Мэргэжлийн урлагийг хөгжүүлэх төрийн бодлогод учир дутагдал бий

драмын эрдмийн театрын захирал, Монгол Улсын гавьяат зүтгэлтэн Д.Цэрэнсамбууг урьж, ярилцлаа.

-Таныг өөрийгөө театрын зарц нь гэж хэлэх дуртай гэж сонссон юм байна. Энэ үнэн үү?

-Тийм ээ.

-Яагаад тэр вэ?

-Яах юу байх вэ дээ, захирал хүн компаниа ам­жилттай удирдаж, авч явахын тулд хамт олныхоо сайн сайхны төлөө янз бүрийн л хүнтэй уулзана. Энэ ут­гаараа би театрынхаа хамт олонд үйлчилдэг зарц нь юм даа.

-Таныг театр гэдэг их айлын хаалгыг татаад олон жил болж байгааг мэдэх ч яагаад театртай амьдралаа холбох болсныг тань сонирхож байгаагүй юм байна шүү?

-Миний амьдралын баяр, гуниг бүхэн Драмын театртай салшгүй холбоотой. 1988 онд Соёлын яамны томилолтоор ирж ажилласнаас хойш Драмын театрт би 23 дахь жилдээ ажиллаж байна. Урлагтай амьдралаа холбох болсон маань гэр бүлийн хүмүүжил, өссөн орчинтой минь салшгүй холбоотой гэж боддог.

-Тэгэхээр таны амьд­ралын 20 гаруй жил театрын урлаг­тай холбогджээ. Энэ хугацаанд та орлогч даргын албыг хашиж байсан. Харин өнөөдөр Драмын театрын захирлаар ажиллаж байна?

-Тийм ээ, би 1988 оноос 2001 он хүртэл театрынхаа орлогч даргаар ажиллаж, 2001 оноос хойш захирлаар нь ажиллаж байна.

-Үндсэндээ та 10-аад жил захирлаар ажиллаж бай­гаа юм байна шүү дээ. Мон­голын сор болсон жүжигч­дийг нэгэн жолоонд удир­­дана гэдэг амаргүй л бай­даг байх?

-Баярлалаа, тийм ч амар ажил биш шүү.

-УДЭТ-т одоо­гоор хич­нээн уран бүтээлч, ажил­чид байна вэ?

-Ер нь манайхан театрыг нийлмэл урлаг гэж үздэг юм билээ. Олон хүний хөдөлмөр, хөлс хүчээр театр урлагийг бүрдүүлж, уран бүтээл гар­гадаг. Энэ ч утгаараа өнөө­дөр манай театр урлаг, уран бүтээлийн баг, арын ал­баны баг, үзвэр үйлчилгээ, харуул хамгаалалтын баг гэсэн үндсэн гурван нэгжтэй. Нийт120 гаруй хүн ажиллаж бай­на.

-Ингэхэд найруулагч, зураглаач, жүжигчид нь хэд билээ?

-40 орчим уран бүтээлч театрын маань ачааг үүрэлцэж явна.

-Харин энэ дундаас Ардын жүжигчин Н.Сувд, П.Цэрэн­дагва, Б.Мэндбаяр гэсэн цөөхөн ахмад жү­жиг­чид Драмын театрын нүүрийг тахалж, авч явдаг гэсэн яриа байдаг?

-Аливаа зүйл үе үеэрээ байдаг, гарч ирдэг. Одоо ч гэсэн залуу үеийнхэн гарч ирсээр л байна. Харин эдгээр ахмад жүжигчин бол эх ундарга юм. Нэгэнт л ийм сайхан, авьяастай, чадалтай ундар­­гатай болохоор манай теат­рын хүний нөөц, болов­сон хүчин муудна гэсэн ойл­голт байх­гүй байх гэж бодож байна.

-Магадгүй танай теат­рын босго, шалгуур өн­дөр­тэй холбоотой байж ч мэдэх юм?

-Чи манай театрын босгыг өндөр гэж байна. Энэ үнэн. Өндөр байх ч ёстой. Энэ ч утгаараа бид театрынхаа дэргэд сургалт явуулдаг. Өсч яваа залуу жүжигчдээс бид дахин сонгон шалгаруулалт хийж, нэг жил дадлагажуулагчаар гэрээ байгуулж ажиллуулдаг. Тэгээд тэр хүүхдүүдээсээ дахин сонгож, үнэхээр авьяастайг нь үндсэн жүжигчнээр авдаг юм.

-Тийм гэж үү. Тэгвэл Драмын театрын хаалгыг татаж буй залуу уран бүтээлч­дэд яг ямар шалгуур, шаардлагыг тавьдаг юм бэ?

-Мэдээллийн эрин зуунд авьяас, ур чадвар, хөдөл­мөрөөрөө гайхагдаж, бусдыг татах тийм ч амар зүйл биш. Манай мэр­гэж­лийн онцлог наад захын шал­гуу­руудыг тавьдаг. Тавих ч ёстой.

-Тухайлбал?

-Энэ асуултад саяхан UBS телевизтэй хамтарч хий­сэн Орших уу, эс орших уу театрчилсан реалити шоу хариулчихсан гэж бо­дож байна. Тэнд тавигдаж байгаа уран бүтээлчдийн зөв­лөгөө, шүүмж, асуулт, шаард­лагууд л тавигддаг. Тэр л журмаар драмын теат­рын­хаа жүжигчдийг сонгож авдаг.

-Орших уу эс орших уу шоуг үзэж байхад харам­салтай зүйлүүд их л ажиг­лагдаж байлаа?

