проблем-ээс ангид байх хилийн чанад дахь диваажин-д уу. Амыг нь ингэж асуумаар санагдана. Хаа сайгүй л дэлхийн санхүүгийн хямралаас болоод байгууллага, аж ахуй нэгжүүд ажилтнаа цомхотгоод эхэлчихлээ. Боловсон хүчин Халагдах хүмүүсийн тоонд та орчихжээ. Та байгууллагын мундаг ажилтан байсан болохоор дорхноо л местээ олох биз ээ хэмээн эелдэг гэгчээр халж эхэлсэн аж. Яая гэхэв. Нэгэнт хямрал гэгчид дэлхий нийтээрээ идүүлэн хямраад эхэлчихсэн байхад та нар намайг халлаа гээд зуураад бахираад байлтай нь биш. Гэвч энэ хямралын сүүдрийг яагаад төрийн эрх мэдэлтнүүд маань олж хараагүй юм бол. Урьдчилж харж чадаагүйгээсээ болоод амласан ажлын байраа бий болгох байтугай бууруулах нь байтугай хямралын ажилгүйдлээ ч хазаарлаж чадахгүйд хүрэх нь.

Аль зун л хямрал болох төлөвтэй хэмээн дэлхийн эдийн засагчид үзэн урьдчилан сэргийлж ажиллахыг сануулж байхад манайх л дархлаатай юм шиг л гэдийгээд томорч байсан. Үүнийхээ ч горыг амсан хүндээр хямарч байгаа бололтой. Зөвхөн 2008 онд арванхоёрдугаар сард хөдөлмөр халамж үйлчилгээний хэлтсүүдэд идэвхтэй ажил хайж байна гэж 2067 хүн бүртгүүлсэн гэнэ. Тэдний 37 байгууллага нь татан буугдсан, 34 нь өөр газраас шилжин ирсэн, 75 нь сургуулиа төгсөөд, 26 нь мэргэжлийн ажил олдохгүй, 51 нь цалин бага гэж бусад шалтгаанаар 1710 хүн ажлаасаа халагджээ. Харин үүний 134 нь орон тооны цомхотгол буюу хямралд ажлаа булаалгаж. Уг нь УИХ, орон нутгийн сонгуулийн амлалтаас гадна хороо, дүүргийнх нь Засаг дарга ажилгүйдлийг бууруулна хэмээн мөрийн хөтөлбөртөө тусгах нь их. Гэвч эрх мэдэл дутагддаг юм уу, ажлын байр хэн хэзээ байгуулах нь вэ гэж харж суудгаас тэр үү ажилгүйдэл буурч гийгүүлээд байгаа юм алга.

Нөгөөтэйгүүр хямрал төрийнхөөс илүү хувийн хэвшлийнхэнд халгаатай байгаагаас жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд хүндээр тусч байна. Үндэсний статистикийн хорооноос хийсэн судалгаагаар гэхэд л аймаг, нийслэлийн Хөдөлмөр халамжийн үйлчилгээний хэлтэст бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн тоо өнгөрсөн сарын эцсийн байдлаар 31,4 мянга болсон гэнэ. Өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс энэ нь 5,6 хувь буюу 1,7 мянган хүнээр нэмэгджээ. Энэ нь хувийн хэвшилд ажиллагсад ийнхүү ажлаасаа халагдсан хэрэг.

Ямар ч гэсэн МҮЭХ-ноос хийсэн судалгаагаар тэднийд 6000 гаруй хүн хандаад байгаагаас эхний ээлжинд хуулийн зөвлөгөө өгөөд зарим боломжтой нэгнийг эргүүлээд ажилд нь авахыг ч гуйгаад байгаа гэсэн. Ганцаараа зүтгээд шидийг олохгүй болохоор НХХЯ, АОЭНХ-той хамтран ажиллахаар болсон аж. Гэхдээ нэгэнт байгууллагынх нь санхүү илүү хүнийг цалинжуулаад байж чадахгүйгээс хойш Засгийн газраас зарласан Үйлдвэржилтийг дэмжих жил үр өгөөжөө өгнө гэдэгт төрийн бус байгууллагууд найдаж байгаа гэнэ. Тиймээс ч ажлаасаа халагдсан нэгнийг өөр мэргэжлээр мэргэшүүлэх талаар ч ярьж явна.

Гэвч эх орондоо лааз өшиглөж яваа залуусаас гадна харийн оронд ажлаа алдчихаад ирж яваа хэдэн мянган хүн бий. Эхнээсээ ч эх орноо зорьж явна. Тэгэхээр яах ч аргагүй үйлдвэржилтийн жилд найдлага тавихаас өөр аргагүй. Өнөөх хямрал нь улсын маань сан хөмрөгийг хоослоод бүсээ чангалахад хүргэж байхад 300 үйлдвэр барина гэдэг ч лөөлөө болох мэт. Гэхдээ амьд хүн аргатай гэгчээр ямар ч гэсэн төр хэтээ харж олон залуусыг ажил, амьдралын захад хүргэх байх гэхэд итгэж л суухаас.

Ж.Цэсэн

Дугаар 030/609/