Монголын цирк Их аваргын хувийн өмч биш

Д.Дагвадорж циркийг хувьч­лалаар авсан ч гэрээгээ зөрчиж циркийн үндсэн үйл ажиллагааг үгүй хийсэнд хамаг учир байгаа юм.

Тиймээс олон нийтийн зүгээс циркийг анх хувь­чилж авахдаа нөхөд их сайхан зүйл ярьж байсан. Гэтэл одоо цирк мөхлийн ирмэгт ирсэн учраас төр өмчөө эргүүлэн авах нь зөв гэсэн байр сууринаас хандах болсон юм.

Товчхондоо циркт янз бүрийн үзэсгэлэн худалдаа зохион байгуулагдаж байн­гын үйл ажиллагаатай дэл­­гүүр, банк, ресторан, зоо­гийн газар тэр ч бүү хэл PC тоглоомын газар хүртэл ажиллаж байгаа нь бидний өмнө бэлхнээ харагдаж байна.

Нөхцөл байдал ийм байхад Их аварга Өнөөдөр циркийн урлаг мөхөөгүй. Харин ч уруудаж байсан газрыг бид хувьчилж авснаараа өөд нь татаад явж байгаа шүү гэж их л бардам хэлж байсан нь ёстой л онигоонд оруулсан гэхэд болно.

Зүй нь аварга цирктэй холбоотой асуудал нэг хү­ний бизнесийн эрх ашиг бус, олон нийтийн эрх ашиг гэдгийг ухамсарлах ёстой.

Хувьчлал хуудуутай явагджээ

Анх 2007 онд улсын циркт менежментийн хувьчлал хийснээр АСА цирк нэртэй болж байсан түүхтэй. Түүхийг сануулахад тухайн үед Циркийн хувьчлалын үнэлгээний эхний комисст орж ажиллаж байсан хууч­наар БСШУЯ-ны Төрийн захиргааны удирдлагын газ­рын дарга асан Л.Цэдэв­сүрэн Ажлаасаа зургаахан хоног түр хөндийрөх хоо­ронд бидний хагас жил уншиж танилцсан тенде­рийн материалыг өөр хү­мүүс хариуцаж аваад АСА-д хувьчлах эрхийг нь өгчих­лөө гэж ярьж байсан.

Хуудуутай явагдсан энэ хувьчлалаас хойш дэлхийд гай­хагдаж байсан циркийн урлаг жинхэнэ утгаарааа сүйрсэн гэдгийг олон ахмад уран бүтээлч халаглан ярьж байхаас гадна тухайн үед ажлын хэсэгт орж багтаж байсан хүмүүс ч Хувьчлал хуудуутай явагдсан гэд­гийг өдгөө ч ярьж байгаа юм.

Тухайлбал цирк анх хувьчлаг­даж байх үед сур­гуультай амьтан олон бай­сан. Гэтэл одоо ганц ч байхгүй. Мөн циркийн жү­­жигчид хавчигдаж, хөөг­­дөн туугдсаар бэлтгэл сур­­гуу­­­лил­тын өрөөгүй бол­сон.

Тиймээс жүжигчид тус ту­­сын зам мөрөө хөөн ху­вийн цирк байгуулан АСА-д хамаа­ралгүйгээр дэл­хийн өнцөг булан бүрт Монголын нэрийг гаргасаар л яваа.

Өөрөөр хэлбэл цир­кийг хувь­чилснаас хойш уран бүтээлчид Ан­желс, Мэжик, Хулан, Шинэ цирк, Циркус Монголиа Хадгаа, Кон арт, Хан Монгол, Шонхоодой, Эр­дэнэс, X roses зэрэг хувийн студи, хамтлаг байгуулсан.

Уран бүтээлээ бие даан хийж байгаа эдгээр хамтлагийг циркийн найруулагч Д.Зоригт, алиа­­лагч, найруулагч Ч.Хатан­баатар, уран нугараач Т.Буд, жүжигчин Ш.Цогт­хүү нар өнөөг хүртэл удир­дан ажил­лаж байгаа.

Монголын циркийн холбоо циркийн урлагийг аварна

Ингээд бид найруулагч Ч.Хатан­­­­­баатартай утсаар хол­бог­доход Маргааш /өнөөдөр/ Монголын циркч­дийн хол­боо болон бусад циркд, цирктэй хол­боотой асууд­лаар олон нийтэд тодорхой мэ­дээлэл өгнө.

Өнөөдөр үүсч буй асуудал Монголын циркийн урлагт маш муугаар нө­лөөлж байгаа нь үнэн. Төв байгууллага гэдэг бол хамгийн урд нь гишгэж байх ётой. Бид үүнийг дагаад хөгжих учиртай. Байдал ямар байгааг ард түмэн мэдэж байгаа тул илүү зүйл яриад яах вэ гэв.

Ямартай ч Монголын циркийн урлагийнхан өөрс­дийн байр сууриа илэрхийлэх болсон нь тодорхой боллоо. Учир нь тэд цирктэй холбоотой асуудлыг олон жил ярьсан ч тэдний үгийг сонсдог хүн өмнөх Засгийн газрын үед байгаагүй нь харамсалтай.

Тиймээс өнөө­дөр зо­ригтойгоор циркийн хувьчлалын асуудлыг ярьж эхэл­сэн ШӨХТГ-ын дарга О.Магнайг Браво гэж хэлэх хүн олон байгаа юм.

Түүний энэ ажлыг монголын ард түмэн нэгэн дуугаар дэмжиж байсан тухай нийтлэлийг бид өмнөх дугаараараа хүр­гэж байсан. Олон нийтийн зүгээс анх циркийг Дагваа аваргыг авч байхад ард түмэн ихэд бэлэгшээсэн нь түүнийг түмэн олныхоо хайр хүндэтгэлийг хүлээсэн Их аварга гэж итгэл үзүүлж байсан хэрэг.

