Түүхий хэвээр байх уу, түүхэн парламент болох уу

УИХ-ын хаврын анхдугаар чуулган өчигдөр нээлтээ хийлээ. 11 гишүүн гадаадад томилолттой, нэг гишүүн өвчтэй, С.Жавхлан гишүүн Халдун уулнаа гарч залбирал үйлдсэнээс бусдаар бүгд цуглав. Мөн Ерөнхийлөгч бүрэн эрхийн хугацааныхаа сүүлийн чуулганд оролцож үг хэлсэн нь онцлог байлаа.

 

“65-ын бүдүүн бүлэг”-ээр танхимаа бүрдүүлсэн М.Энхболдын ангийнхан намрын анхдугаар чуулганаа тун ажин түжин өнгөрүүлсэн. Зарим нь хийх ажилгүй, хэлэх үггүй учраас танхимд бохь зажилж, боорцог идээд л. Ихэнх нь чуулганы танхим, хурлын кноптойгоо танилцах, өрөө тасалгаагаа төөрөлгүй олох сургуулилт дадлагад хамрагдсаар дуусгасан гэхэд хэтийдэхгүй. Бодит байдал ийм л байсан.

Улс орны амьдрал хэцүүхэн, эдийн засаг нь М.Энхболд даргын хэлсэнчлэн эмнэлгийн сэхээнд орчихоод байхад өөрчлөх талаар хуруугаа хөдөлгөх хүн үнэнийг хэлэхэд цөөхөн байсныг нуугаад яах вэ. Сөрөг хүчин ч ялгаагүй дотоодын хэрүүлтэйгээ зууралдсаар намрын урт өдрийг өнгөрүүлсэн билээ. Гэвч ард түмэн үргэлж тэдний толгойг илэхгүй. Өөрийн алдаагаа өмнөхөөс эрж, ядарсан ардынхаа төлөө хуруугаа ч хөдөлгөхгүй суусаар байвал өнөөдөр биш юм гэхэд маргааш хариуцлага тооцох нь мэдээжийн хэрэг.

Тиймдээ ч М.Энхболдын ангийнханд одоо алгуурлаж суух цаг үлдсэнгүй. УИХ-ын чуулганы үйл ажиллагаа унтаа байдлаас гарч, улстөрчид маань парламенттай танилцах дамжаагаа дуусгах цаг нь болсон байна. Энэ хаврын чуулган хариуцлагатай, ажил хэрэгч, нийгэмд хүлээлт үүсгэсэн олон хуулийн төслийг баталж, суралцах биш судалгаа шинжилгээтэй, иргэдийн амьдралд хүлээлт үүсгэсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцэж баталсан ажил хэрэгч чуулган болох учиртай юм. Чин үнэнийг хэлэхэд, өнөөдрийн парламент “унтаж” байна.

УИХ-д 72 гишүүнээр ялалт байгуулсан байхдаа ч МАН-ынхан ингэж “унтаж” байсан удаагүй. Одоо нойрноос сэрж ажлаа хийх цаг ирснийг ард түмэн сануулж байгааг өчигдөр нээлтээ хийх үеэр УИХ-ын дарга М.Энхболд онцолж байлаа. Тэрбээр, “Ард түмэн биднийг ажлаа хийхийг шаардаж байна. Хүлээлт нь биелэхгүй байгааг тэд хэлж байна. 

Ард түмний амьдрал хэцүү байгаад бухимдаж эхэлжээ. Гэвч тэд ажлаа хийнэ гэсэн итгэлээ алдаагүй байгаад баяртай байгаа. Ачаагаа хэн нэгэнтэй хувааж үүрэх тухай ойлголт байхгүй. Тиймээс энэ удаагийн УИХ Монголын түүхэнд сайнаар дурсагдах, олон түүхэн шийдвэрийг гаргасан чуулган байгаасай. Олон жил хүлээсэн хуулиудыг баталж, тууштай, зоригтой ажиллана” хэмээн тун ч зоригтой, ам бардам хэлээдхэв.

Үнэхээр л хариуцлагаа ухамсарлаж, хүлээлт үүсгэсэн хуулийн төслүүдийг баталж, ажилдаа ханцуй шамлан орохоор шийдсэн бол талархах нь зүйн хэрэг. Энэ хаврын чуулганаар нийгэмд хүлээлт үүсгэсэн олон ч чухал хуулийн төслүүд хэлэлцэхээр тусгажээ.

