Өвлийн хэдэн cap өглөө, оройгүй манан дунд амьдарч, агаарын бохирдлоос улбаалан том жижиггүй ханиад, томуунд дарлуулсан. Агаарын бохирдолд манай улс 2004 оноос л анхаарал хандуулсан ч өнөөг хүртэл судалсаар л байгаа юм. Ингэж хэлэхийн учир нь, хааны алба халаатай гэдэг шиг ээлж дараалан гарах Засгийн газар агаарын бохирдол гэсэн бичигтэй цаас бүрт л бохирдлын хэмжээг бууруулах олон журам, тушаал гаргадаг ч тэр нь архивлагдан үлдэх төдий л байгаа аж. Хэрвээ архив сөхөх юм бол хэчнээн цагаан цаасан дээр агаарын бохирдлыг бууруулах тушаал, шийдвэр мөрөөдөл болон үлдэж, цаасны зардал болсныг харж болох талтай.

БОЯ-ны агаарын бохирдлыг судлах харуулын судалгаа-гаар 2004 онд агаарын бохирдлын хүхэрлэг хийн жилийн дундаж агууламж хотын хэмжээнд 14мг/м куб. Харин хоногийн дундаж агууламжаараа хотын төв хэсэг болон Баянзүрх, 13 дугаар хороололд 96мкг/м куб гэж тогтоож байжээ. MI4S 4585-98 Агаарын чанарын стандарт-тай харьцуулахад энэ жил агаарын бохирдлын хэмжээ 50 дахин өсөөд зогсохгүй өмнөх оныхоос хүхэрлэг хийн агууламж стандарт хэмжээнээс хэд дахин илүүтэй бохирдсонбайжээ.

Тухайлбал, хотын агаарын чанарын харуулын судалгаагаар хотын хэмжээнд азотын давхар ислийн жилийн дундаж агууламж 30мкг/м куб, хоногийн дундаж хамгийн их агууламж, 140мкг/ м куб байжээ. Харин хөл хөдөлгөөн ихтэй баруун дөрвөн замын уулзварын орчимд хүхэрлэг хийн хэмжээ 57 хувиар өссөн байх юм. Энэ нь хийдэг нь ганц, хэлдэг нь олон гэгчийн үлгэр байх даа. Таван жилийн турш дээр дооргүй л агаарын бохирдолдоо боомилуулж үхэх нь хэмээн ярьцгаан хотын төвийн тэр хэсэгт тийм хэмжээтэй бохирдол байна гэж мэдээлэхээс биш бодитоор хийгээд буруулсан зүйл харагдахгүй л байна.

Уг нь, Улаанбаатар хотын захиргаа, ТЭХЯ хоёр булаацалдан 2010 он гэхэд энэ хорт утааг алга болгочихно гэж амласан удаатай.Түлш эрчим хүчний яамнаас агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд олон хөтөлбөр, төсөл хэрэгжиж байгаагийн нэг нь хагас коксжуулсан нүүрс гаргах төсөл. Засгийн газраас дэмжээд, хөрөнгө санхүү нь шийдэгдсэн ч баригдахгүй байгаа шалтгааныг нь олохгүй хэдэн судлаачдынхаа шүүмжлэлийг яамныхан харин өөрөөр тайлбарлаж байсан юм.

Тэдний хэлснээр зуны хэдэн сард налайн задгайрсан биш. Харин ч энэ хугацааг ашиглан үйлдвэр барихаар олон улсын хэмжээнд тендер зарлах гэж байгаа гэнэ. Харин нийслэл өөрийн хөрөнгөөрөө бас л агаарын бохирдлыг судлах багаж авчээ. Энэ нь ДЦС, бензин болон дизель хөдөлгүүртэй машины утаанд хийх нүүрс хүчил, азотын хүчил зэрэг хорт хийг нэгэн зэрэг хэмжих мульти мэдрэгчтэй өргөн талбайд хэмжилт хийх чадвартай зөөврийн багаж.

Гэвч авсан болон шинээр авах гэж байгаа багажны ид шидийг ирэх жилээс л үзэх аж. Ийнхүү албан тушаалтнууд агаарын бохирдлоо судалсаар байтал хүн амын дунд агаарын бохирдлоос улбаатай уушиг, харшлын өвчлөл газар авч байна. Ямартай ч эрх мэдэлтнүүдэд агаарын бохирдлоос ард түмнээ аврахад хоёрхон жил үлдээд байгаа. Одоо судалж, туршихаа зогсоож, цаасан дээрхээ бодит ажил болгох л юмсан даа.

Т.Оюун

Дугаар 98/417/