энэхүү чулуун баримлууд дээшлэх тусмаа өргөсдөг боловч түүний орой дээр гарах боломж хэр баргийн хүнд тохиохгүй. Маньпупунёр гэдэг нь манси хэлээр онгодын Бага хот гэсэн үг аж. Өнгөрсөн үед манси болон комичууд асар том чулуун баримлыг тахин шүтдэг байжээ. Гэсэн хэдий ч тэд тайрдсан уул өөд авирахыг их нүгэл хилэнцэд тооцдог байв. Эдгээр чулуун багана мэт уулын талаар олон домог бий. Хэзээ нэгэн цагт тайрдсан уулууд вогулын ард түмнийг хөнөөхийн тулд уулаар дамжин Сибирьт ирсэн аварга хүмүүсийн орон гэр байсан гэсэн домгийг нутгийнхан хуучлах дуртай. Гэвч тэд Маньпупунёр уул өөд авиран гарах үед аварга хүмүүсийн удирдагч-бөө яг өмнө нь вогулчуудын ариун уул-Ялпингнёрыг харчээ. Балмагдаж айсныхаа улмаас тэр бөмбөрөө хаяж, Койп уулын өндөр шовгор оргилоос хөл алдан унасан гэдэг. Харин түүний бараа бологчид айдсаасаа болж чулуужсан нь одоогийн эдгээр тайрдсан уулууд аж. Нөгөө талаар 200 сая жилийн өмнө энэ газарт өндөр уул нурууд байсан гэж үздэг. Цаг хугацаа урссаар, мянга мянган жил хөвөрсөөр… Бороо, цас, салхи, халуун хүйтэн бүхэн өндөр уулыг мэрсээр нэг л мэдэхэд ийм намхан чулуулаг болгон хувиргажээ. Сонин тогтоцтой эдгээр тайрдсан уулууд Оросын долоон гайхамшигт нэр дэвшээд байгаа юм.
дугаар 20
