Эрдэнэт-ийн ашгаас сүм барих уу?

Хамгийн гол нь дээрх сүм хийдүүдийг залуусын чөлөөт цагт зориулсан гэх сайхан гэгчийн тодотголын дор барихаар төлөвлөсөн сурагтай. Орхончууд Бурхан шашны хогцолбор босгох тухай яриаг дэмжиж байгаа бол Ариун мөргөлийн ,сүм-ийг барихад тиим ч таатай хандахгүй
байгаа гэнэ. Эрдэнэт-ийг ашигтай ажиллуулсан гэж Х.Наранхүүл хамтарсан зөвлөлийн гишүүд нэмэх оноо өгсөн тэх боловч түүнийг эна албан тушаалаас нь авч хаях яриа ч гараад амжиж.
Дэлхийн зах зээлд зэсийн эрэлт хэрэгцээ нэмэгдэж буйд Эрдэнэт-ийн хамтарсан зөвлө-лийн гишүүд их л кайф-тай байгаагаа хувь нийлүүлэгчдийн хуралдааны үеэр илархийлжаэ. Өнгөрсөн долоо хоногт Эрдэнэт-ийн хувь нийлүүлэгчдийн хурал-даан болсон бөгөөд олон асуудлыг эв найрамдалтайгаар шийдвэрлэжээ. Энэ хурал найрсаг уур амьсгалын дунд өрнөсан гэнэ. Тиймээс ч Монгол, Оросын хамтарсан зөвлөлийн гишүүд дуу нэгтэйгээр үр дүн сайтай хурал боллоо хэмээн дүгнэсэн аж. Монголын төсвийн дийлэнхийг бүр-дүүлдэг энэхүү саалийн үнээнээс өнгөрсөн онд саасан сүү-г хэмжиж, түүнийг хэрхэн зарцуулах болон цаашид хэчнээн хэмжээний сааль авах талаар хэлэлцсэн байна. 2006 онд Уулын бэяжуулах Эрдэнэт үйлдвэр 820.8 тэрбум төгрөгийн бүтээгдэхүүн боловсруулжээ. Туе үйлдвэр тат-варт 300 тэрбум төгрөг тушаасан бөгөөд саяхан тохиосон Татвар төлөгчдийн өдрүүдаэр Манлай татвар төлөгч өргөмжлөлийг хүртсэн. Улсын төсөвт нэлээд хэмжээний хөрөнгө оруулалт хий-сэн Эрдэнэт-ийн ашгийн чөлөөт үлдэгдэл нь 250 тэрбум төгрөг аж. Үүнээс 55 тэрбум төгрөгийг нь Эрдэнэт үйлдвэрийн техник, технологийг сайжруулах, Орхон аймгийн хөгжил, нийшийн салбарт хөрөнгө оруулахаар хувь нийлүүлэгчдийн хуралдаанаар зөвшилцсөн байна. Үлдсэн 195 тэрбум төгрөгийг хоёр тал гэрээнд заасны дагуу хувааж авах бөгөөд манай улсад 90 тэрбум төгрөг оногдож буй гэнэ. Лондонгийн бирждээр зараг-даж буй зэсийн ханш өндар байгаа эна үеийг үр бүтээлтэй ашиглаж, 2007 оноос эхлэн нэмүү ертөг шингээсэн эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхээр зөвлөлдсөн байна.
Харэв зэс утас үйлдвэрлэх юм бол Монгол Улсын жилийн төсвийг Эрдэнэт үйлдвэр дангаараа бүрдүүлж чадна хэмээн хувь нийлүү-лэгчид том амласан бололтой. Үүнээс гадна өнгөрсөн онд олсон Эрдэнэт-ийн ашгаас монголчууд Орхон аймагт Бурхан шашны цогцолбор, оросууд Ариун мөргөлийн сүм барихаар тохиролцсон гэх мэдээлэл байгаа юм. Орхон аймгийн хөгжилд хөрөнгө оруулахаар төсөвлөгдсөн мөнгө¬ний ихэнх нь хоёр сүм барихад чиглэгдсэн гэх яриаг албаны Хамгийн гол нь дээрх сүм хийдүүдийг
залуусын чөлөөт иагт зориулсан гэх сайхан гэгчийн тодотголын дор барихаар төлөвлөсөн сурагтай. Орхончууд Бурхан шашны цогцолбор босгох тухай яриаг дэмжиж байгаа бол Ариун мөргөлийн сүм-ийг барихад тиим ч таатай хандахгүй байгаа гэнэ. Эрдэнэт-ийг ашигтай ажиллуулсан гэж Х.Наранхүүд хамтарсан зөвлөлийн гишүүд нэмэх оноо өгсөн гэх боловч түүнийг эна албан тушаалаас нь авч хаях яриа ч гараад амжиж хүмүүс үгүйсгэхгүй байгаа. Энэ нь ч Орхон аймагт хоёр урегалын, хоёр том сүм баригдах нь эа гэсэн хардлагыг улам өдөөж буй. Хамгийн гол нь дээрх сүм хийдүүдийг залуусын чөлөөт цагт зориулсан гэх сайхан гэгчийн тодотголын дор барихаар төлөвлөсөн сурагтай. Орхончууд Бурхан шашны цогцолбор боегох тухай яриаг дэмжиж байгаа бол Ариун мөргөлийн сүм-ийг барихад тиим ч таатай хандахгүй байгаа гэнэ. Эрдэнэт-ийг ашигтай ажиллуулсан гэж Х.Наранхүүд хамтарсан зөвлөлийн гишүүд нэмэх оноо өгсөн гэх боловч түүнийг энэ албан тушаалаас нь авч хаях яриа ч гараад амжиж. 2006 онд Эрдэнэт тат-варт 300 тэрбум төгрөг төвлөрүүлсөн нь Х.Наранхүүгийн гавъяа биш дэлхийн зах зээлийн таа-ламжтай байдлын тусгал гэж үзэх хүмүүс ч байгаа гэнэ. Д.Дорлигжавын үед зэсийн үнэ 1500-2000 ам.доллар байхад Эрдэнэт муу-
гүй ажилласан гэнэ.
Тиймээс нэг яамны сайдаас ч илүү эрх мэдэлтэй Эрдэнэт-ийн захирлын албан тушаалд очихоор олон хүний дотор эмээл хазаартай морь янцгаагааж буй гэх. Монголбанк-ны ерөнхийлөгч асан О.Чулуунбат, Сангийн дэд сайд Ч.Ганзориг, Эрдэнэт үйлдвэр эрхлэсэн орлогч дарга Ганбаатар нар эна суудлын төлөө өрсөлдөж байгаа гэсэн мессэж аль хэдийнэ тархсан. Гэвч хамтарсан үйлдвэрийн даргын халаа сэлгээний талаар ойрын үед яригдахгүй нь бололтой. Харин Эрдэнэтийн ашгаас сүм, хийд барихаар төлөвлөж буй нь олон хүний гайхшралыг төрүүлээд буй. Учир нь энэ мөнгөөр өчнөөн олон залуусын боловсролд хөрөнгө оруулалт хийх бололцоотой. Тэрчлэн ажлын байр нэмэгдүүлэх, сургууль, цэцэрлэг барих гээд нийгэмд чиглэсэн олон ажилд гар сунгавал Монгол Улсын эдийн засагт илүү үр өгөөжтэй байх юм.
(Ардын эрх 105/637)
ж.ням