хүн үзэхээрээ хүүхдүүд хүртэл дагаж гүйдэг байсан цаг. Хоёр орны найрамдалт харилцааг сэвтээх шахсан уг хэргийг хэн үйлдэв гэдгийг өнөөг хүртэл илрүүлээгүй л байна. Учир нь алуурчин этгээд тун нарийн зохион байгуулалттай ажиллажээ.

Болсон явдлыг тодруул­бал, 1990-ээд оны дундуур Монгол Улс гадныхны бу­цалтгүй тусламж, бага хүү­тэй зээлээр эдийн засгаа дөнгөж торгоодог байв. Хөдөө аж ахуйгаас өөр хөрөнгө оруулах олигтой амжилт бүхий салбар байгаагүй тул хөрөнгө оруулагчдын сураг ч байдаггүй тэр үед олон улсын банк, буяны байгууллагууд л ганц нэгээрээ ажлаа эхлүүлдэг байсан юм.

Дээрх хэргээс хойш эд­гээр байгууллага Монгол дахь ажилтнууддаа онцгой анхаарч, өндөржүүлсэн хам­­гаалалтад байлгахыг шаардсан гэдэг. Учир нь учир битүүлгээр амиа алд­сан Тим Жармен Азийн хөгжлийн банкны ХАА-н бүтэц, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох төслийн багийн удирдагч байсан аж. Олныг сэрдхийлгэсэн уг хэрэг Монголоос хальж, олон улсын түвшинд хэлэлцэгдэх болсон нь бас л анхаарал татам шалтгаантай.

Тим Жармены хэрэг дээр ажиллаж байсан мөр­дөгчдийн тэмдэглэлээс үз­вэл алуурчин этгээд галт зэвсэг хэрэглэсэн. Хэрэглэх, хэрэглэхдээ бүр хохирогчийн амин газрыг алдалгүй оносон байжээ. Өөрөөр хэлбэл Тим Жармены тархийг зад буудсан тул газар дээрээ нас барсан гэх Шүүх эмнэлгийн дүгнэлт гарсан. Тиймээс ту­хайн үед хэргийг захиалгат аллага байж болзошгүй, мэр­­­гэжлийн хүн үйлдсэн бай­на гэх мэт таамгуудыг дэвшүүлж байв.

Хэрэг гардаг орой Тим Жармен Омен Марк, Пор­тер Кристи, Лейтон Крофт нарын хамтран ажил­лаг­садтайгаа Топ Тен бааранд оржээ. Тухайн үед бааранд байсан монголчууд гадныхныг сонирхож, бас ч үгүй агсамнах маяг гаргасан болохоор Тим согтууруулах ундаа хэрэглээгүй гэж гэрчүүд мэдүүлсэн байна.

Тэгээд бааранд бусадтай маргалдаж, муудалцаагүй тэгсхийгээд гарч, эхлээд Ти­мийг хүргэж өгөхөөр явжээ. Хохирогчийн гэрч Лейтоны мэдүүлснээр Тимийн байрны гадаа ирэхэд том өрөө нь бүдэг гэрэлтэй байсан аж. Тэгэхэд Тим Би гэрлээ унтраагаагүй юм байх даа. Хачин юм. Би ца­хил­гаан хэрэгсэлтэй маш бол­гоомжтой, бас нухацтай ханд­даг. За, за би мартсан юм байлгүй гэж хэлсэн байна.

Цагдаа нар хэргийн га­­зарт үзлэг хийхэд хохи­рогчийн биед тэмцэлдсэний ул мөр илрээгүй учраас алуурчин нуугдаж байгаад гэнэт гарч ирж буудсан. Эсвэл тэр хоёр бие биеэ таньдаг байх магадлалтай. Юутай ч хэргийг санаатай үйлдсэн нь илэрхий. Алуурчин этгээд хэргийг шунахайн сэдлээр үйлдсэн мэт харагдуулахын тулд Хитачи маркийн видео тоглуулагч, Олимпус зургийн аппарат авч явсан ч хохирогчийн мөнгөнөөс аваагүй байжээ. Тиймээс тухайн үед Английн Элчин сайдын яам­­­наас энэ хэргийг улс­тө­рийн зорилгоор, зохион бай­гуулалттай үйлдсэн гэж үзсэн байна.