Тодруулбал, Эрүүгийн, Зөрчлийн хуулийн шинэчилсэн найруулгыг хэлэлцэнэ. Хамгийн чухал нь 2017 оны төсвийн тодотгол, 2018-2019 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл хэлэлцэх асуудлын эхэнд орж иржээ.

Хэрвээ тэд зардлаа хаа хаанаа татаж, зарлага гаргах бус орлого олох төсөв тодотгож чадахгүй бол асуудал улам л даамжирна. Ард түмний нуруунд ачаа үүрүүлэх бус төрийн данхгар бүтцээ танаж, хэмнэлтийг өөрсдөөсөө эхлүүлэхгүй бол ард түмэн удаан тэсэхгүй маргааш ч тэсэрч мэдэх билээ. Бизнес эрхлэгчид ч эхнээсээ эсэргүүцлээ илэрхийлж, улсад татвар төлөхгүй гэдгээ мэдэгдэж эхэлсэн нь улс төр өнөө жилийн хавар ямар “халуухан” байхыг эрх баригчдад сануулж буй болов уу. 

Цаашлаад, Олон улсын валютын сангаас авах зээл, 5.5 тэрбумын зээл, тэтгэвэр нэмэх, татварыг үе шаттай нэмэгдүүлэх зэрэг хэрүүл маргаан дагуулах халуухан сэдэв ч олон бий. М.Энхболд даргын онцолж хэлсэнчлэн офшор бүсэд данстай төрийн албан хаагчдыг төрд ажиллуулахгүй байх, цаашлаад төрийн албан хаагчдын хариуцлагын асуудлыг тусгасан Төрийн албаны тухай хууль энэ хаврын чуулганы онцлох хууль байх нь дамжиггүй.

Сонгогдсон болон томилогдсон төрийн өндөр албан тушаалтанд хариуцлага тооцох тухай хуулийн төслийг хаврын чуулганаар хэлэлцэн баталж чадвал түүхэнд нэрээ сайнаар дуурсгах парламент болох билээ. Энэ мэтээр хүлээлт үүсгэсэн, тэр хэрээр анхаарал татсан олон хууль улстөрчдийн ширээнд тоосонд дарагдан хэвтэж байгааг хөдөлгөсөн “түүхэн" чуулган байгаасай гэсэн нийгмийн хүлээлт талаар өнгөрөхгүй гэж найдъя. 

Түүхий парламент хэвээр байх уу, түүхэн парламент болох уу гэдгээ 65-ын бүдүүн бүлэг өөрсдөө л шийднэ. Хаврын хаварт улс төр хэзээд л буцалдаг. Өнөө жил ч жагсаалтай, сонгуультай, сөрөг хүчний тэмцэлтэй “халуухан” байх нь. 

АН, МАН-ын офшорчдын эсрэг ард түмний тэмцэл ч хүчээ авч, эхнээсээ жагсаж тэмцээд эхэлчихлээ. Ардын намын авсан өр төлбөр, татвар, тэтгэвэр нэмэх асуудлаар сөрөг хүчний улстөржилт ч хүчээ авна. 

Сөрөг хүчний бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат АН-ынхан бүх шатанд цэргээ жагсааж тулаанд ороход бэлэн хэмээн ярьсан байна билээ. Дотоод улс төрийн асууддаа цэгцэлсэн учраас АН энэ удаад илүү хүчтэй сөрөг хүчин байна хэмээсэн нь зүгээр ч нэг ярьсан зүйл биш байх. Тиймээс хавар үргэлж налгар байдаггүй, хааяадаа бас хавсаргатай байдгийг санаж ажлаа хойш тавихгүйгээр эхлээрэй. 

Хаврын салхи хавирга нэвт үлээх нь олонтой. Амарч зугаалж, аялж тансаглаж, боорцог идэж бохь зажилж суусаар хаврын салхинд хатгаа авах вий, улстөрчид өө. Төрийн ажлаа одоо эхлүүлэх цаг нь болж. Нөгөө талаар, Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн хэлсэн үг бүхэн өнөөгийн парламентад хийх, өөрчлөх зүйл ямар их байгааг дахин нэг удаа сануулсан биз ээ. Ерөнхийлөгч нийгэмд анхаарал татсан тун цөөхөн асуудлыг хөндлөө. 

