Дорно дахины, дундад зууны, шашны гоо зүйн нөлөө гүн шингэсэн, Төв Азийн бүс нутгийн хүрээнд байсан монголын уран зохиолыг эрин үеийнхээ дэлхийн жишигт хүрсэн реалист уран зохиол болон хөгжихөд XX зууны монголын зохиолчид, тэр дундаа Д.Нацагдорж гавъяат үйлсийг бүтээсэн хэмээн үе үеийн эрдэмтэд судлаачид дүгнэж үздэг. Тэгвэл энэ сарын 16-ны өдөр Шинжлэх ухаан мэдээллийн төвд болон Д.Нацагдорж-100 жилийн их ойд зориулсан эрдэм шинжилгээний хурлын Монголын Шинжлэх ухааны академи, МУБИС, МУИС, Хэл бичгийн хүрээлэнгээс зохион байгуулах гэж байна.

Дашдоржийн Нацагдоржийг Монголын орчин үеийн уран зохиолын гарамгай төлөөлөгч, шинэ монолын уран зохиолыг үндэслэгч хэмээн янз бүрээр хэлж ирсэн. Энэ удаагийн эрдэм шинжилгээний хурал дээр чухам Д. Нацагдорж нь хэн байсан юуг үндэслэн гаргаж ирсэн талаар үе үеийн эрдэмтэн судлаачид өөр өөрсдийн онол, үзэл баримтлал, судалгаа шинжилгээгээр нотлох ажээ.

Акадеич Х.Сампилдэндэв их зохиолчын 100 жилийн ойд зориулсан эрдэм шинжилгээний хурлын талаар ийнхүү ярьж байна.
үideo1
Дашдоржийн ганц хүү болон 1906 онд төрж, бага наснаасаа төрийн албанд хүчин зүтгэж 11 настайдаа буюу 1917 оноос Цэргийн яаманд бичээчийн алба хашиж эхэлсэн бол 1921 оны 7-р сараас 1922 оны 4-р сарын 29 хүртэл цэргийн яаманд бичээч, дайчлан бүртгэх хэлтэст туслах түшмэл, Сүхбаатарын гарын түшмэл, 1922 оны эхэн үеэс цэргийн улс төрийн хэлтсийн сурган гэгээрүүлэх тасгийн дарга, 1922 оны 5-р сарын эхэн үеэс намын төв хороонд зохион байгуулах хэлтэст туслах түшмэл, мән оныхоо 8-р сараас намын төв хорооны нарийн бичгийн даргын туслахаар, оны эцэс рүү намын төв хорооны зохиолын хэлтсийн дарга болсон байна.

Нацагдоржийн уран сайхны зохиол нь гэвэл 100 гаруй шүлэг, 30 гаруй өгүүллэг, 7 жүжиг, 20 орчим нийтлэлийн бүтээл, Хэлхээгүй сувд хэмээх дуусгаагүй зохиол
одоогоор мэдэгдэж байгаа юм. Түүний уран бүтээл нь дэлхийн 60 орчим улс оронд орчуулагдан хэвлэгдсэн мэдээ судлаач эрдэмтэдийн дунд байдаг.

Нийт тавигдах илтгэлүүдийн ямар шалгуураар оролцуулж байгаа талаар
үideo2
XX зууны монголын их зохиолч Дашдоржийн Нацагдорж нас барахынхаа өмнө Уены гудамжны эхэн хавьд, хуучин өндәр хоршоо буюу Ард кинотеатрын өмнөхөн байсан Спартак хэмээх хоёр давхар зочид буудлын хоёрдугаар давхарын жижигхэн өрөөнд амьдарч байж. Уг өрөөнд ганц төмөр ор, хэдэн ном, гар бичмэлээ хийсэн нэгэн жижигхэн хайрцагнаас өөр юм байгаагүй гэдэг. Ямартай ч өнөө үеийн залуус бид энэ их зохиолчын уран бүтээлээр тархиа цэнэглэсээр эрдэмийн их далайд орсон түүхтэй.

Т.Од /olloo mn/