Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа 40000 айлын орон сууц хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр ханцуй шамлан орсон барилгачдын хувьд ч хүндхэн байдалд орж болзошгүй байгаа аж. Угаас барилгын салбар ихээхэн хөрөнгө шаарддаг, эрсдэлтэй бас ашигтай шинж чанараараа уул уурхайн салбарын дараа ордог. Харамсалтай нь, ихэвчлэн банкны зээлээр л амь тариа залгадаг тэдэнд хямрал хүнд цохилт өгөх шинжтэй. Ялангуяа барилга орон сууцны борлуулалт 90 хувиар, үнэ ханш нь 20-30 хувиар буураад байгаа өнөө үед зарим компани дампуурах вий гэсэн айдаст хэдийнэ автсан бололтой. Цаашид ч байдал хүндрэх төлөв ажиглагдаж байгааг Барилга.МН барилгын зөвлөгөө мэдээллийн төвийнхөн анхааруулж байна.

Энэ байдлыг дагаад барилгын материал үйлдвэрлэгч, худалдаалагчдын борлуулалт ч зогсонги байдалд орох эрсдэл нүүрлээд буй аж. Иймээс хямралыг хохирол багатай давахад туслах, барилгачдын саналыг төрийн байгууллагуудад хүргэх зорилгоор тус салбарынханд зориулж Хямралын үеийн нөөцийн удирдлага семинар зохион байгууллаа. Орон сууцны захиалга, борлуулалт буурсантай холбогдуулан эл салбарын ихэнх аж ахуйн нэгж, компаниуд цомхотгол хийхийг урьдал болгожээ. Тэдний хувьд гарах гарц нь энэ байж болно. Гэхдээ нөгөө талаас нь ажиглахад өнөөдөр манайд орон сууцны эрэлт, хэрэгцээ дэндүү их. Өөрөөр хэлбэл боломжийн үнээр боломжийн орон сууцтай болохыг хүсэгчид олон. Энэ эрэлт хэрэгцээнд тохируулан ажиллаж чадвал цомхотгол хийх биш харин ч ажиллах хүчээ нэмэгдүүлэх хэрэгцээ гарна. Гэтэл үүнийг барилгын компани тэр тусмаа компанийн эзэд хүлээн зөвшөөрч чадахгүй байгаа бололтой.

Шинээр баригдаж буй орон сууцны м.кв нь бодит өртөг дээр ашгаа нэмээд 450 ам.долларт элбэг босох боломжтой гэдгийг тэд мэднэ. Түүгээр зогсохгүй үнийн хөөрөгдел нэмлээ, нэмлээ гэхэд 550 ам.доллараас хэтрэх ёсгүйг ч бас мэддэг боловч хүмүүсийн эрэлт, хэрэгцээн дээр тоглон илүү ашиг олох гэж улайрснаас үйлчлүүлэгчдээ үргээж байгаа нь нууц биш. Ихэнх барилгын компани барьсан өртгөөсөө харьцангуй өндәр үнээр борлуулан иргэдийн байртай болох мөрөөдөл дээр тоглож буй нь үнэн. Мэдээж үүнд хариу өгөх цаг нь ч болсон. Ийм болохоор цомхотгол ярихаас илүүтэй хүний нөөц болон капиталийн неецөе хэрхэн зөв хуваарилах талд холбогдох байгууллагуу-дын удирдлагад мэдлэгөгөхнь семинарын зорилго аж. Энэ дагуу холбогдох хүмүүс илтгэл тавьж хэлэлцүүлсэн юм. Тухайлбал, Монголын хүний нөөцийн институтын захирал Д.Бартанбаатар ажиллах хүчнээ цөөлөхөөс илүүтэй удирдах ажилтнуудынхаа ур чадварыг сайжруулах нь үр дүнтэй.