Гэтэл циркийн урлаг сэргэн мандах биш мөхлийн ирмэгтээ тулж ирсэнд олон нийт сүүлийн гурван жил ихэд шүүмжлэх болсон ч дээр дурьдсанчлан нэгэнт хувьчлал хийсэн гэх нэрээр энэ тухай асуудлыг хэлэлцэх хүн ч олдохоо байсан.

Тиймдээ ч өнөөгийн ийнхүү хурцадмал байдал үүссэн гэж хэлж болохоор байгаа юм. Уг нь Их аварга Үндсэн үйл ажиллагаа чиглэл, хөрөнгийн зориу­лалтыг өөрчлөхгүй. Үнд­сэн хөрөнгийн ашиг­лал­тыг зориулалтын дагуу сайж­руулах. Цир­кийн ур­ла­гийн урын санг бая­жуулан, түгээн дэлгэ­рүүлж, хөгжүүлэх, үйлч­лэх хүрээг тэлэх.

Хү­ний нөөцийг хөгжүүлэх, ажилтнуудын нийгмийн ха­ламжийг сайж­руулах. Соё­лын га­даад харилцаа, хамтын ажил­лагааг сайжруулна гэ­сэн гэрээг хийж байсан юм билээ. Гэтэл өнөөдөр байдал эсрэгээрээ эргэчихээд байна.

Менежментийн хувьчлалаар барилга байгууламжийг шилжүүлдэггүй

Иймээс л ШӨХТГ-ын дарга О.Магнай зөрчил ду­тагдлаа арилгах есөн сарын хугацаатай үүргийг тэдэнд өгсөн нь өдгөө улстөржсөн асуудал болж хувираад байгаа юм.

Тодруулбал дээрх есөн сарын хугацаанд Монгол цирк сэхэл авч үзэгчиддээ шинэ тоглолтоор бэлэг барих учиртай. Үгүй бол циркийн хувьчлалыг эргэн харж төр мэдэлдээ эргүүлэн авах асуудлыг сөхнө гэж мэдэгдсэн хэрэг.

Тус газрын энэхүү ажилд ССАЖЯ хамтран оролцоно гэдгээ ч мэдэгдсэн бөгөөд бид хувьчлалын асуудлыг хариуцаж байсан ТӨХ болон салбарын сайдтай нь уулзсан юм.

Менежмен­тийн хувьчлалын үр дүнг менежмент явагдаж байгаа эсэхээр нь шалгадаг

-АСА циркийн хувьчла­лын талаар салбарын сай­дын хувьд та ямар байр суурьтай байна вэ?

-АСА циркт менеж­ментийн хувьчлал явагд­сан уу гэвэл явагдсан. Ме­­неж­­ментийн хувьчлал бол циркийг үндсэн чиглэ­лээр нь ажиллуулна, харин менежментийг бид зохи­цуул­на гэж хувьчилсан гэсэн үг. 1990-ээд онд маш олон барилга байгууламжийг менежментийн бус барилгын хувьчлалд хамруулсан.

Тэгэхээр аль нь ба­рил­гынх, аль нь үйл ажил­лагааны хувьчлал бэ гэдгийг ялгаж салгаж байж шалгалт явагддаг. АСА циркийн хувьд ШӨХТГ менежментийн үйл ажиллагааны шалгалтыг хийсэн гэж ойлгосон. Тий­мээс цирк төлөвлөгөөт ар­га хэмжээгээ сэргээж ав. Үүнийг хийж чадвал хувьчла­лыг хэвээр үлдээнэ гэж ойлгосон.

Хувьчилж авсан л бол гэрээнд заасан үүргээ биелүүлэх ёстой

-АСА циркийн асуу­далд та ямар байр суурьтай байгаа вэ?

-Циркийн асуудлыг бид авч үзнэ. Өөрөөр хэлбэл гэрээндээ циркийг үндсэн зориулалтаар нь ашигла гэж заасан байгаа. Тэгэхээр бид хаа хаанаа иргэнийхээ үүргийг биелүүлэх ёстой. Хувьчилж авсан л бол гэрээнд заасан үүргээ бие­лүүлэх ёстой.

-Тэгвэл Их аварга бид гэрээгээ зөр­­чөөгүй гэж яриад байгаа?

-Гэрээнийхээ үүргийг хэр­хэн биелүүлснийг шүүх тогтоогоод өгөхөөр бид засч залруулах ажил руугаа орох ёстой. Тэр хүмүүс заа­вал эсрэг байдлаар тайлбарлаад бай­хаа­саа илүү засч зал­руулах хэрэгтэй. Хэрвээ тэд зориулалтын журмаар нь ашиглаад явбал бид энэ тал дээр ярих зүйл байхгүй. Бид бие биенээ хамгаалсан зүйл яриад хэрэг­гүй. Албаны хүмүүсийн байр суурь менежментийн хувьчлал гэдэг бол зөв­хөн удирдлагыг хувьд шил­­жүүлэхээс бус барил­га байгуу­лам­жийг шилжүүл­дэг­гүй гэдгийг нотлож бай­на.

Тиймээс байр бай­шин барилга нь улсын өмч хэвээрээ байгаа гэсэн үг. Иймд дэл­­хийд гайхагдсан циркийн урлаг болон орон байрыг нь бизнесийн хэрэг­­сэл болгон ашиглаж байгаа энэ­хүү үйлдэл зүйд нийцэхгүй гэд­гийг Их аварга мэддэггүй юм болов уу.

Р.Саруул

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments
Back to top button