Гэхдээ Тим Жармен өөрөө яггүй хөдөлгөөнтэй нөхөр байсан нь тогтоогдсон. Учир нь түүнд байраа хөлслүүлж байсан С.Мөнхбат Манайх илүү байраа Тимд сарын 400 ам.доллараар хөлслүүлдэг байсан. Долоо хоногт нэг удаа их цэвэрлэгээ хийж өгдөг. Тэгэхэд Тим гэртээ биеэ үнэлэгч авч ирсэнтэй хэд хэдэн удаа таарсан юм. Бас нэг монгол эмэгтэй эхнэр нь юм шиг л салдаггүй байсан. Бүр хоорондоо маргалдаж, хашгиралдахыг нь ч сонссон гэж мэдүүлжээ. Тиймээс хэрэг авгай, нөх­рийн хэрүүлээс үүдсэн байж ч болно. Гэхдээ галт зэвсэг чадмаг ашиглаж үйлдсэн уч­раас арай нарийн зохион байгуулалттай гэж үзэх үндэс байв.

Цагдаа нар зохих мэ­дүүл­гүүдийг авсны дараа хэд хэдэн хүнийг сэжигтнээр тат­сан байна. Тухайн үед эдгээр сэжигтний талаарх мэдээлэл онцын сонирхол татахааргүй байсан. Со­нирхол татахааргүй гэж тод­руулсан учир нь сэ­жигт­нүүдийн дунд байсан нэг хүн одоо монголчуудын анхаарлыг зүй ёсоор татах учиртай. Тодруулбал, энэ­хүү сэжигтнийг С.Зориг агсны хэрэгт сэжиглэгдэн Францаас баривчлуулсан, мөн түүнийг баривчилсан хэргээр Үндэсний аюулгүй байдлын Ажлын албаны дарга Б.Хурцыг Европт саа­туулж, хорьсон зэрэг түүнтэй холбоотой асуудал сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд хам­гийн их сенсацийг дагуулсан юм.

Энэ хүн бол Д.Энхбат агсан. Түүнийг Дамирангийн Энхбат гэх бүтэн нэрээр нь монголчууд андахгүй. Тим Жармен алуулсан жил эрүүл мэндийн шалтгааны ул­маас шоронгоос суллагдаад бай­жээ. Албан ёсны баримтад дурдсанаар Д.Энхбат Эрүүл мэндийн шалтгаанаар ял хойшлуулсан хэмээн бич­сэн байх юм. Яг энэ үеэс л талийгаачийн биеийн байдал хүндэрч, хатуу тавилантай өвчнийх нь эхний шинж тэмдгүүд илэрч эхэлсэн бай­даг. Тухайлбал, элэг нь хатуурч, устан амьсгал ба­чууран ярьж чадахгүйд хүрээд байсныг гэрчлэх хүн цөөнгүй байдаг.

Тиймээс Д.Энхбат ямар сэжмээр АХБ-ны ажил­тан­тай холбогдож, түү­ний үхлийн буруутнаар шал­гаг­даж бай­гааг тодорхойлох нэ­гэн бай­сангүй. Учир нь энэ хэргийг нууцалж, мэ­­дээллийг нь гадагш гар­гаа­гүй юм байх. Сонин хэв­лэлүүдээр ч энэ талаар то­дорхой, тоймтой зүйл дур­даа­гүйг үзвэл яах аргагүй анхаа­рал татахуйц хэрэг байж таарна. Английн ЭСЯ-наас хэр­гийг илрүүлж өгөхийг удаа дараа хүссэн ч нэг их удалгүй хэргийг хаасан бөгөөд өдгөө УМБГ-ын Онц хүнд, зохион байгуулалттай гэмт хэргийг мөрдөх хэлтсийн архивт хав­таст хэргийг хадгалсаар байгаа аж.

/ИЛРЭЭГҮЙ ХАВТАСТ ХЭРЭГ-3/

Р.Саруул