Гэхдээ дандаа чухлыг нь онцлов. Эдгээрийг өөрчлөхгүйгээр бид цааш явах аргагүй гэдгийг ч тэрбээр хэлж байна. Монгол Улсын парламентын индэр дээрээс бараг л анх удаа нийгэмд аюулын харанга дэлдэж буй хар тамхи, үр хөндөлтийн талаар Төрийн тэргүүн маань дуугарлаа. Улс төрийн алдаа завхрал улс төрийн намуудын буруу бодлогоос болж буйг Ерөнхийлөгч олон удаа хэлсэн, одоо ч ярьсаар байна.

Тэрбээр, хэлсэн үгийнхээ эхэнд энэ парламентаас их зүйл хүлээж буйгаа онцолсон юм. Монголын нийгмийг авч явах ёстой өсвөр үеийн охид, залуус хар тамхи, үр хөндөлт хоёрт хамгийн их өртөж буйг Үндэсний аюулгүй байдал хэмээн зарлачихлаа. Нэр бүхий сайдуудтай ч хариуцлага ярихаа хэлсэн. Буцах эхнэрт үнээ тугал нийлэх хамаагүй гээд асуудлыг таг чиг орхиж болох байсан ч тэгсэнгүй.

Магад буцах Ерөнхийлөгчийн үг бидэнд хамаагүй гэж үл тоон орхиж болох ч маргааш Ерөнхийлөгч биш юм гэхэд Монголын ард түмэн хариуцлага нэхнэ гэдгийг сайдуудад сануулах нь илүүц биз. Засгийн газар бяд муутай ажиллаж байгаа нь худдаа биш. Энэ нэг хүн гэхээс илүү бодлогын алдаа гэдгийг бүгд л хүлээн зөвшөөрдөг. Гэвч хэн нь ч өөрчлөх тухай сэтгэл гаргасангүй. Төрийн алба хариуцлагатай, улстөржилтгүй байж чадвал улс хөгжинө.

Төрийн албаа чадваржуулж, төрд ажиллаж байгаа хүмүүсийг хариуцлагатай болгохгүйгээр эдийн засгийн хөгжил, улс орноо өрнөөс салгах тухай яриад ч хэрэггүй билээ. Элбэгээ ярьж л байдаг юм гэсэн үл ойшоох сэтгэлээр хандаад өнгөрч болох ч энэ бүх алдаа завхрал цаашдаа улам бүр л гүн балчиг болно. Тиймээс түүхэнд үлдэх парламент байхын тулд энэ бүх алдаа завхралыг арилгах учиртайг М.Энхболдын ангийнханд дахин нэг сануулчихъя. 

Хамгийн чухал нь эдгээрийг засаж залруулах хууль боловсруулах үндсэн ажлаа л улстөрчид минь хэл амгүйхэн хийгээсэй. Монголын эдийн засагт нар тусч эхэлсэн. Томхон хэмжээний өрөө бид өр тавиад ч болов төлчихлөө. Монгол нүүрс эргээд “мода”-нд орох сайхан мэдээ дуулдаж байна. Хоёрхон сарын дараа монголчууд ард түмний эв нэгдлийн бэлэг тэмдэг болсон Ерөнхийлөгчөө сонгох хариуцлагатай цаг үе ирээд байгаа. 

Тиймээс улс төрийн намууд улстөржилтөө хойш тавьж, хаврын сезонд автахгүй, олонх цөөнх гэж улстөржихгүйгээр урагшаа харж ажиллана гэж найдъя. Ард түмэн ч үүнийг хүлээж байна. Өмнө хэлсэнчлэн, хаврын хаварт л улс төр буцалдаг. Түм буман жагсаал цуглаан өрнөнө. Тэр болгоныг дэврээж давхилгүй, улстөрийн нам шиг, улстөрчид шиг ажиллаж чадах эсэхээс л түүхэн парламент байх эсэх нь шийдэгдэх учиртай билээ.

Монголын мэдээ

Б.Өнөртогтох

0 Сэтгэгдэл
Inline Feedbacks
View all comments
Back to top button