бөгөөд нөгөөдөр буюу наймдугаар сарын 1-нээр дуусч байгаа юм. УИХ, Засгийн газрын шийдвэрээр нийгмийн шилжилтийн үед ажилгүй болсон ард иргэдийнхээ ажилласан жил, тэтгэврийн даатгалыг нөхөн олгох, үнэхээр цагаа олсон энэхүү хуулийн хэрэгжилтийн талаар Баянзүрх дүүргийн Нийгмийн даатгалын хэлтсийн дарга Б.Алтанцэцэгээс дараах тодруулгыг авсан юм.

-Хоёр хоногийн дараа хэрэгжиж дуусах энэ хууль Баянзүрх дүүрэгт ямар­хуу явцтай байна. Ер нь тоо­цоолж байсан хү­мүү­сийнхээ тоонд хүрсэн үү. Манай иргэдийн оролцоо, идэвх ямархуу байв?

-Ажилласан жил, тэт­гэврийн даатгалын шимт­гэлийг нөхөн тооцох тухай хуулийн хэрэгжилтэд төлөв­лөгөө ёсоор манай Баянзүрх дүүргийн 20 мянган хүн хамрагдах тооцоо гарч бай­сан ч өнөөдрийн байдлаар 30 гаруй мянган хүн бүрт­гэж, баталгаажуулалтад явуу­­лахад бэлтгээд байна. Эндээс харахад ард ир­гэдээ тэтгэврийн даатгалд бүрэн хамруулах зорилготой энэ чухал хуулийн хэрэг­жилтэд манай иргэд ихээхэн ач холбогдол өгч байгаа нь мэдрэгдэж байна.

-Тооцоолж байснаас 10 мянга гаруй хүмүүсийн материал илүү хүлээж аваад бай­гаа нь юутай хол­боотой вэ?

-Баянзүрх дүүрэг нь иргэдийн хөдөлгөөн хамгийн ихтэй газар. Нөгөөтэйгүүр энэ хуулийн хэрэгжилтэд зөвхөн Баянзүрх дүүргийн иргэдийг хамруулаагүй. Нө­хөн даатгалын ажиллагааг шуурхайлахын тулд дүүрэг харгалзахгүй бичилт хийж байгаа нь тооцоолсноос илүү 10 гаруй мянган хүнд үйлчлэх нөхцлийг бүрдүүллээ. Тэгээд ч Наран­туул, Да хүрээ, Цайз, Өгөө­мөр гээд том захуудад худалдаа, үйлчилгээ эрхэлж байгаа иргэдийг дүүрэг, хороо харгалзалгүй үйлчил гэсэн НДЕГ-ын тушаалын дагуу ард иргэддээ үйлчилж байгаа учир ийм өндөр үзүүлэлттэй гарч байна.

-Ер нь улсын хэмжээгээр нийгмийн даатгал нөхөн тоо­цох хуульд хэдэн мянган хүн хамрагдах тооцоотой бай­сан юм бол?

-Ойролцоогоор 500 мянга гаруй хүний асуудал яриг­дах тооцоотой байсан. Ер нь энэ тоондоо ойртож байгаа байх гэж бодож байна.

-2012 оны 10 дугаар сараас хэрэгжсэн хуулийг манай иргэд эхэндээ жаахан ойлгохгүй байснаас ч юм уу, хэрэгжих хугацаа нь дуусах дөхөөд ирэхээр хаа сайгүй энэ хуулинд хам­рагдах гэсэн иргэдийн дараалал их байна шүү?

-Монгол хүний жаахан хэнэггүй, цагийг нь тулгаж байгаад гэнэтхэн ухаа ордог байдал л энд нөлөөлж бай­гаа юм. Бүх дүүргийн Нийг­мийн даатгалын хэлтсүүд өнгөрсөн 10 сарын турш бүх л хүч чадлаараа ажиллалаа. Сүү­лийн хоёр, гурван сарын турш нэг ч хагас сайн өдөр амралгүй ажилласан. Манай ажилтнуудад ингэж ажиллалаа гээд илүү цагийн мөнгө бодогдоогүй. Гэхдээ хамгийн гол нь төрд тангараг өргөсөн нийгмийн даатгалын сал­барын ажилтнуудын энэ их хүч, хөдөлмөр УИХ, Зас­гийн газраас баталсан ард иргэдийнхээ амьдралын ба­талгааг сайжруулах энэ маш чухал хуулийн хэрэгжилтэд хувь нэмрээ оруулж байгаа нь л бидний ажлын гол үзүүлэлт, амжилт мөн.

-Бүртгэлд хамрагдсан иргэдийн бичиг баримтыг баталгаажуулах гээд ихээ­хэн хүч, хөдөлмөр шаард­сан ажил хүлээж байгаа нь тодорхой?

-Тэгэлгүй яах вэ. Ма­териал бүрдүүлэлтээсээ илүү хариуцлагатай, хүч, хөдөл­мөр, нямбай ажиллагаа шаард­­сан ажил нийгмийн даат­галын салбарынхныг хүлээж байгаа. 2014 оны улсын төсвөөс нийгмийн даатгалын салбарт хэч­нээн хэмжээний мөнгө хуваа­рилахыг бид бүхний бүрдүүлэх энэ олон мянган иргэдийн материал шийдэх юм. Нийгмийн даатгалын салбарын бүх тооцоо ес­дүгээр сарын 15 гэхэд бэлэн болсон байх ёстой. Тэгж байж дараа оны төсөвт сууна шүү дээ. Ингэхийн тулд энэ ажил наймдугаар сарын 1-нээр дуусгавар болж байгаа юм. Одоо бид бүх тооцоогоо хийх ёстой. Энэ хууль хэрэгжсэнээр 1990-2000 онд улсад нэг ч өдөр ажил хийгээгүй иргэд 11 жил тэтгэврийн даатгалд хамрагдах эрхтэй болж байгаагаараа ард иргэдийнхээ төлөө чиглэсэн маш чухал, нигүүлсэнгүй хууль гэж дүгнэж болно.

Нөгөтэйгүүр дээрх ху­га­цаанд ажилгүй болж, сур­гууль завсардсан энэ олон зуун мянган иргэдийнхээ талаар маш нарийвчлалтай тооцоо судалгаатай болж байгаагаараа монголын төрд ч гэсэн чухал ач холбог­дол­той хууль хэрэгжээд дуусч байна гэж дүгнэж байгаа.

Товчхондоо 1990-2000 он дуустал буюу нийгмийн шилжилтийн үед хохирч үлдсэн ард иргэддээ Мон­голын төр өгөөмөр гараа сун­гаж, тэдний амьдралын баталгааг 11 жилээр ши­нэч­лэн тогтоосон хууль хэрэг­жээд дуусч байна гэж дүгнэх хэрэгтэй юм.