-Юу тэр билээ.

-Үнэхээр авьяастай за­луус өчүүхэн төдий ал­даа­наасаа болж хасагдаж харагдсан?

-Тийм ээ, үнэхээр харамс­маар зүйлүүд тохиолдож л бай­сан.

-Энэ нь нэг талаараа харамс­маар ч урлаг хатуу гэдгийг олон хүнд ойл­гуулсан байх гэж бодож байна?

-Магадгүй. Урлагт бичиг­дээгүй олон шаардлага байдаг. Наад зах нь цаг барьдаг байх ёстой. Цагийн юмыг цагт нь хийх, хөдөл­мөрч, хүн чанартай байх ёстой гэдэг ч юм уу маш олон шаардлага байдаг л даа.

-Гэхдээ л танай театрт орох гэсэн олон залуу уран бүтээлч байдаг?

-Тийм ээ, шалгалтад олон хүүхэд хамрагддаг. Харам­салтай нь бид авьяас­тайг нь л авдаг.

-Хэдийгээр залуу үеийн­хэн гарч ирж байгаа ч танай теат­рын босгыг давчих авьяас­лаг жүжигчид цөөхөн болоод байгаа юм биш үү?

-Үгүй байх аа, би энэ асуулт­тай санал нийлэхгүй байна. Яагаад гэхээр Мон­голын ард түмэн авьяастай. Билиг танхай авьяасаараа театрын урлагт дурлаж, сонир­хож орсон алтан үеийн­хэн тодотголтой олон сайхан уран бүтээлч байсан. Өнөөдөр яах аргагүй Монголын театр урлагийн ачааны хүндийг хэдэн ахмад жүжигчид үүрч байгаа нь үнэн. Гэхдээ манай театрт үе үеийн уран бүтээлчид, төгсөгчид ажилласаар байна шүү дээ. Би уран бүтээлчдийг бэлдэж байгаа мэргэжлийн урлагийн сур­гуулиудыг муу боловсон хүчин бэлдэж байна гэж хэлэх­гүй.

-Гэвч өнөөдөр урлагийн сур­гуулийг жүжигчний мэр­гэж­лээр олон залуу төгсөж байна. Төгсчихөөд бүгд мэр­гэж­­лээрээ ажилладаг уу гэвэл бас л учир дутаг­дал­тай?

-Урлаг бол авьяас, гарвал шинжийг шаарддаг ажил юм. Тэр утгаараа буруу сон­голт хийсэн хүн байхыг үгүйс­гэхгүй. Гагцхүү соёл урлагийн чиглэлээр мэргэж­лийн боловсон хүчин бэлтгэж байгаа төрийн бодлогод учир дутагдал байна.

-Төрийн бодлогод учир дутагдал байна гэдэг тань яг юу гэсэн үг вэ?

-Үндсэндээ 2.7 сая хүрэх­гүй ард түмэнд үзвэрийн нас­ны хэдэн хүн байгаа билээ, ямар ямар театр, хэдэн жүжигчин байх ёстой гэдгийг бодох л асуудал. Жүжиг­чид олон жил хөдөл­мөрлөж, сурч байж мэргэжлийн гэж хэлэгддэг шүү дээ. Энэ ч үүднээсээ төрийн шинэ бодлого, шинэ зүйл үгүйлэгдэж байхыг үгүйсгэхгүй. Жү­жигч­ний мэргэжлээр олон залуу төгсдөг ч үндсэн мэргэжлээрээ ажилладаг нь цөөхөн байдагт би нэг талаасаа эмзэглэж хүлээн авдаг. Яг энэ асуудалд чамтай санал нэг байна.

-Манай жүжигчдийн ур чадвар, театрын урлаг аль түвшинд явна гэж та үзэж байна?

-Өнөөдөр театрт ажил­лаж байгаа үе үеийн уран бүтээл­чид маань авьяасын дээд авьяастай. Манайхан тайз, дэлгэцийн бүтээлд гадаад, дотоодын уран бүтээлчдийн хэнтэй ч өрсөлдөхөд бэлэн. Гадны уралдаан тэмцээн, театр урлагийн фестивальд оролцоход мэргэжлйин хувьд бусад улс орон, үндэстэн ястнаас манай уран бүтээлчид сул дорой биш. Хэрэв ажиллах орчин, нөхцөлийг нь л сайн бүрдүүлээд өгвөл манай уран бүтээлчид дэлхийн болоод үндэсний ямар ч бүтээл дээр ажиллах боломж, чадвартай гэж би үзэж байна.

-Маш гоё хариулт байна. Удах­гүй шинэ он гарах гэж байна. Танд болон танай хамт олонд шинэ ондоо эрүүл энх, амжилт бүтээ­лээр дүүрэн байхыг хүсье?

-Баярлалаа. Он солигдох мөчид Монголын ард түмэндээ, үзэгч олондоо, цаг үргэлж театрын урлагийг дэмжигч, бидэнтэй хамтран ажилладаг төрийн болон төрийн бус байгууллага, хувь хүмүүст орчин цагийн мэргэжлийн урлагийн ууган байгууллага УДЭТ-ын хамт олны өмнөөс шинэ жилийн баярын мэндийг хүргэж эрүүл энх, аз жаргалыг хүсье. Та бүхний сэтгэл оюуны баялаг ертөнц тань уран бүтээлийн онгод хиймориор цаг ямагт бялхаж, оюуны тэжээл авч байхын ерөөл дэвшүүлж байна.

-Ярилцсанд баярлалаа, ерөөл бат оршиг.