Аливаа байгууллагын олох ашгийн 80 хувийг удирдах албан тушаалтны хэлтэс, хэсэг, үлдсэн хувийг ажилтнууд бүрдүүлдэг зарчимтай. Нөгөөтэйгүүр цомхотгол хийхээс өмнө хуваарлилтаа зөв бүрдүүлэх, олон хэлтэс хэсгээ нэгтгэн зангидах арга хэмжээ авч болох боломж, гарц бий. Цомхотгол бол хамгийн сүүлчийн хувилбар шүү хэмээв. Харин Барилга, хот байгуулалт, нийтийн аж ахуй үйлчилгээний төвийн дарга Б.Бямбажав Хямрал нэг талаар шалгуур. Иймээс амь, амиа л бод гэж хэлмээр байна. Яагаад гэвэл, арчаатай, авхаалжтай, зөв механизм явуулж чаддаг аж ахуйн нэгж, компани энэ шалгуурыг даваад гарч чадна. Чадаагүй нь дампуурлаа зарлах нь гарцаагүй. Гол нь үүссэн нөхцөл байдлыг зөв дүгнэх нь чухагГ гэлээ. Энэ үеэр хөндөж тавьсан нэг асуудал нь гаднаас ажилчин авч ажиллуулахыг болих тухай. Тэр тусмаа үүсээд буй енөөгийн нехцел байдалтай уялдуулан үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих тухай ярьж байхад бид монгол ажилчдаа ажиллуулж яагаад болохгүй билээ гэдэгтэй санал нэгдэж байв.

Хөдөлмөр эрхлээгүй залуучууд, насанд хүрэгчдийн мэргэжлийн албан бус төслийн захиалгаар Мэргэжлийн түр сургалтын бодлого, санхүүжилтийн механизм, түншлэлийн арга хэлбэр сэдвээр саяхан нэгэн судалгаа хийжээ. Тус судалгаагаар гарсан сонирхол татам тоо энэ салбартай холбоотой. Хамгийн ихдээ 65-70 мянган хүнийг барилгын салбар өөртөе багтаах чадвартай юм байна. Ингээд зогсохгүй энд ажиллагсад жилийн дотор ҮI зэрэгтэй ажилтан болтлоо өсч, сард 500 мянган төгрөгөөр цалинжих боломжтой. Дахин сануулахад, ажлын байр дэндүү хангалттай байгаа гэнэ. Барилга.МН барилгын зөвлөгөө мэдээллийн төвөөс санаачлан зохион байгуулсан тус семинараар Засгийн газрын энэ оны барилгын салбарт хэрэгжүүлэх бодлого, Монголбанкнаас баримтлах бодлого, дэлхийн эдийн засгийн чиг хандлага, хямралын үед авах арга хэмжээ, хямралын үеийн нөөцийн удирдлага зэрэг сэдвээр илтгэл тавьсан юм. Барилга.МН Барилгын зөвлөгөө мэдээллийн төвийн захирал Г.Батсүх Хямрал ярьсаар бид өөрсдийгөө хямрааж байна.

Хямралыг даван туулахын тулд үйл ажиллагаагаа тогтвортой явуулах шаардлагатай. Гэхдээ хямралаас айж хүн, хүчээ цомхотгох биш харин ч бүтээмжээ нэмэгдүүлж, ингэснээр хямралаас гарах боломжтой. Түүнээс хямарна гэж яриад байвал улам л хямралд орно. Одоогоор цомхотгол хийсэн газар энэ салбарт байхгүй. Барилга угсралтын ажил удахгүй эхлэхээр ийм явдал хэр гарав гэдэг нь мэдэгдэнэ. Гол нь бид гаднаас ажилчин авалгүй, монгол ажилчдаа үр бүтээлтэй ажиллуулах хэрэг-тэй. Үнэнийг хэлэхэд өнөөдөр хямрал барилгын салбарт нүүрлээд унагасан зүйл байхгүй. Урьдчилан сэргийлэхийн тулд л энэхүү семинарыг зохион байгуулж байгаа юм. Дэлхий нийтээр худалдан авах чадвар буурч байгаа ч манай иргэдийн хадгаламжинд хоёр триллион орчим төгрөгийн хадгаламж бий. Гэхдээ иргэ¬дийн дунд хямралаас айгаад гэх үү, үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ унана гэсэн хүлээлт үүссэн учраас худалдаж авахгүй байна. Энэ хүлээлт арилахад орон сууцны борлуулалт эргээд сэргэнэ.

