай буга баримой!

/Хагшууд шарайд овогт Болодын Мөнхдөл/