-Хямралыг дагаад барилгын материал, тоног төхөөрөмжийн үнэ ч хямдарч эхэлсэн шүүдээ?

-Үнэхээр барилгын материал, газрын үнэ ч хямдарч байна. Ингэснээр дараа, дараагийн баригдах орон сууцнууд хямд үнээр босох боломжийг бүрдүүлж өгч байна. Үүний зэрэгцээ халалтын үе гэж нэрлээд буй барилгын материал, газар, ажиллах хүч үнэтэй үед барьсан орон сууцаа ч барилгын компаниуд өнөегийн зах зээлээ даган хямд үнээр борлуулж байгаа.

-Барилга, орон сууцны үнэ хэрхэн буурсан бэ?

-Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулбал хуучин орон сууц 30, шинэ орон сууц 20 хувиар буурсан. Ам.долларын ханш өссөн ч барилгын компаниуд борлуулалтаа хийхдээ хуучин ханшаар буюу 1200, 1300 төгрөгөөс доогуур тогтоож байгаа.

-Цаашид орон сууцны үнэ буурах уу. Энэ талд хийсэн судалгаа бий юу?

-Үнэ хангалттай хэмжээнд буусан. Цаашдаа дахин буурахгүй болов уу.

-Хямралаас гараж ямар гарц бий талаар хувийн хэвшлийнхний санал бодлыг сонслоо. Дельта констракшны ерөнхий захирал Ц.Эрдэнэбат

-Хямрал биш. Төр засгийн бодлого мөн бидний удирдлага, зохион байгуулалтыг шалгасан зүйл болж байна. Түүнээс дэлхий нийтийг түгшээж байгаа шиг явдал манайд гарахгүй ээ.

-Танай компани цомхотгол хийх үү?

-Өнөөдрийн хувьд ажиллах хүчний цомхотгол явагдах нөхцөл байдал харагдаж байгаа. Г эхдээ энэ асуудлыг шийдвэрлэхэд бэрхтэй. Учир нь, нэг хүний ард дөрвөөс таван хүний амьдрал явдаг. Нөгөө талаар одоогоор барилгын ажил эхлээгүй. Мөн гэрээ, хэлцэл тодорхой болоогүй тул хараахан цомхотгол хийж эхлээгүй. Хэрвээ барьж буй барилга 50 хувь хорогдвол мэдээж мэргэжлийн барилгын байгууллагуудад хэцүү болно.

-Уран өвөр баян компанийн захирал Б.Лхамгүнд

-Одоогоор барилгын сезон хараахан эхлээгүй байна. Ирэх, дөрөв, тавдугаар сараас хям¬рал хэр нөлөөлөх нь мэдэгдэ¬нэ. Улсын төсөв, гадны зээл, тусламж хэвийн хэмжээнд явагдах болов уу. Түүнээс өөрсдийн хөрөнгө хүчээрээ орон сууц барьж буй байгууллагуудын хувьд хүндрэлтэй. Нөгөө талаар зарим барилгын компани зардлаа хэт нэмж байна. Энэ байдал иргэдийн худалдан авах чадварт сөргөөр нөлөөлдөг. Иймээс бодит зардлыг тогтоох ёстой. Уг нь шинэ орон сууцны м.кв-ыг400-500 ам.доллараар тобцон борлуулах бүрэн боломжтой юм.

Ж.Хорлоо

Дугаар 028 /21275/